بررسی آینده سیاسی شیخ نور

زمانی که درباره مسائل سیاسی و ایفاگران نقش‌های سیاسی صحبت می‌کنیم، ناخودآگاه ذهن بسیاری به این سمت و سو می‌رود که هر فرد را در دسته خاصی بگنجانیم اما باید توجه داشت که این عمل در خصوص برخی از افراد به راحتی صورت نمی‌گیرد. یکی از این افراد علی اکبر ناطق نوری است؛ این چهره سیاسی که زمانی در زمره اصولگرایان قرار داشت به مرور زمان از این جناح فاصله گرفت و به اصلاح‌طلبان نزدیک شد، البته همچنان در هر دو جناح سیاسی فرد معتمدی محسوب می‌شود و کناره‌گیری وی از سمت‌های مدیریتی و اجرایی همواره مورد بحث بوده است. تا اینکه در دیداری که وی با مدیران رسانه‌ای داشت اظهار کرد: «من بازنشسته سیاسی نشده ام.» با این اوصاف باید بررسی کرد که آیا این صحبت را می‌توان آغازی بربازگشت وی در عرصه سیاسی دانست یا اینکه این جمله معنای دیگری را در خود دارد؟

علی اکبر ناطق نوری یکی از افراد شاخص در جامعه روحانیت مبارز که جناح اصلی راست در دهه شصت و هفتاد محسوب می‌شد، بود. وی در مجلس شورای اسلامی هم حضور داشت و تواست با در اختیار داشتن اکثریت جناح راست به ریاست مجلس نیز برسد. با این وجود، ناطق نوری در انتخابات سال ۷۶ شکست خورد و درست پس از همین اتفاق بود که از عرصه اجرایی و مدیریتی کنار رفت و دوره جدیدی از فعالیت‌های وی آغاز شد. پس از این شکست بنابر ادعای بسیاری ناطق نوری از سیاست کناره‌گیری نکرد بلکه پشت پرده به تاثیرگذاری و کنشگری خود ادامه داد.

با روی کارآمدن احمدی نژاد، ناطق نوری به یکی از منتقدان دولت او تبدیل شد و احمدی نژاد نیز در مناظره خود در خرداد ۸۸ اتهاماتی را به ناطق نوری وارد کرد. با این وجود ناطق نوری در دوره هشت ساله ریاست جمهوری احمدی نژاد کمترین فعالیت را در عرصه سیاسی داشت و سکوت را برهر اقدام دیگری ترجیح داد. با این وجود از سال ۹۲ تاکنون بارها بازگشت وی در سمت‌ها و موقعیت‌های مختلف مطرح شده است اما برخی وی را بازنشسته سیاسی می‌دانند و در مقابل هم برخی این ادعا را داشته و دارند که این چهره سیاسی پس از شکستی که داشته است فعالیت در سایه و پشت پرده را ترجیح می‌دهد.

به‌رغم تمام این صحبت‌ها، چندی پیش ناطق نوری دیداری با مدیران و اهالی رسانه کشور داشت و در خلال صحبت‌های خود عنوان کرد: «من بازنشسته سیاسی نشده‌ام.» با چنین صحبت‌هایی ممکن است برخی مجددا گمان زنی‌هایی در خصوص فعالیت دوباره وی در عرصه مدیریتی و اجرایی داشته باشند اما سوال اینجا است، حقیقتا چنین احتمالی تا چه حد می‌تواند پایه و اساس داشته باشد؟ در همین راستا، عبدالله ناصری فعال سیاسی اصلاح‌طلب در رابطه با این مسئله در گفت‌وگو با «ابتکار» گفت: «بازنشستگی سیاسی جدا از بازنشستگی مدیریتی و اجرایی است. هر نیرویی ممکن است پس از اینکه دوره‌ای کار مدیریتی و اجرایی داشته است، کنار برود و بازنشسته شود اما در عرصه سیاست کنشگری سیاسی هیچ گاه بازنشستگی ندارد، مگر اینکه اراده و خواست شخص کنشگر باشد که کنشگری سیاسی خود را کنار بگذارد.»

وی در ادامه افزود: «در واقع یکی از مصادیق بارز این تعبیر شخص آقای ناطق نوری است که بارها هم اعلام کرده بود، دیگر به مسئولیت باز نمی‌گردد و از این منظر خود را بازنشسته کرده‌اند اما از نظر سیاسی چنین اتفاقی رخ نداده است و تا جایی که خبر داریم در این زمینه فعالیت داشته و فعالیت‌ها از سال ۹۲ افزایش یافته است اما در زمان هشت ساله احمدی نژاد گوشه گیری کردند. ما در آن سال‌ها حضور آقای ناطق نوری را بسیار پررنگ و پرثمر می‌دانیم. » از سوی دیگر، حسین کنعانی مقدم فعال سیاسی اصولگرا نیز در گفت‌وگو با «ابتکار» در این رابطه عنوان کرد: «در دنیای سیاسی چیزی به نام بازنشستگی سیاسی نداریم بلکه سقوط سیاسی داریم، چراکه در این صورت هم از فعالیت‌های سیاسی کنار گذشته می‌شود اما این شرایط برای آقای ناطق نوری وجود ندارد و وی همچنان در رسانه‌ها و در میان رجال سیاسی کشور مورد توجه است.»

ناطق نوری بازنمی‌گردد

از طرف دیگر، یکی از مسائل مورد بحث چهره‌های سیاسی همواره این است که اگر علی اکبر ناطق نوری مایل به بازگشت و برعهده گرفتن نقش بیشتری بود، در چه جایگاهی حضور داشته باشد؟ کنعانی مقدم در این باره مطرح کرد: «این فرد با توجه به سوابقی که دارد فرد موجه‌تری برای جایگاه ریاست جمهوری است و اگر وی قصد ورود به رقابت های سیاسی را داشته باشد قطعا می‌تواند جایگزینی مناسب برای آقای روحانی باشد چراکه مورد توجه سیاسیون است. این فرد محسناتی دارد که می تواند مشی اعتدالی را دنبال کند.» با این وجود ناصری اظهار کرد: «باتوجه به درایتی که آقای ناطق نوری دارد، بعید می‌دانم مجددا به عرصه اجرایی بازگردد.» وی در ادامه افزود: «در حال حاضر، آقای ناطق نوری نقشی تاثیرگذار و محوری در جمع اصولگرایان دارد. بنابراین فکر می‌کنم که این چهره سیاسی همچنان در سایه به فعالیت‌های خود ادامه دهد.»

مقبولیت ناطق نوری در میان فعالان سیاسی

گفتنی است که ناطق نوری به دلیل سوابقی که دارد در هر دو جناح سیاسی به عنوان یک فرد قابل اعتماد و موجه شناخته می‌شود، بنابراین به زعم بسیاری کسی است که می‌تواند در بهبود فضای متشنج سیاسی اقدامات مثبتی صورت دهد. ناصری در این رابطه اظهار کرد: «در حقیقت، این فرد در میان اصولگرایان یکی از شخصیت‌هایی است که نقشی محوری را ایفا کند و می‌تواند زمینه را برای گفت‌وگو و آشتی ملی فراهم کند و من چنین نقشی را برای وی بسیار مناسب می‌دانم. حتی آقای ناطق‌نوری در زمینه رابطه اصلاح‌طلبان و حاکمیت هم ممکن است نقش مهمی را ایفا کند، اگرچه ممکن است که اصلاح‌طلبان تمایل داشته باشند که نقش اصلی در این خصوص را یک چهره شاخص اصلاح‌طلب ایفا کند اما به هر صورت از این پیشنهاد استقبال خواهد شد.

اگر آقای ناطق نوری هم دنبال چنین امری باشد اتفاق خوبی است. البته تا به امروز هم صحبتی در این خصوص نشده است.» کنعانی مقدم نیز به عنوان یک چهره اصولگرا درباره این مسئله بیان کرد: «مسلما ناطق نوری قابلیت این را دارد که داور خوبی برای گفت‌وگوی ملی باشد چون هر دو جناح نظرهای وی را قبول می‌کنند.من هم در دیداری که با آقای ناطق نوری داشتم، از وی دعوت کردم تا در این موضوع ورود پیدا کنند.» وی در ادامه افزود: «به نظر می رسد که وی این ظرفیت را دارد که بخشی از این گفت‌وگوی ملی را برعهده بگیرد. سابقه وی هم نشان می‌دهد که خلق و خوی ناطق نوری به گونه‌ای است که احزاب سیاسی به نصایح وی توجه دارند.»

کنعانی مقدم با بیان اینکه نمی‌توان ناطق نوری را متعلق به یک جناح خاص دانست، اظهار کرد: «این چهره سیاسی زمان در روحانیت مبارز بود و در زمره بنیانگذاران اصلی آن قرار داشت اما این فرد کسی است که یک ویژگی ممتازی نسب به سایرین دارد و این است که به جای اصلا‌ح‌طلب یا اصولگرا بودن حق‌طلب است. اگر حرف حقی از جناح مخالف هم مطرح شود می‌پذیرد اما بسیاری از فعالان سیاسی صرفا به دنبال منافع جناحی هستند.» این فعال سیاسی اصولگرا خاطرنشان کرد: «قطعا آقای ناطق نوری حلقه وصلی میان جریان‌های سیاسی است و همین نقش را تا به امروز بازی کردند قطعا اگر وی ورود پیدا کند، اختلاف میان احزاب نیز رفع خواهد شد چراکه وی یک چهره فراجناحی است.»

زهره احدی