چه چیزی پشت سفرهای اخیر جرد کوشنر به خاورمیانه بود؟

تیم خاورمیانه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بارها از منطقه بازدید کردند و دولت بعد از هر بازدید ادعا می‌کند یک قدم به اعلام جزئیات برنامه صلحش یا همان «معامله قرن» نزدیک‌تر می‌شود.

جرد کوشنر، داماد ترامپ و مشاور ارشد او که مسئول احیای روند صلح است، از هفته گذشته به همراه جیسون گرینبلات، نماینده ویژه در در مذاکرات بین‌المللی سفر خاورمیانه دیگری را آغاز کرد و از اردن، مصر، قطر، اسرائیل و عربستان سعودی دیدار کرد.

به نظر می‌رسد که تیم ترامپ حمایت کافی برای اعلام برنامه‌اش را هنوز دریافت نکرده است. این در حالی است که دولت ایالات‌متحده طوری رفتار می‌کند انگار که این اتفاق قرار نیست به این زودی‌ها بیفتد.

دیدار اخیر کوشنر و گرینبلات به تضمین حمایت سیاسی و مالی طرح صلح خاورمیانه کمک کرد. به هر حال، به نظر می‌رسد که این دیدارها موفق نبوده، زیرا هیچ توافقی اعلام نشده است و دولت ایالات‌متحده همچنان بر افزایش فشار بر کسانی که مخالف این معامله هستند به‌ویژه اردن و تشکیلات خودگردان فلسطین ادامه می‌دهد.

اردن و فلسطین از زمان آغاز مذاکرات بنا به دلایلی که به نظر خوب می‌رسند، این توافق را رد کرده‌اند. معامله ترامپ شامل به رسمیت شناختن اورشلیم به‌عنوان پایتخت اسرائیل، عدم حذف شهرک‌های اسرائیلی از کرانه غربی و عدم بازگشت پناهندگان فلسطینی به سرزمین‌هایشان است.

علاوه بر این، در این توافق پیش‌بینی شده که اسرائیل کنترل دره اردن را داشته باشد و مرزهایش با اردن را حفظ کند. آنچه فلسطینیان دریافت می‌کنند حمایت مالی از پروژه‌های توسعه‌ای در غزه، به‌خصوص در انرژی برای کاهش بحران‌های انسانی در این کشور است.

این معامله برای فلسطین آغاز نشده است. در جریان اخیر فلسطین، هیچ رئیس‌جمهوری بیشتر از محمود عباس تمایل به مذاکره برای صلح نداشته است؛ اما علی‌رغم پراگماتیسم سیاسی‌اش، نه‌تنها این معاهده را قبول نکرد، بلکه میانجی را هم اخراج کرد.

هنگامی‌که ترامپ اعلام کرد سفارت آمریکا را در اسرائیل به اورشلیم منتقل می‌کند و آنجا را به‌عنوان پایتخت اسرائیل معرفی کرد، عباس گفت که دولت ترامپ به‌عنوان میانجی گر در درگیری اسرائیل و فلسطین قابل قبول نیست. در نتیجه، فلسطین روابط دیپلماتیک خود را با کاخ سفید قطع کرد و سفارتش را از واشنگتن خارج کرد.

فلسطینی‌ها احتمالاً ضعیف‌ترین بازیکنان ازلحاظ قدرت نظامی هستند؛ اما بدون موافقت آن‌ها معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. ممکن است قدرت نظامی نداشته باشند؛ اما تنها کسانی هستند که می‌توانند این معامله را قانونی کنند. دولت ترامپ کاملاً از این واقعیت آگاه است و به همین دلیل فشار می‌آورند.

کوشنر در مصاحبه‌ای با روزنامه القدس اظهار داشت که حتی اگر عباس مایل به مذاکره نباشد، این معامله ادامه خواهد یافت. به نظر می‌رسد که برای مشروعیت بخشیدن به این توافق فشارهای آمریکا و اسرائیل بر عبدالله، شاه اردن است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هم با پادشاه اردن دیدار کرد تا نگرانی‌های اردن درباره اجرای این معاهده را مورد بررسی قرار دهد.

علاوه بر این، اردن به‌تازگی با قانون جدید اصلاح مالیات مواجه شده است. اردن درزمینهٔ اقتصادی نیاز جدی به حمایت مالی دارد. اگر ایالات‌متحده و اسرائیل مطمئن شوند که اردن این معامله را حمایت می‌کند، نیاز او را برآورده می‌کنند.

هیچ اظهارات رسمی مبنی بر اینکه آمریکا توانسته در طول سفر خود حمایت مالی از کشورهای خلیج دریافت کرده یا نه اعلام نشده است. این موضوع هم به‌اندازه حمایت سیاسی ضروری نیست.

در حالی که تیم ترامپ وعده دریافت کمک مالی در آینده نزدیک برای این معاهده را می‌گیرد، تضمین حمایت سیاسی مخصوصاً از سوی فلسطین و اردن کار بسیار سختی است.

به نظر می‌رسد این معامله قرن درنهایت شکست خواهد خورد. متأسفانه تا زمانی که این اتفاق بیفتد، آسیب‌های زیادی به توافق صلحی که ممکن است در آینده شکل بگیرد وارد می‌شود.