بعد از اظهارات وزیر کشور مبنی‌بر جدابودن عناصر خشونت‌طلب در وقایع گلستان هفتم و جامعه درویشان کشور، بسیاری از دلسوزان کشور خوشحال شدند که این‌بار مسئولان مملکت بناست به مشکلات به‌صورت اصولی بپردازند. موضع‌گیری وزیر کشور نسبتا مترقیانه بود و این انتظار می‌رود که بعد از این اظهارات، مسائل پیش‌آمده در چند روز گذشته، در بستری آرام به‌سمت حل‌شدن پیش برود. برای بررسی این موضوع و این رویکرد وزارت کشور دولت روحانی، سراغ سیدمصطفی هاشمی‌طبا، وزیر صنایع و معادن در دولت زمان جنگ، رئیس کمیته ملی المپیک در دوره سازندگی، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان تربیت‌بدنی در دوره اصلاحات و نامزد ریاست‌جمهوری در سال‌های ۸۰ و ۹۶ رفتیم. هاشمی‌طبا برخلاف رحمانی‌فضلی، وزیر کشور، اتهام اصلی را متوجه دراویش می‌داند و معتقد است اگر مسئولان هم در به‌رسمیت‌شناختن حق اعتراض مردم اهمال کنند، دلیلی بر خشونت‌ورزیدن معترضان نیست و هیچ توجیهی را برای اعتراضات اخیر نمی‌پذیرد. در ادامه متن تفصیلی این مصاحبه را از نظر می‌گذرانید.
شما عملکرد وزارت کشور و نیروی انتظامی را در حوادث مربوط به گلستان هفتم چگونه ارزیابی می‌کنید؟ وزیر کشور در صحبت‌هایی اعلام کرد خشونت‌طلبان به جامعه دراویش ربطی نداشتند و این موضع‌گیری بازخوردهای مثبتی از سوی افکار عمومی داشت. نظر شما در این‌باره چیست؟
به نظر من، دولت و پلیس معترضان را خیلی خوب تحمل کردند؛ برای این‌که این افراد اگر خود را تابع ایران و جمهوری اسلامی می‌دانند، نباید به این نوع بد و زننده رفتار می‌کردند؛ البته به نظر من، عناصر دیگری هم در میان دراویش معترض بودند. من کاری به حق یا باطل‌بودن مرام و مسلک درویشی ندارم و با هر عقیده‌ای که دارند، باید نظامات جمهوری اسلامی را رعایت کنند و به‌ویژه وقتی دست به جنایت می‌زنند، رفتارهای آن‌ها توجیه‌پذیر نیست. نیروی انتظامی در این سال‌ها یاد گرفته است باید آرامش داشته باشد و از این منظر، عملکرد نیروی انتظامی را در وقایع اخیر تحسین می‌کنم. بالاخره وقتی پلیس این‌گونه موردتهاجم قرار می‌گیرد، طبیعی است که عکس‌العمل شدید داشته باشد، با این حال دیدیم که خود را کنترل کرد.
وزیر کشور معتقد بود خشونت‌طلبان به جامعه دراویش ربطی نداشتند.
به هر حال، خود دراویش ماجرا را شروع کردند. فرض کنید اصلا یک نفر از آن‌ها را دستگیر کرده باشند، قرار نیست که اگر یک نفر دستگیر شد، بلافاصله عکس‌العمل تند نشان داده شود. حالا فارغ از صحت و سقم وجود عناصر دیگری در میان دراویش، خود این‌ها هم بوده و مقصر هم هستند. آقای نورعلی تابنده هم اطلاعیه‌ای دادند و بخشی از تحرکات را نفی کردند، اما این کارها آن‌ها را تبرئه نمی‌کند. من هم احتمال می‌دهم کسان دیگری هم وارد ماجرا شده باشند، اما خود شروع کار ازسوی دراویش بوده که خواستند به بازداشت یک نفر عکس‌العمل نشان بدهند. کار زشتی کردند و به‌ویژه این‌که با اتوبوس به نیروهای پلیس حمله کردند؛ این کار بسیار سهمناک بود.
اثرگذاران و رهبران دراویش از این عمل تبری جستند.
درست است، اما گناه آن‌ها را پاک نمی‌کند، این کار را نباید انجام می‌دادند و حالا تبری‌جستن مسئله‌ای را حل نمی‌کند. نمی‌توان هر کاری کرد بعد آن را محکوم کرد. یک نفر بازداشت شده، خب به آن رسیدگی خواهد شد. هر کسی ممکن است اتهامی داشته باشد که باید رسیدگی شود. این‌که یک نفر بازداشت شود بقیه شورش کنند که دیگر در مملکت سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. اگر عناصر مشکوکی هم وارد این قضایا شده باشند، چیزی از گناه دراویش کم نمی‌کند و قابل تبرئه‌شدن هم نیستند.
در بستر قانونی و عملکرد جمهوری‌اسلامی، امکان اعتراض منتقدان به وضعیت کشور اساسا وجود دارد؟
اگر عده‌ای می‌خواهند اجتماع تشکیل بدهند و اعتراض کنند باید بروند مجوز بگیرند. هم آن کارهایی که برخی عناصر لباس‌شخصی علیه شخصیت‌های ما مانند آقای لاریجانی، آیت‌الله هاشمی، آیت‌الله طاهری و دیگران انجام دادند زشت و ناپسند است و هم رفتارهایی که دراویش از خود بروز دادند. فارغ از محتوای اعتراض این روش غلط و قابل سرزنش است.
نظام برای به‌رسمیت‌شناختن حق اعتراض مردم، باید چه تغییری در قانون و رفتار خود بدهد؟
اعتراض حق همه است، ولی روش دارد و باید براساس روش درستی صورت بگیرد. این را‌که عده‌ای شورش کنند، ماشین آتش بزنند، پلیس‌ها را بکشند و...، نمی‌توان اعتراض نامید.
یعنی به نظر شما، بستر اعتراض فارغ از خشونت‌ورزیدن در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی، فراهم بوده است؟
ممکن است در این زمینه کاستی‌هایی هم داشته باشیم، اما این کاستی‌ها دلیل خشونت، شورش و...، نمی‌شود؛ کشور حساب و کتاب دارد. ممکن است که بعضی جاها به نظر بیاید که حق اعتراض مردم به رسمیت شناخته نمی‌شود، اما به هر حال راه قانونی دارد. ممکن است مسئولان اجرای قانون کوتاهی کرده باشند، اما دلیلی بر اعمال زشتی نیست که شاهد بودیم.
به نظر شما، مسدودبودن بستر رسمی اعتراض، دلیل گرایش معترضان به خشونت نمی‌شود؟
این نوع خشونت‌هایی که در چند روز گذشته دیدیم، خشونت‌های هدایت‌شده است و به‌دلیل نبودن حق اعتراض نیست، اما مواردی بوده که مسئولان می‌توانستند روش مناسبی برای حق بیان اعتراض ایجاد کنند، ولی کوتاهی‌هایی صورت گرفته است. باز هم دلیل نمی‌شود که هر کسی گوشه‌ای بخواهد کار زشتی را انجام بدهد، بعد بگوید به‌دلیل این است حق اعتراض دارم، اما به من اجازه اعتراض نمی‌دهند!
به نظر شما، حاکمیت چه کاری باید انجام دهد تا امکان تشکیل اجتماعات اعتراضی و مسالمت‌آمیز فراهم شود؟
باید مقامات ما قانون را رعایت کنند. آن چیزی را که در قانون آمده است اول خود مسئولان باید رعایت کنند؛ در این صورت، کسی دیگر بهانه‌ای برای خشونت و شورش نخواهد داشت؛ چون گاهی قانون رعایت نمی‌شود این مشکلات به وجود می‌آیند؛ البته باز هم تاکید کنم که نباید اگر مقامات اهمال کرده و قانون را اجرا نکردند، کاری زشت و سخیف انجام بدهیم.
مهرداد محمدی
- 14
- 6
