به گزارش ایسنا، در مناطق خشک دنیا و بالطبع کشور ما ایران، به دلیل کم بودن میزان بارش و توزیع نامناسب مکانی و زمانی نزولات جوی، صرفه‌جویی در مصرف آب و مدیریت اصولی و بهره‌وری مناسب از منابع آب ضروری است. جمع‌آوری آب باران روشی مطمئن و مناسب در راستای افزایش میزان آب قابل دسترس بوده که ضمن تقلیل اثرات نامطلوب خشکی و خشک‌سالی، درنهایت منجر به حصول مزایای استفاده بهینه از نزولات جوی و رواناب‌های سطحی جهت مصارف مختلف خواهد شد.
به گفته محققان، این موضوع، جنبه‌های تاریخی داشته است، به‌طوری‌که در منطقه خاورمیانه و در کشورهایی مانند عراق، عربستان و ایران تأسیسات جمع‌آوری باران در مسیر کاروان‌ها یافت شده است.
وجود بندسارها، خوشاب‌ها، هوتک ها و آب‌انبارهای قدیمی نشانه قدمت جمع‌آوری آب باران در ایران است. امروزه اما به‌طورکلی سامانه‌های جمع‌آوری آب باران با توجه به نوع مصارف آب به سه نوع اصلی تقسیم می‌شوند: ۱) سیستم‌های حفاظت و نگهداری رطوبت برای تولید محصولات زراعی، ۲) سیستم‌های متمرکز نمودن رواناب برای حیوانات اهلی و وحشی و ۳) سیستم‌های جمع‌آوری و ذخیره‌سازی رواناب به‌دست‌آمده از بام‌ها و سطح زمین برای مصارف خانگی و زراعی.
در این خصوص و به‌منظور بررسی جامع‌تر استفاده بهینه از آب باران به‌عنوان راهکاری برای مقابله با کم‌آبی در مناطق خشک و نیمه‌خشک، پژوهشگران کشور اقدام به انجام مطالعه‌ای کرده‌اند که نتایج آن در نشریه «آب و توسعه پایدار» منتشر شده است.
بر اساس یافته‌های منتشرشده این پژوهش مروری که توسط محققین دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شده است، استفاده بهینه از منابع آبی موجود و نیز تلاش در جهت دستیابی به منابع آبی جدید، دو راه حل عمده برای رفع نسبی این مشکلات هستند. از این میان، جمع‌آوری آب باران یکی از شاخص‌ترین روش‌های مدیریت بهره‌برداری از آب باران برای مقابله با کم‌آبی به‌حساب می‌آید.
به گفته زهرا نوری، محقق علوم و مهندسی آبخیز دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و همکارش: «جمع‌آوری و ذخیره آب باران به‌منظور مصارف مختلف، در سراسر دنیا ازجمله اقداماتی است که برای مدیریت منابع آب و تأمین آب مورد نیاز برای اهداف مختلف ازجمله کشاورزی، تغذیه آب زیرزمینی، مصارف خانگی و … انجام می‌شود».
این محققان می‌گویند: «انتخاب روش اجرای پروژه‌های جمع‌آوری آب باران باید با توجه به شرایط طبیعی و آب و هوایی منطقه، عوامل فنی، اقتصادی، سازمانی و اجتماعی در هر منطقه صورت گیرد تا علاوه‌بر حصول مزایا و استفاده بهینه از آب باران به‌عنوان یک منبع آب اضافی در مناطق شهری و غیرشهری، پایداری سامانه نیز تأمین شود. در این خصوص، با توجه به اهمیت جمع‌آوری آب باران، انجام تحقیقاتی جدید برای تعیین کمیت ارزش‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی استحصال آب باران و نحوه تخصیص آن برای مصارف مختلف نیاز است».
بنا بر این یافته‌ها، نوری و همکارش معتقدند: «با توجه به این‌که اکثر مناطق ایران خشک و نیمه‌خشک هستند و توزیع بارندگی در نواحی مختلف کشور یکسان نیست و همچنین تقاضا برای آب روز به روز افزایش می‌یابد، ما نیازمند منابعی هستیم که آب مورد نیاز را تأمین کنیم و یکی از مهمترین این منابع، آب باران است. بر همین اساس اطلاعات ارائه‌شده در این پژوهش می‌توانند در انتخاب روش درست راه‌گشا باشند».
نشریه «آب و توسعه پایدار» که به انتشار نتایج علمی و فنی این پژوهش پرداخته است، توسط دانشگاه فردوسی مشهد منتشر می‌شود.
- 17
- 4
