۱۲ تا ۱۸ مهرماه هفته تهران نام دارد و ۱۴ مهر هم روز تهران نامگذاری شده است. اما هر چه قدر تقویم را بالا و پایین کنید در صفحه ۱۴ مهر از روزی به نام تهران خبری نیست. نبود نام و نشانی از روز تهران در تقویم رسمی کشور نشان از آن دارد که هنوز این روز به شکل رسمی به ثبت نرسیده است آن هم به دلیل یک اشکال قانونی.
روز بی‌تقویم پایتخت
روز تهران به پیشنهاد شورای شهر تهران در دوره چهارم در دستور کار «شورای فرهنگ عمومی کشور» قرار گرفته و در تیرماه سال ۹۵ به تصویب رسیده تا از سال ۹۶ به بعد در تقویم رسمی کشور ثبت شود. اما با نگاهی به سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخش مصوبات سال ۹۵ آن نوشته شده: «مصوبه تعیین مناسبت‌های جدید تقویم رسمی سال ۱۳۹۶ هجری شمسی که در جلسه ۷۸۳ مورخ ۲/۶/۱۳۹۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد مورخ ۱۴/۴/۱۳۹۵ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود.» این صفحه دو بخش دارد که در بخش الف آن مناسبت‌هایی برای درج در متن تقویم عنوان شده‌اند و در بخش ب مناسبت‌هایی که برای درج در ضمیمه تقویم تصویب شده‌اند. در هیچ کدام از این دو بخش نامی از روز تهران وجود ندارد و مهرماه به جز اینکه ۱۵ مهر به نام روز عشایر به ثبت رسیده روز دیگری در اولین ماه پاییزی به عنوان مناسبتی تازه به تقویم اضافه نشده است و ۱۴ مهرماه مانند سال‌های پیش فقط روز دامپزشک است. اما چرا شورای فرهنگ عمومی کشور این روز را هنوز ثبت نکرده است؟ با توجه به یک آیین نامه می‌توان به این نتیجه رسید که انتخاب روز ۱۴ مهر به عنوان روز تهران تنها یک اتفاق غیرکارشناسی است.
الهام فخاری، عضو شورای شهر تهران درباره دلیل به ثبت نرسیدن روز تهران در ۱۴ مهر ماه توسط شورای فرهنگ عمومی به «سازندگی» می‌گوید: « روز تهران بر اساس مصوبه‌ای از شورای شهر دوره گذشته ۱۴ مهر برگزار می‌شود و هنوز در مرجع نامگذاری ملی روزهای کشور نهایی نشده است. این روز به نام روز ملی دامپزشک ثبت شده و در تقویم رسمی هم درج شده است. بر پایه آیین‌نامه‌ها نباید نامگذاری دو روز ملی در یک تاریخ صورت بگیرد. بنابراین پس از گذشت سه سال از تصویب روز ۱۴ مهرماه به نام روز تهران به دلیل مغایرت با آیین نامه این روز در تقویم ثبت نشده است.»
چرا ۱۴ مهر؟
اما چرا ۱۴ مهرماه؟ ۱۱۲ سال پیش، تقریبا یکسال و سه ماه پس از امضای فرمان مشروطیت ایران توسط مظفرالدین شاه قاجار، متمم قانون اساسی مشروطه در ۱۴ مهرماه ۱۲۸۶ شمسی به امضای محمدعلی شاه قاجار رسید. طبق اصل چهارم این متمم پایتخت ایران تهران است. بنابراین شورای شهر تهران در دوره چهارم روزی را که تهران به عنوان پایتخت اعلام شده است، به عنوان روز تهران به تصویب رسانده است.
الهام فخاری درباره نادرست بودن انتخاب این تاریخ برای روز تهران می‌گوید: «من به این انتخاب نقد دارم زیرا انتخاب این تاریخ به این معنی است که تهران پیش از آغا محمد قاجار هویت نداشته است. حتما رویدادهای مهم و مردمی‌تر و سازگارتر با ارزش‌های جمهور مردم یا تاریخ کهن‌تری در تهران وجود داشته که بتوان از آن به عنوان روز تهران نام برد. پس به عنوان یک شهروند مهمترین رویداد را پایتخت شدن که امری قراردادی و برخاسته از استقرار یک سلسله پادشاهی است، نمی‌دانم.» او با نقد انتخاب روزی بر پایه هویت نهاد قدرت به نام تهران ادامه می‌دهد: «شهرهای ایرانی سابقه فرهنگی و هویتی فراتر از استقرار نهادهای قدرت داشته و دارند اگر مردم هویت‌بخش تمدنی شهرها و روستاها هستند، پس معیار نامگذاری بهتر است رویدادی مبتنی بر هویت مردم باشد.»
قاجارزدگی در هفته تهران
با توجه به تصویب نشدن روز ۱۴ مهر ماه از سوی شورای فرهنگ عمومی کشور، مدیریت شهری تهران امسال تصمیم گرفته است از ۱۲ تا ۱۸ مهرماه را به‌عنوان هفته تهران معرفی کند. در چند روز گذشته هم بر همین اساس همایش‌های متفاوتی با همین عنوان برگزار شده است تا حداقل اگر روز تهران به تصویب نرسیده هفته‌ای به نام تهران باشد. الهام فخاری اما به نوع برگزاری برنامه‌های هفته تهران نقد دارد. او در ابتدا به رویدادهای مهم این هفته اشاره می‌کند و می‌گوید: «بهترین رویداد‌هایی که در هفته تهران برگزار شدند عبارت‌اند از: ۱- توجه به اهمیت حرکت در مسیر تحقق الگوی شهر دوستدار کودک با رویداد نقاشی کودکان تهران با عنوان تهران شهری که دوست‌ش دارم. ۲- توجه به خانه‌های تاریخی و بازیابی هویتی فرهنگی تهران. اما با اینکه در این هفته برنامه‌های خوبی برای پرداختن به هویت تهران و آینده آن در نظر گرفته شده اما این نقد را هم دارم که هیچ توجهی به اهمیت نقش‌آفرینی زنان در توسعه و تحول تهران نشده است. در برنامه‌ها، همایش‌ها و سخنرانی‌های انجام شده نام هیچ زن موثر و فعال در تهران آورده نشده است و مردان در مقام‌های مختلف برنامه‌های بزرگداشت تهران را برگزار کرده‌اند. انگار که اثر قاجارزدگی این نامگذاری در این برنامه‌ها هم وجود دارد.»
تهران شهر بی‌نماد!
تا همین یک دهه گذشته و پیش از آنکه برج میلاد ساخته شود همه تهران را با برج آزادی می‌شناختند و هر کس به تهران می‌آمد، در کنار این برج ۸۰ ساله عکس خود را ثبت می‌کرد. اما از سال ۸۷ که برج میلاد افتتاح شد مدیریت شهری آن زمان که محمدباقر قالیباف در راس آن قرار داشت، تصمیم گرفت تا برج آزادی را از خاطره‌ها کمرنگ کند و به جای آن برج میلاد به‌عنوان نمونه‌ای از تهران مدرن در یادها ثبت شود و مکانی باشد برای عکس‌های یادگاری آنها که از خارج تهران به پایتخت می‌آیند.
با این حال محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران روز یکشنبه ۱۴ مهر ۹۸ که همزمان به طور غیر‌رسمی روز تهران نام دارد در مراسم تهران‌پژوهان که به مناسبت هفته تهران برگزار شد، درباره نماد تهران گفت: «اگر پژوهش دقیقی رخ می‌داد شاهد ایجاد برج میلاد نبودیم چرا که برج میلاد با صرف هزینه و وقت زیاد به هیچ عنوان نماد تهران نبوده است. این برج کاربری لازم مدنظر از جمله کاربری مخابراتی را نداشته و هم‌اکنون به مکانی تفریحی تبدیل شده است.»
الهام فخاری هم با اشاره به انتخاب یک نماد بر اساس معیارهای مختلف اشاره می‌کند و می‌گوید: « نماد تهران در مدل چند منبعی باید مورد بررسی قرار گیرد، باید گروه‌های کانونی برای سنجش تعیین کرد، متخصصان و تهران‌شناسان، مردم و عموم ذی‌حقان، دست‌اندرکاران فرهنگی-شهری باید در انتخاب مکانی به عنوان نماد تهران همکاری کنند تا بهترین اتفاق در این زمینه رخ دهد.» از فخاری می‌پرسیم که انتخاب روزی به نام تهران فقط با برگزاری جشن‌ها و همایش‌ها به پایان می‌رسد؟ او می‌گوید: «نامگذاری تهران یا هر شهر دیگر برای ارج نهادن به ارزش‌های هویتی، برجسته‌کردن سرمایه‌ها و فرصت‌ها برای همه، رونق گردشگری به مثابه یکی از مهمترین محورهای توسعه پایدار و همراه کردن جامعه شهروندی برای بهبود اکنون و آینده آن شهر است. با این معیار‌ها باید ارزیابی کرد که برنامه‌های مناسبتی برای روزهای ملی یا جهانی ازجمله روزهای شهرها، متناسب و سودمند هستند یا خیر.»
برنامه‌های هفته تهران
از روز جمعه ۱۲ مهر که نخستین روز هفته تهران بود، برنامه‌هایی در پایتخت برگزار شد. به ترتیب جمعه ۱۲ مهر «روز تهران گردی»، شنبه ۱۳ مهر «روز آیین‌های مذهبی از ری تا شمیران»، یکشنبه ۱۴ مهر «روز تهران»، دوشنبه ۱۵ مهرماه «روز طبیعت و تاریخ تهران»، سه شنبه ۱۶ مهرماه «روز پیاده‌راه‌ها و گذرگاه‌های تهران»، چهارشنبه ۱۷ مهرماه «روز هنر و معماری و شهرسازی» و پنجشنبه ۱۸ مهرماه «روز تهران بزرگ، ایران بزرگ» در سطح شهر تهران برگزار شد و می‌شود.
اما از شاخص‌ترین برنامه‌های هفته تهران می‌توان به تهران‌گردی از ری تا شمیرانات، همایش کوهنوردی خانوادگی، گردهمایی پاکسازی کوهستان، راه‌اندازی قطار گردشگری در قلب تهران، بازدید رایگان موزه‌های تهران و بازگشایی موزه دخانیات در روز جمعه ۱۲ مهر، آیین نکوداشت ری و معرفی آیین‌های مذهبی تهران از ری تا شمیران، افتتاح سردر بازسازی‌شده اداره آگاهی شاپور به مناسبت روز نیروی انتظامی و نمایشگاه عکس آیین‌های مذهبی در ایستگاه‌های مترو در روز شنبه ۱۳ مهر و برگزاری آیین نکوداشت روز تهران در ۲۲منطقه تهران اشاره کرد.
همچنین عضویت رایگان در کتابخانه‌های عمومی، نیم‌بها شدن بلیت سینماهای تهران در روز یکشنبه ۱۴ مهر، افتتاح بوستان مرضیه حدیدچی ویژه بانوان، همایش کوهنوردی خانوادگی، برگزاری نشست معرفی فرش تهران در موزه فرش، رویداد معرفی اراضی عباس‌آباد به‌عنوان مقصد تفریحی و گردشگری جهان و برگزاری مسابقه عکاسی طبیعت تهران در روز دوشنبه ۱۵مهرماه، برگزاری جشنواره قصه‌گویی، اختتامیه جشنواره روز کودک (تهران شهری که دوست دارم) اعلان زنگ انشا و سه‌شنبه‌های بدون خودرو در روز سه‌شنبه ۱۶مهر از دیگر ویژه برنامه‌های هفته تهران است.
معصومه رضایی
- 18
- 3
