با وجود تماس‌های مکرر«دنیای‌اقتصاد» با معاونت سرمایه‌گذاری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اما همچنان مسوولان در این زمینه پاسخگو نیستند. منتشر نشدن این جزئیات که ابعاد ماجرا را مشخص کند، موجب شده برخی از کارشناسان گردشگری برای اجرای این طرح نگرانی‌هایی داشته باشند. کارشناسان بر این عقیده‌اند که در مرحله اجرایی دو تهدید متوجه این طرح خواهد بود؛ تهدید نخست ایجاد رانت و تهدید دوم نیز مکان‌یابی بدون در نظر گفتن اصول و ظرفیت‌های گردشگری است. در همین حال، برخی نیز تاکید می‌کنند در صورت اجرای این طرح و حتی با شکست بخشی از آن، تبعات سختی متوجه چنین طرحی خواهد بود که لزوم برنامه‌ریزی صحیح برای آن را بیشتر می‌کند.
اهمیت مکان‌یابی هتل‌ها
از آنجا که هنوز اطلاعات کافی در زمینه ارائه چنین طرحی ارائه نشده، گمانه‌زنی‌های بسیاری در زمینه نحوه اجرایی شدن آن وجود دارد. علاوه بر ارائه زمین برای ساخت هتل، ارائه زمین برای ایجاد تاسیسات تفریحی گردشگری از جمله کاربری‌هایی است که از نظر کارشناسان گردشگری می‌تواند فرصت مناسبی در اختیار گردشگری کشور بگذارد؛ اما به شرط آنکه در زمان اجرایی شدن، بررسی‌های دقیق کارشناسی از زوایای مختلف نیز صورت گیرد.
در همین زمینه عادل نیک‌جو، پژوهشگر گردشگری معتقد است چنین طرحی در ذات و فارغ از نحوه اجرا می‌تواند از چند جهت خوب باشد. او به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «ارائه زمین و تسهیلات به سرمایه‌گذاران گردشگری موجب خواهد شد تا در ارائه مجوزها سازمان سریع‌تر عمل کند و این موضوع یک نکته مثبت است؛ اتفاقی که نتیجه‌اش محرک رشد گردشگری خواهد بود. البته بسیار مهم است که اجرای چنین طرح مهمی با شتاب‌زدگی همراه نباشد.»
استفاده از سرمایه‌گذار خارجی در چنین طرحی موضوعی است که از نگاه نیک‌جو می‌تواند کمک‌کننده باشد و در کنار ورود ارز به کشور بر قوت مدیریت هتلداری خواهد افزود و همچنین باعث ایجاد کارآفرینی و اشتغال‌زایی کلان می‌شود. اما به باور این پژوهشگر گردشگری آنچه در زمینه هتل‌سازی اهمیت دارد مکان‌یابی برای ساخت این هتل‌هاست. او در این زمینه می‌گوید: «مکان‌یابی از آنجا مهم است که سرمایه‌گذار به این اطمینان برسد زمینی که در اختیارش قرار می‌گیرد مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری ثمربخش باشد، در غیر این صورت این طرح کارگر نخواهد افتاد و به بازگشت سرمایه منجر نمی‌شود.» نیک‌جو ارائه آمار صحیح و دقیق به سرمایه‌گذار را نکته مهم دیگری می‌داند: «باید به سرمایه‌گذار آمار واقعی داد. آمارهای دقیق و درست باعث می‌شود زمین‌ها، کارشناسی شده در اختیار سرمایه‌گذار قرار گیرد.
به‌عنوان مثال چقدر گردشگر داخلی از هتل ۴ و ۵ ستاره استفاده می‌کند؟ چقدر ظرفیت هتل‌سازی با آمار دقیق گردشگر ورودی همخوانی دارد؟» از این منظر وی معتقد است برخی از نقاط کشور اگر ظرفیت ساخت هتل ۴ و۵ ستاره ندارد، شاید ظرفیت ساخت هتل‌آپارتمان داشته باشد. این نیازسنجی در هر شهر و منطقه نیز باعث می‌شود تا ریسک سرمایه‌گذاری کمتر شود.
از سوی دیگر این سوال مطرح می‌شود که آیا این ۵۰۰ نقطه تنها برای ساخت هتل خواهد بود یا تاسیسات گردشگری دیگری را نیز به‌صورت قابل توجهی شامل می‌شود؟ موضوعی که هنوز به‌صورت روشن از سوی سازمان میراث‌فرهنگی مطرح نشده است. با این حال عادل نیک‌جو توجه به این موضوع را نیز مهم می‌داند که ممکن است برخی نقاط کشور برای توسعه گردشگری بیشتر از آنکه به هتل ۴ و ۵ ستاره نیاز داشته باشد تاسیسات گردشگری دیگری بخواهد: «تاسیسات گردشگری تفریحی در ایران بسیار کم است. اگر به این نکته نیز در این طرح کمک شود در توسعه گردشگری بسیار کمک خواهد کرد.»
به باور این کارشناس گردشگری، ارائه تسهیلات گردشگری به معرفی آن منطقه و همچنین اشتغال‌زایی محلی نیز بسیار کمک خواهد کرد که تاسیسات گردشگری که در سال‌های اخیر در مشکین‌شهر ایجاد شده نیز نمونه موفق در این زمینه است.
توجه به استفاده از نیروی محلی و افزایش اشتغال‌زایی منطقه، توجه زیست‌محیطی در جانمایی این ۵۰۰ نقطه در کشور، توجه به مسائل فرهنگی و اجتماعی منطقه و... نکات دیگری است که نیک‌جو بر آنها تاکید داشته و لازم می‌داند برای مکان‌یابی باید به این زوایا به‌صورت کارشناسی شده توجه شود. اتفاقی که نتیجه‌اش توسعه مناطقی خواهد شد که به شدت به سرمایه‌گذاری گردشگری نیاز دارد و رفاه مردم منطقه را به همراه خواهد داشت. نگرانی ایجاد رانت نیز موضوعی است که نیک‌جو هم به آن اشاره کرده و می‌گوید: «برای ایجاد نشدن رانت در این طرح لازم است به این موضوع توجه شود که این تسهیلات قرار است به چه سرمایه‌گذارانی تعلق گیرد؟ درغیر این صورت ایجاد رانت امری قابل پیش‌بینی خواهد بود. همچنین ممکن است رقابت‌پذیری را برای سرمایه‌گذارانی که این طرح به آنها تعلق نگرفته است دشوارتر کند و رقابت‌پذیری عادلانه نباشد.»
قابلیت اجرا شدن این طرح بزرگ کشوری علامت سوال بزرگی است که هنوز بسیاری از کارشناسان اقتصادی نتوانسته‌اند به آن پاسخ مناسبی بدهند. بسیاری از آنها بر این باورند در کشور طرح‌ها همیشه همان‌طور که نوشته شده عملی نخواهد شد. جعفر خیرخواهان، اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز با اشاره به اینکه این طرح، روی کاغذ طرح خوبی به نظر می‌رسد، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «طرح قابل قبولی است؛ اما اینکه در عمل چه اتفاقی می‌افتد و پشت صحنه چه می‌گذرد مشخص نیست.»
او اصلی‌ترین علت این موضوع را عدم نظارت، دقت، پیگیری و بررسی تا به نتیجه رسیدن طرح می‌داند و می‌گوید: «متاسفانه آنقدر طرح‌های روی کاغذ در عمل به درستی پیش نمی‌رود که نمی‌توان نسبت به اجرایی شدن درست این طرح هم نگاه خوش‌بینانه‌ای داشت.» به نظر می‌ر سد ریسک اجرایی شدن چنین طرحی را در صورت پیش نبردن آن به‌صورت کارشناسی شده بالا باشد. اگر این سرمایه‌گذاری‌ها محرک گردشگری نباشند سرمایه‌گذاران بعدی را دلسرد خواهد کرد و حتی اگر از این ۵۰۰ طرح در ۵۰۰ نقطه کشور یک پنجم آن هم موفق نباشد بیشتر از پروژه‌های موفق به چشم خواهد آمد. به همین دلیل نباید برای اجرایی شدن آن عجولانه کاری کرد. چون پاسخگویی به عدم موفقیت‌ها ساده نخواهد بود.
- 10
- 6
