مجلسی‌ها دو طرح با یک هدف را مطرح کرده‌اند؛ شفافیت رأی نمایندگان. دو طرحی که یکی آذر ۹۶ با ۳۸ امضا و دیگری سه هفته قبل با حدود ۱۰۰ امضا تهیه شده بود. تهیه‌کنندگان هر دو طرح به دنبال این هستند که از این پس دو اتفاق مهم در مجلس کلید بخورد؛ اول اینکه رأی نمایندگان درخصوص هر طرح، لایحه و موضوعی به صورت علنی مشخص باشد. اما مورد دوم هم این است که سابقه آرای نمایندگان هم در یک سایت آرشیو و برای همیشه به صورت آزاد در دسترس شهروندان قرار بگیرد.
استدلال تهیه‌کنندگان این دو طرح هم این است که روشن شدن آرای نمایندگان باعث شفاف شدن قسمت مهمی از اقدامات آنها در پارلمان خواهد شد. این در حالی است که دیروز هم مجتبی ذوالنور در گفت‌وگو با فارس، از تقدیم طرحی با ۱۹۰ امضا به هیأت رئیسه مجلس خبر داد، فراتر از بحث آرای نمایندگان که قرار است فعالیت‌های آنها را شفاف کند؛ از حضور و غیبت گرفته تا مأموریت خارجی و داخلی.
تجمیع دو طرح شفافیت آرا
در روزهای گذشته یک ابهام درباره دو طرح ناظر به شفافیت رأی نمایندگان در فضای رسانه‌ای شکل گرفته بود؛ چرا نمایندگانی که سه هفته پیش طرح شفافیت رأی نمایندگان را تهیه و آن را امضا کردند، پیش‌تر یعنی آذرماه ۹۶ طرح اول را امضا نکرده بودند؟ طرحی که درست مشابه همین طرح دوم بود. جدی‌تر شدن این ابهام یک دلیل دیگر هم داشت؛ طرح اول را نمایندگان عموماً اصلاح‌طلب مجلس و با میدانداری محمدجواد فتحی، نماینده تهران تهیه کرده بودند و طرح دوم را حسینعلی حاجی دلیگانی از سرسخت‌ترین مخالفان دولت نوشته بود و حامی اصلی آن اصولگرایان بودند. با این وضعیت طبیعی بود این سؤال پیش بیاید که آیا دو جریان سیاسی مجلس با این دو طرح مشابه در حال برندسازی برای خودشان در زمینه شفافیت هستند؟
این ابهام حتی برای برخی از نمایندگان مجلس و خصوصاً از جریان اصلاحات هم پیش آمده بود تا نمایندگانی چون فاطمه سعیدی یا پروانه سلحشوری اعتراض کنند که طرح اصلی را همفکران آنها نوشته بودند. حالا اما حسینعلی حاجی دلیگانی، طراح طرح دوم درباره این ابهام به روزنامه ایران توضیح داد که کلید خوردن این طرح به دلیل بی‌خبری از طرح اول بوده است. حالا آن طور که این نماینده اصولگرای مجلس می‌گوید، هفته قبل امضاهای طرحی که او تهیه کرده با امضاهای طرح تهیه شده در آذرماه توسط محمدجواد فتحی تجمیع شده و قرار است همان طرح اول پیگیری شود.
به این ترتیب طرح شفافیت رأی نمایندگان حالا نزدیک ۱۴۰ امضا دارد و این یعنی آنکه نباید اصولاً رأی آوردن آن در صحن علنی مجلس کار سختی باشد. حاجی دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر توضیح می‌دهد که طرح تهیه شده توسط محمدجواد فتحی باید در همین روزها به صحن می‌آمده که حالا با این تأخیر انتظار این است که در هفته بعدی فعالیت مجلس این طرح بررسی شود. حاجی دلیگانی می‌گوید همفکران اصولگرای او هم خود را آماده می‌کنند تا همپای اصلاح‌طلبانی چون فتحی به دفاع از این طرح بپردازند. حالا بر اساس این طرح تجمیع شده قرار است دو تبصره به ماده ۱۱۹ آیین‌نامه داخلی مجلس اضافه شود. این ماده می‌گوید: «مصوبات مجلس در جلسه رسمی و با رأی موافق اکثریت مطلق حاضران که بیش از نصف نمایندگان حاضر است، معتبر است مگر در مواردی که در قانون اساسی یا این آیین‌نامه نصاب دیگری تعیین شده باشد.»
تبصره اول می‌گوید باید آرای نمایندگان در کلیه مواردی که به موجب این ماده رأی‌گیری می‌شود، جهت اطلاع مردم منتشر شوند. تبصره دوم هم اجازه می‌دهد که با تقاضای ۱۵ نماینده و با رأی اکثریت مجلس، در «مواردی استثنایی» رأی‌گیری مجلس مخفی باشد. پیش‌تر محمدجواد فتحی، طراح این طرح گفته بود: «شفاف شدن رأی باعث می‌شود نماینده قبل از تصمیم‌گیری در باب موضوعات مختلف مطالعه و جست‌وجو کند تا بتواند رأیی بدهد که بعداً توان دفاع کردن از آن را داشته باشد.» او همچنین مشخص شدن مجموعه آرای نمایندگان در مقاطع مختلف را کمکی به رأی‌دهندگان برای تصمیم‌گیری بهتر در هنگام انتخاب نمایندگان مجلس دانسته بود.
طرح سوم؛ شفافسازی فعالیت‌ها
دیروز اما به موازات بالا گرفتن بحث‌ها درباره طرح شفافیت رأی نمایندگان، مجتبی ذوالنور نماینده قم در مجلس هم از طرح دیگری با ۱۹۰ امضا رونمایی کرد که باز هم هدفش شفافیت در مجلس بود، اما نه برای آرای نمایندگان بلکه برای باقی فعالیت‌های آنها. طرحی که ذوالنور گفته تقدیم هیأت رئیسه شده، دارای دو فوریت است و هیأت رئیسه را ملزم می‌کند که دو ماه پس از تصویب آن از طریق ایجاد و راه‌اندازی سامانه‌ای جامع نسبت به علنی ساختن و شفافسازی فعالیت‌ها، حضور، غیبت، مأموریت خارجی و داخلی، مرخصی استحقاقی و استعلاجی و بدون حقوق، مشارکت یا عدم مشارکت در رأی‌گیری، نوع رأی نمایندگان اعم از موافق، مخالف یا ممتنع در صحن علنی مجلس یا کمیسیون‌ها اقدام نمایند.
در این طرح قید شده که ایجاد این سامانه باید به شکلی باشد که رسانه‌ها و مردم بتوانند به صورت آنلاین از همه امور ذکر شده مربوط به هر نماینده مطلع شوند. این سامانه همچنین جزئیات فعالیت‌های هر نماینده را نیز آرشیو خواهد کرد که این آرشیو هم در دسترس عموم خواهد بود.
به این ترتیب اگر مجلس ظرف هفته‌ها و ماه‌های آینده این طرح‌ها را تصویب کند، از این پس هم جزئیات آرای نمایندگان و هم مجموعه اقدامات و فعالیت‌های آنها در پارلمان در دسترس عموم قرار خواهد گرفت. ذوالنور درباره ضرورت تهیه این طرح گفته است: مردم نمی‌دانند نماینده‌ها در مجلس هستند یا نیستند و اگر نیستند آیا به مرخصی رفته‌اند یا مأموریت. مردم نمی‌دانند نماینده مجلس در رأی گیری شرکت می‌کند یا نه و اگر شرکت می‌کند رأیش مثبت است یا منفی. او این را هم گفته که «گاهی افراد گریم کرده رأی می‌دهند یعنی می‌گویند من به فلان طرح یا لایحه رأی داده‌ام اما در اصل رأی نمی‌دهند.» حالا شاید یک سؤال این باشد که آیا مجلسی که ذوالنور معتقد است برخی افراد در آن «گریم کرده» رأی می‌دهند، این طرح‌ها را برای شفافسازی فعالیت خود خواهد پذیرفت یا خیر؟
امضاهای زیاد و حمایت ضعیف
طرح شفافیت رأی نمایندگان نزدیک ۱۴۰ امضا دارد و طرح شفافیت فعالیت آنها به گفته ذوالنور ۱۹۰ امضا؛ این تعداد امضا شاید بهترین چراغ سبز بهارستانی‌ها برای دادن رأی مثبت و تصویب این دو طرح در صحن علنی باشد. تا اینجا همه جناح‌های مجلس از این اقدامات حمایت کرده‌اند و گفته‌اند باید هر طور شده این طرح‌ها تبدیل به قانون شوند.
اما این تمام ماجرا نیست.
اگر به هفته گذشته یعنی روز سؤال از رئیس جمهوری برگردیم، متوجه می‌شویم همه چیز در تعداد امضاها و اظهار نظرهای رسانه‌ای خلاصه نمی‌شود. روز ششم شهریور، در جریان سؤال از رئیس جمهوری ۲۲ نماینده خواستار رأی‌گیری علنی برای نمایندگان بر سر ۵ سؤال از رئیس جمهوری شدند.
هیأت رئیسه هم این درخواست را به رأی گذاشت، اما نتیجه آرا با حمایت تمام قدی که از شفاف شدن آرا و فعالیت‌های مجلس انجام می‌شود فاصله زیادی داشت؛ از مجموع ۲۶۹ نماینده ۱۱۷ نفر به این درخواست رأی مثبت دادند و در مقابل ۱۲۶ رأی مخالف و ۹ رأی ممتنع باعث شد تا رأی‌گیری بر سر سؤال‌ها از رئیس جمهوری هم مخفی باشد. این را می‌توان اولین آزمون مجلس برای سنجش تمایلش به «شفافیت» دانست، آزمونی که نتیجه‌اش منفی بود. حالا همین خطر برای دو طرحی که تا این اندازه مورد حمایت مجلسی‌ها هستند هم وجود دارد.
مخصوصاً وقتی حسینعلی حاجی دلیگانی ناگفته‌های مختصر اما مهمی را از امضای برخی نمایندگان پای این طرح به «ایران» بازگو می‌کند؛ «باید برای رأی آوردن این طرح خیلی کار کنیم و به تعداد امضاها دل خوش نباشیم. چون میان همین امضا کنندگان هم کسانی بودند که به خود من می‌گفتند از روی «رو دربایستی» امضا کرده‌اند و با طرح موافق نیستند.» این همان زنگ خطر اصلی برای رأی آوردن این دو طرح در مجلس است. هر چند حاجی دلیگانی و نمایندگان دیگری چون احمد امیرآبادی، فاطمه سعیدی و علیرضا رحیمی گفته‌اند احتمالاً روز بررسی این طرح تقاضای رأی‌گیری علنی می‌کنند اما هیچ تضمینی هم وجود ندارد که اتفاقات روز سؤال از رئیس جمهوری و تصمیم مجلس برای رأی‌گیری علنی تکرار نشود.
- 17
- 1
