تالاب گاوخونی کم کم فراموش می‌شود

نفس‌هایش به شماره افتاده. پیکر نیمه‌جانش در حال احتضار است. لب‌های خشک و تاول زده‌اش، تنها با باریکه‌ای آب که بیشتر شبیه کاریکاتور است، گاهی ‌تر می‌شود اما دوباره روزش از نو می‌شود و روزی‌اش هم البته. تالاب گاوخونی که روزی‌روزگاری به عروس تالاب‌های ایران شهره بود و اهالی شرق اصفهان به داشتنش می‌نازیدند و به خود می‌بالیدند، سال‌هاست به بیمار نیمه‌جانی می‌ماند که حال و روزش، هر روز بدتر از دیروز می‌شود اما هنوز نسخه‌ای برای درمانش نپیچیده‌اند و صدای فریادهای حاصل از مرگ تدریجی‌اش را نشنیده‌اند؛ مرگی که به گفته حمید ظهرابی، سرپرست معاونت محیط‌زیست طبیعی سازمان محیط‌زیست ناشی از برداشت ۹۰۰میلیون مترمکعب، بیشتر از توان این حوزه آبخیز است.

او در گفت‌و گو با مهر افزود: همین موضوع هم باعث شده تا گاوخونی خشک و به کانون گردوغبار تبدیل شود. اگر این روند ادامه پیدا کند و اندک رطوبت نسبی باقی‌مانده در تالاب هم ته بکشد و کفگیرگاوخونی به کف دیگ بخورد، وضع وخیم‌تر از آنی می‌شود که اکنون است. احمد خاتون‌آبادی، فعال محیط‌زیست و مدرس دانشگاه، چندی پیش در گفت‌وگو با سلامت‌نیوز بیان کرد: «دولت با ساخت تونل دوم کوهرنگ، تنها می‌‌توانست حدود ۳۵۰میلیون متر‌مکعب، آب تملک و به صنعت بفروشد؛ درحالی‌که حدود یک میلیارد مترمکعب بیشتر در سال فروخته است؛ به این معنا که حقابه کشاورزان و تالاب فروخته شده؛ ضمن اینکه در بالادست هم آب برداشت می‌شود.

وزارت نیرو حقابه تالا را به میزان ۱۷۰میلیون مترمکعب مشخص کرده است اما کارشناسان معتقدند که اگر تنها ۱۰۰میلیون مترمکعب هم به آن اختصاص دهند، بخشی از تالاب احیا خواهد شد.» در تمام این سال‌ها که گاوخونی و اهالی شهر ورزنه خشکسالی را با پوست و استخوان‌شان، احساس می‌کردند، وعده و وعیدهای بسیاری در رابطه با احیای این تالاب از زبان بسیاری از مسئولان جاری شد.

معصومه ابتکار، رییس سابق سازمان حفاظت از محیط‌زیست هر بار که به اصفهان می‌آمد و از نزدیک به مشاهده وضعیت اسفبار این تالاب می‌پرداخت، قول‌های خوش‌آب‌و رنگی به اصفهانی‌ها می‌داد که هیچ‌گاه، محقق نشد و هر بار به وقتی دیگر موکول شد اما تا به این لحظه، راه به جایی نرسیده؛ وقتی که از نظر بسیاری از فعالان حوزه زیست، برای احیای تالاب، مثل طلا می‌ماند و هر لحظه‌اش غنیمت است.

به‌رغم اینکه طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با همکاری سازمان حفاظت از محیط‌زیست ایران، صندوق تسهیلات جهانی و برنامه توسعه ملل متحد از سال ۲۰۰۵ شروع شد و تدوین برنامه جامع مدیریت ۱۲تالاب کشور انجام شد و براساس اعلام مرکز آمار سازمان ملل متحد بروشور جدیدش در شهریور ۹۶ منتشر شد.

لیلا مقیمی