حیات فرازمینی و ساطع کردن طیف نوری غیر متعارف

در حال حاضر و در دوران پیشرفته حیات بر روی زمین، شاهد هستیم که رنگ سبز مسلط ترین رنگ حیات زمین است.گیاهان و درختان سبز رنگ با استفاده از برگ های سبز خود به بهره برداری از انرژی خورشید مشغول هستند، اما همین فرایند در مراحل ابتدایی شکل گیری حیات بر روی زمین را ارگانیزم های ارغوانی کوچک بر عهده داشتند. آیا ممکن است حیات فرازمینی مشابه به حیات در دوران ابتدایی زمین باشد؟

پژوهشگران عنوان می کنند این احتمال وجود دارد که حیات فرازمینی نیز به رنگ ارغوانی باشد. این فرضیه می تواند تحولی در دیدگاه ستاره شناسان ایجاد کند. ستاره شناسان تا کنون موفق به کشف هزاران سیاره فراخورشیدی شده اند. آنان از طریق نور ساطع شده از این سیارات در صدد رد یابی نشانه های حیات یا بیوسیگنیچر هستند.

حیات فرازمینی و ساطع کردن طیف نوری غیر متعارف

طیف رنگی نورانی که از این سیارات فراخورشیدی ساطع می شود، ستاره شناسان را در تایید یا رد امکان حیات فرازمینی بر روی سیارات دیگر کمک می کند. اختر شناسان همواره احتمال وجود حیات بر روی سیارات دیگر را با شکل حیات بر روی زمین مقایسه می کنند و در واقع  تصور می کنند سیارات دیگر نیز دارای پوسته ای پوشیده از گیاهان سبز رنگ هستند و لذا به دنبال طیف خاصی از نورهای رنگی هستند که از حیات سبز رنگ ساطع می شود.

اما اگر حیات بر روی سیارات دیگر به رنگ ارغوانی باشد، باید ساطع شدن طیف های رنگی دیگر را نیز در زمره امکان حیات بر روی سیارات دیگر تلقی کرد و حیات فرازمینی را در طیف های نوری غیر متعارف جستجو کرد.

لذا پژوهشگران این ایده را مطرح می کنند که شاید بهتر باشد به منظور ردیابی حیات فرازمینی این موضوع را لحاظ کنند و صرفا به دنبال یافتن نشانه های زیستی از حیات مبتنی بر رنگ سبز نباشند.

در سال ۲۰۰۷ برای اولین بار این تئوری مطرح شد که زمین در دوران ابتدایی شکل گیری حیات به رنگ ارغوانی بوده است. در حال حاضر گیاهان و جلبک هایی که فتوسنتز می کنند با استفاه از کلروفیل، و در جریان فرایند فتوسنتز کلروفیلی، انرژی خورشیدی را جذب می کنند. اما حیات در دوران ابتدایی زمین مبتنی بر فتوسنتز کلروفیلی نبود بلکه عنصر ابتدایی حیات مولکولی به نام رتینال بوده است.

لذا این احتمال وجود دارد که حیات پایه ای در سیارات دیگر نیز مبتنی بر عنصر ابتدایی حیات یعنی رتینال باشد. بر این اساس در زمان جستجوی در سیارات بیگانه نباید صرفا به دنبال شناسایی سیارات شبه زمین باشیم. زیرا همانطور که گفته شد گونه ای دیگر از حیات وجود دارد که در آن ارگانیزم های ساده، انرژی خورشیدی را با استفاده از مولکول موسوم به رتینال جذب می کنند.

فرایند ذخیره انرژیِ با استفاده از رتینال هنوز هم در میان برخی باکتری ها و ارگانیزم های تک سلولی موسوم به آرکائی وجود دارد.  اما به طور کلی حیات مبتنی بر رتینال متعلق به دوران ابتدایی شکل گیری حیات بر روی زمین بوده است.

حیات فرازمینی ارغوانی

بدون توجه به اینکه آیا حیات ابتدایی بر روی زمین به رنگ ارغوانی بوده یا خیر، کاملا مشهود است که حیات ارغوانی شامل ارگانیزم های بسیاری می شده است و این احتمال وجود دارد که حیات فرازمینی از راهبردی مشابه استفاده کند. اما نکته مهم اینجاست که اگر حیات فرازمینی از رنگدانه های رتینال برای جذب انرژی بهره می برد، زیست اخترشناسان باید به دنبال نشانه های نوری رنگی خاصی باشند.

بدین معنا که ستاره شناسان دیگر نباید به دنبال انعکاس های نوری باشند که مختص به حیات فتوسنتزی مبتنی بر کلروفیل است، بلکه باید طیف های نوری رنگی دیگر که از حیات رتینالی سرچشمه می گیرد را در آنالیزهای خود لحاظ کنند.

حیات کلروفیلی، نورهای قرمز و آبی را بیشتر از دیگر نورها جذب می کند. اگر سیاره ای پوشیده از گیاه باشد نوری را از خود منعکس می کند که به رنگ قرمز خواهد بود در واقع جذب نور قرمز در حیات کلروفیلی صورت نمی گیرد و لذا این طیف نور منعکس می شود.

اما حیات مبتنی بر فتوسنتز رتینالی که خود به رنگ ارغوانی است، مبادرت به انعکاس نورهای سبز می کند. در نتیجه باید گفت ردیابی حیات فرازمینی قبلا تنها مبتنی بازتابهای رنگ قرمز بود که از حیات فوتوسنتزی کلروفیلی منعکس می شود اما اگر حیات بر روی سیارات دیگر مبتنی بر فعالیت مولکول رتینال باشد باید گفت که اختر شناسان می بایست در دیدگاه های خود در انی خصوص تجدید نظر کنند.

مختار منوچهرابادی