گردشگری مخفی در مناطق ناشناخته

«من تصاویر زیادی از طبیعت زیبای لرستان دارم که هیچ وقت آنها را در فضای مجازی منتشر نمی‌کنم. اگر من به عنوان کسی که بخوبی مناطق مختلف لرستان را می‌شناسد، بخشی از این طبیعت زیبا را معرفی کنم و گردشگر با دیدن این تصاویر به آنجا سفر کند و با کمبود امکانات گیر بیفتد و دچار مشکل شود، من هم به سهم خودم در این اتفاق مقصرم. نباید بدون در نظر گرفتن ظرفیت های گردشگری و زیرساخت‌ها، گردشگران را به این مناطق دعوت کرد. امکاناتی که وجود ندارد حالا اگر گردشگر آموزش کافی هم ندیده باشد به طور مثال ممکن است در برف و کولاک اشترانکوه جانش را از دست بدهد. متأسفانه در این زمینه تجربه‌های تلخی دارم.»

این بخشی از حرف‌های داوود پنهانی است؛ روزنامه‌نگار لرستانی و فعال فضای مجازی که علاقه‌ای به معرفی محل زندگی خود به دیگران ندارد اما نه فقط به این دلیل که ممکن است گردشگران با کمبود امکانات مواجه شوند، یا مشکلی برایشان ایجاد شود یا توی ذوق‌شان بخورد، او و کسان دیگری مثل او دلیل دیگری هم برای مخفی نگه‌داشتن مناطق بکر ایران دارند، یک دلیل ساده؛ به اعتقاد آنها کافی است پای گردشگران به آن منطقه باز شود تا یکی دو سال بعد شاهد نابودی‌اش باشیم. شما چطور؟ آیا مناطقی از محل زندگی‌تان را برای گردشگری مخفی باقی می‌گذارید؟

پنهانی می‌گوید: «یکی از دلایلی که باعث می‌شود چندان علاقه‌ای به معرفی نقاط زیبا و طبیعت بکر لرستان نداشته باشم، این است که می‌ترسم به این طبیعت دست نخورده و بکر آسیب بزنند. من به عنوان یک جوان لرستانی می‌توانم بالای۲۰ آبشار زیبا معرفی کنم که هوش از سرتان بپرد ولی این کار را نمی‌کنم یا در محدوده پلدختر دره‌های عجیب و غریب زیادی وجود دارد که می‌تواند گردشگران زیادی را به آنجا بکشاند. مناطق ناشناخته زیادی در این استان که همچنان نادیده مانده اما ترس از تخریب، آموزش ندیدن گردشگر و نبود امکانات، مانع معرفی می‌شود.»

وی می‌گوید: «یکی از دلایل عمده‌ای که جاذبه‌های گردشگری استان لرستان یا استان‌های دیگری با پتانسیل بالا معرفی نمی‌شود، نبود سرمایه‌گذاری در این بخش است که دلایل مختلفی دارد و مهم‌ترینش اینکه متأسفانه در کل، نظام مشخصی برای تبلیغ گردشگری نداریم. به طور مثال ساخت هتل که نیازمند یک برنامه جامع از طرف دولت است و این چیزی نیست که مردم محلی بخواهند آن را انجام بدهند.

دوستانی که استان لرستان را به عنوان مقصد گردشگری خودشان انتخاب می‌کنند در تماس با من اولین سؤالی که می‌پرسند، این است که در کدام نقطه از طبیعت زیبای لرستان می‌توانیم اقامت داشته باشیم؟ خب بخش عمده هتل‌ها، در خرم آباد و بروجرد است. حالا فکر کنید یک گردشگر بخواهد برای دیدن طبیعت زیبای پلدختر، الشتر، الیگودرز و کوهستان‌های زیبای آن به این مناطق سفر کند، معلوم است که با دردسر مواجه می شود. این شرایط در زمستان سخت‌تر هم می‌شود.

صنعت گردشگری یک صنعت پیچیده ولی درآمدزاست که می‌تواند جایگزین درآمد نفتی شود ولی این کار در کشور ما به شکل جدی انجام نمی‌گیرد. هر کدام از مناطق ایران برای گردشگری یک بهشت است. شمال کشور یک جذابیت خاص دارد و جنوب کشور یا فلات مرکزی هم یک جذابیت ویژه خودش، نخلستان‌های جنوب کشور و ساحل زیبای خلیج فارس یکی از ظرفیت‌های بزرگ گردشگری کشور است که باید برای رونق آن سرمایه‌گذاری کرد.»

مقاومت روستاییان در برابر ورود گردشگر از جمله دلایل دیگری است که باعث می‌شود خیلی‌ها با توجه به شناخت از این مسأله، از خیر معرفی آن منطقه به گردشگران بگذرند. این خوب است یا بد؟ خوبی‌اش این است که لااقل می‌توانیم مطمئن شویم بخش‌هایی از کشور از هجوم بولدوزر گردشگران درامان می‌ماند و بدیش اینکه چرخ فرهنگ و چرخ اقتصاد در آن مناطق به کندی خواهد چرخید. آنهایی که گیلان را مثل کف دست می‌شناسند، می‌گویند با وجود همه زیبایی‌هایی که مردم از این خطه سراغ دارند، هنوز مناطقی از آن به کلی دور از دسترس گردشگران است؛ مناطقی چنان زیبا که به رویا می‌ماند. یکی از دلایل ناشناخته ماندن هم مقاومت روستاییان در برابر هجوم گردشگر است.

فرید فرحبخش طبیعت گرد گیلانی می‌گوید باید به این روستاییان حق داد که نگران طبیعت بکر محل زندگی‌شان باشند: «مردم تعدادی از این روستاهای بکر و چشم‌نواز معتقدند هجوم گردشگر و طبیعت گرد به آنجا جز تخریب طبیعت فایده دیگری ندارد. شاید به همین دلیل است که استان گیلان نسبت به مازندران هنوز بکر و دست نخورده باقی مانده و روستاهای گیلان هنوز هم هویت روستایی خودشان را دارند. البته تلاش‌های زیادی شده که لااقل با خرید محصولات این روستاها به رونق اقتصادی‌ و اشتغالزایی آنها کمک شود اما متأسفانه هنوز هم در مقابل ورود گردشگران مقاومت می‌کنند. حتی چند بار با داس و سنگ مانع ورود مسافر به روستاهایشان شده‌اند. البته اگر از نگاه آنها بخواهیم به این موضوع نگاه کنیم باید به آنها حق داد. متأسفانه برخی از گردشگرانی که برای تفریح یا طبیعت گردی به این مناطق می‌آیند نگاه از بالا به پایینی دارند و این برخوردهای بد در کنار آسیب‌هایی که به طبیعت می‌زنند باعث شده علاقه‌ای به معرفی جاذبه‌های منطقه زندگی‌شان نداشته باشند.»

کویر مرکزی ایران یکی دیگر از جاذبه‌های منحصر به فرد گردشگری ایران است؛ جایی که بسیاری از گردشگران خارجی فقط برای دیدن آن به ایران می‌آیند اما هنوز هم جاهای ناشناخته‌ای در دل کویر هست که کمتر کسی از آن باخبر است. شهرزاد مصطفوی یکی از طبیعت گردهای کاشان با اشاره به این جاذبه‌ها معتقد است بی‌توجهی برخی از گردشگران باعث می‌شود هر از چند گاهی مسئولان، ورود گردشگر به این مناطق را ممنوع کنند. ا

و هم علاقه‌ای به معرفی مناطق بکر کویر ندارد: «هنوز هم در منطقه کویری کاشان و اطراف استان اصفهان جاهای ناشناخته‌ای وجود دارد که اگر شبیه آن در کشورهای دیگر بود از چنین ظرفیتی برای جذب کنترل شده توریست استفاده می‌کردند. اما در ایران وقتی یکی از مناطق بکر و زیبای این منطقه معرفی می‌شود آژانس‌های مختلف با برگزاری تور پای خیلی‌ها را به اینجا باز می‌کنند و متأسفانه گردشگر هم به خودش و هم  به طبیعت آسیب می‌زند تا جایی که اداره جنگلبانی و سازمان محیط زیست مجبور می‌شوند ورود افراد به این مناطق را ممنوع کنند یا حداقل به گروه‌های طبیعت گردی که مجوز دارند اجازه ورود بدهند.

بارها پیش آمده که ورود به کویر مرنجاب را ممنوع کرده‌اند و دلیل آن هم پیشگیری از آسیب رساندن به این کویر زیبا بوده یا گاهی ورود آفرود به این مناطق ممنوع شده چون آفرودها از مسیرهای غیر جاده‌ای و کویری حرکت می‌کنند و به درختچه‌های گزی که عمر خیلی از آنها به ۱۰۰ یا ۲۰۰ سال می‌رسد آسیب می‌زنند. گاهی هم راننده‌های آفرود به خودشان آسیب می‌زنند و اتفاقاتی از این دست. ما موارد متعددی داشته‌ایم که راننده‌های آفرود در کویر گم شده‌اند.»

فرید فرحبخش هم درباره جاذبه‌های استان گیلان که همچنان بکر و دست نخورده باقی مانده، می‌گوید: «طبیعت گیلان پر از درختان سوزنی برگ است که قدمت بسیار زیادی دارند. درختانی مثل راش، آزاد، زبان‌گنجشک و انجیری از جمله درختانی هستند که در هر فصل زیبایی خاص خودشان را دارند. فصل بهار این درختان سرسبزی خاصی به مناطق کوهستانی استان گیلان می‌دهند. یکی از مناطق بکر و زیبای استان گیلان که کمتر در فضای مجازی معرفی می‌شود «تنگه ماهی» در روستای کمله لنگرود است. خیلی‌ها از این جاذبه گردشگری خبر ندارند. تنگه‌ای در میان صخره‌های بلند با آبشارهای کوچک و بسیار دیدنی. اهالی روستا و تعداد کمی از گردشگران از این منطقه زیبا باخبر هستند و خیلی از جوانان استان گیلان به خاطر بکر ماندن این منطقه حاضر نیستند آن را در فضای مجازی معرفی کنند. غار آبی «دیورش» هم یکی دیگر از جاذبه‌های مخفی گیلان است. این غار بسیار منحصر به فرد است و در فصل‌های مختلف سال پرآب می‌شود. «سرچشمه» یکی از پرآب ترین چشمه‌های استان گیلان و یکی دیگر از جاذبه‌های مهم گردشگری استان است. معمولاً گروه‌های غیرگردشگری که به جنگل و طبیعت احترام نمی‌گذارند به این مناطق آسیب می‌زنند و روستاییان هم برای در اماندن ماندن طبیعت به ورود گردشگر رغبتی نشان نمی‌دهند.»

شهرزاد مصطفوی، طبیعت‌گرد کاشانی هم می‌گوید جذابیت‌های کویر خیلی زیاد است و اگر کسی برای اولین بار پا به این منطقه بگذارد، نمی‌تواند براحتی از زیبایی‌ها و جذابیت‌های آن دل بکند: «معروف‌ترین جاذبه کویر مرکزی «دریاچه نمک» و «کاروانسرای تپه» خطب شکن در کویر مرنجاب و چاه دستکن مرنجاب و منطقه شترسواری با رمل‌های بلند است. روستای «که» یکی از روستاهای زیبا با طبیعت بکر و عجیب کاشان در این منطقه است که خیلی از مردم تا به حال اسم آن را هم نشنیده‌اند و در نقشه هم نیست.

این روستا در یک منطقه صعب‌العبور قرار گرفته و با وجود کویری بودن  اما بسیار پرآب است و چشمه‌های زلالی دارد. خوشبختانه مسیر این روستا ماشین رو نیست و تجربه نشان داده است هر زمان مسیر رفت و آمد به یکی از این مناطق بکر اتوبوس رو شود دیگر باید قید آن را زد. در برخی از موارد هم خود روستاییان حاضر نمی‌شوند سر و کله گردشگری توی روستا پیدا شود. در یکی از روستاها وقتی همراه گروهی برای برنامه رفتینگ به رودخانه‌ای رفته بودیم، برخی از روستاییان از پنجره خانه‌هایشان ما را با میوه می‌زدند.»