سیل از روزهای ابتدایی نوروز علاوه بر اینکه زندگی بسیاری از مردم را به نابودی کشاند، مقاصد گردشگری را نیز با چالش جدی روبه‌رو کرد. استان گلستان که انتظار می‌رفت در نوروزی که گذشت میزبان تعداد بسیاری از گردشگران داخلی باشد، ضربه دوم را بعد از سیل از سفر نکردن مردم خورد. فعالان گردشگری در این استان پیش از این به «دنیای اقتصاد» گفته بودند اگرچه تنها بخش‌هایی از استان درگیر سیل بود اما اطلاع‌رسانی نامناسب موجب شد که دیگر مناطق نیز با ریزش شدید گردشگر مواجه شوند.
گنبدکاووس در میان سیل
این موضوع اما تنها در ایران اتفاق نیفتاده است. جاستین فرانسیس، بنیانگذار موسسه سفر مسوولانه که مدتی پس از سونامی سال ۲۰۰۴ به تایلندسفر کرد، می‌گوید: «مردم محلی به من می‌گفتند این واقعیت که گردشگران سفر خود را به این مقصد متوقف کرده‌اند، به شکل‌گیری «سونامی اقتصادی» منجر شده؛ به این معنا که رنج آنها از فاجعه طبیعی با کمبوددرآمد از گردشگری دوچندان افزایش یافت. با این حال، این به آن معنا نیست که وضعیت در سایر حوزه‌های فاجعه متفاوت باشد و این حساسیت‌هایی است که باید درک شود.» همین تجارب باعث شده گروه‌هایی شکل بگیرند که در فاصله اندکی پس از وقوع فجایع طبیعی، در مقاصد آسیب‌دیده حاضر شوند تا هم به بازسازی آنها کمک کنند و هم جریان مالی ناشی از گردشگری را به این مقاصد بازگردانند؛ نظیر اتفاقی که پس از زلزله سال ۲۰۱۵ در نپال به وقوع پیوست و بسیاری از گردشگران در راستای کمک به جوامع آسیب‌دیده و برای پیاده‌روی در محور «آناپورنا» (از مناطق کوهستانی نپال) راهی این کشور شدند.
تجربه ایران
در ایران نیز حرکتی برای بازسازی مناطق سیل‌زده گلستان با کمک گردشگران داوطلب به ابتکار احسان میرزایی صورت گرفت. او طی فراخوانی در شبکه‌های اجتماعی از مردم دعوت کرد با هزینه‌ای بسیار اندک به گلستان بروند و در قالب یک گروه داوطلب، سفری را برای کار داوطلبانه شکل دهند. او که مدیرمسوول مجله اینترنتی «گیچ» است، در این‌خصوص به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «پیش از سیل با برخی فعالان گردشگری گلستان در ارتباط و پس از آن نیز در جریان اتفاقاتی که آنجا می‌افتاد، بودم.
تصمیم گرفتم پس از فاصله گرفتن از موج احساسات و کمک‌های مردمی در روزهای و هفته‌های اولیه بعد از فاجعه، جمعی را برای کمک به مردم در این مناطق ایجاد کنیم.» میرزایی از حمایت‌ها از ایده سفر به منظور کار داوطلبانه در مناطق سیل‌زده می‌گوید، اما یادآور می‌شود که در نهایت استقبال چندان چشمگیری از این حرکت صورت نگرفت: «از این ایده حمایت شد اما در عمل بسیاری با توجه به شرایطی که وجود داشت، نتوانستند در این سفر حضور پیدا کنند.»
به گفته او، این اتفاق در کشورهای غربی به شکل سازمان‌یافته‌تری وجود دارد: «در اروپا و آمریکا، اغلب سایت‌هایی برای کار داوطلبانه در سفر وجود دارد و از آنجا که افراد فرصت بیشتری دارند و این کارها از پیش برنامه‌ریزی می‌شود، به شکل بهتری عملی می‌شود.» این درحالی است که به باور میرزایی، شرایط سفر اخیر به مناطق سیل‌زده متفاوت و قرار بوده در کمترین زمان بیشترین بهره‌برداری از توان شرکت‌کننده صورت گیرد. او یادآور می‌شود که این حرکت‌ها در صورت درنظر گرفتن پیوست‌های فرهنگی و اجتماعی می‌تواند بهتر ادامه پیدا کند. حالا علاوه بر این حرکت‌ها، برخی از آژانس‌های گردشگری نیز درنظر دارند با از سرگیری تورهای خود به قصد مقاصد سیل‌زده، بار دیگر اقتصاد گردشگری را در این مناطق به جریان بیندازند؛ اتفاقی که شاید بتواند مرهمی بر مسائل عدیده مادی و معنوی سیل‌زده‌ها باشد.
پرستو فخاریان
- 14
- 4
