وقتی تیغ سانسور آثار کمدی، دست تلویزیونی ها را می بُرد

به گزارش بانی فیلم،این روزها تیغ برنده سانسور، دست اهالی تلویزیون را هم بریده و اکثر آثاری که نام کمدی و طنز را دارند، به شدت کم رمق شده اند. فیلمنامه نویسان طنز تلویزیونی باید از هفت خوان رستم بگذرند تا بتوانند یک سریال را بسازند و روی آنتن ببرند.

به نظر می رسد در گذشته دست بازیگران و فیلمنامه نویسان کمدی برای بیان بسیاری از مسائل نسبتا بازتر از زمان حال بود. اما الآن اوضاع به گونه ای پیش می رود که کوچکترین موضوعی می تواند باعث ایجاد سوء تفاهم شود! نمونه این سوء تفاهمات ناخواسته، سریال « در حاشیه» مدیری بود که بعد از اعتراض بی شمار پزشکان دیگر از تلویزیون پخش نشد!

سرعت کوچ بازیگران از سینما به تلویزیون از حدود سه سال گذشته شدت گرفت و هنرمندانی مانند رضا عطاران، سعید آقاخانی و پیمان قاسم خانی خسته از بایدها و نبایدهای بسیار در تلویزیون، راه خود را به سمت سینما تغییر دادند.

در شماره قبل با جمعی از سینماگران کمدی در مورد کار طنز در تلویزیون صحبت کردیم که اکثر آن ها علت پر فروش شدن آثار سینمایی کمدی را نسبت به تلویزیون، هجم ممیزی در تمام زمینه ها در ساخته های تلویزیونی عنوان کردند. در این شماره نیز با بخشی دیگر از بازیگران و کارگردانان صحبت کردیم که در ادامه خواهید خواند:

داریوش مؤدبیان: تغییر ذائقه مخاطبان نیازمند یک عزم ملی است

داریوش مؤدبیان، بازیگر و کارگردان در خصوص اینکه چه تحلیلی از پیشی گرفتن کمدی سازی در سینما نسبت به تلویزیون دارید، به بانی فیلم گفت: سالهاست تلویزیون نمی بینم و حتی ارتباطم با سینما قطع شده است. سال های زیادی است که فیلم نمی بینم و این به دلایل شخصی است. البته من همچنان کار کمدی در تئاتر انجام می دهم و ممکن است تئاترهای دیگران را نبینم و ملزم به دیدن آن ها نیستم، چون مختار به خواندن یا دیدن هستیم. از زمانی که از تولید تلویزیونی جدا شدم، سالهاست تلویزیون نمی بینم. در حقیقت به نوعی مجبور شدم، جدا شوم. من سال ها کار تلویزیونی انجام می دادم، اما زمانی که نمی توانم؛ یعنی اجازه ندارم و دیگر کاری انجام نمی دهم، برایم جذاب نیست. زمانی همه چیز برایم جذاب می شود که خودم کار می کنم.

مؤدبیان در پاسخ به این پرسش که چرا به بعضی از کمدی های پرفروشی که مردم به آن علاقه مند هستند، اصطلاح سخیف و مبتذل داده می شود و چطور امکان تغییر این ذائقه وجود دارد، عنوان کرد: این ذائقه خیلی به سختی تغییر پیدا می کند. در میان آثار نمایشی، گونه کمدی یک نوع عالی است و نمی توانیم بگوییم یک نوع تئاتر است؛ یعنی در خودش گونه های مختلفی دارد و فراگیرترین نوع نمایش است؛ چون هم خواص و هم عوام به آن می پردازند. البته گاهی ذائقه عوام پسندانه به سوی ابتذال می رود. به عنوان مثال، فست فودها هر روز در سطح شهر شعبه های متعددی پیدا می کنند، اما رستوران های خوب مشتریان کمتری دارند. ذائقه از کام انسان می آید و وقتی به نوعی از غذا عادت کند، امکان تغییر دادن آن سخت است. این غذاها برای مردم مضر و چاق کننده هستند اما با تمام این ها می بینیم که مخاطب آن را دوست دارد و تغییر آن نیاز به یک اقدام بنیادی و عزم ملی لازم دارد. این در خصوص تلویزیون هم صدق می کند.

وی ادامه داد: هنگامی که تلویزیون به سمت عوام گرایی پیش می رود و حتی تئاترهای تلویزیونی کنار گذاشته می شود، خود به خود این زمینه به وجود می آید که نسل ها به این خوراک ها عادت می کنند و حتی از گذشته چیزی را به خاطر نمی آورند. این مثل ماجرای کتاب است که درصد خوانندگان کتاب های خوب کم بودند. این موضوع نیازمند یک حرکت جمعی است. البته همیشه فرهیختگان می نویسند و تلاش می کنند، اما تمام این ها با یک فیلم نامناسب و مبتذل فرو می ریزد. این موضوع نیازمند بحث جامعه شناسی اجتماعی است که باید وارد آن مقوله شد و نمونه ها و الگوهای خوب را ارائه داد. امروز از کارهای برجسته تلویزیونی که انجام دادیم، بهره ای نمی گیریم و به شکل مناسب و در زمان مناسب بازپخش و تحلیل نمی کنیم

ابراهیم وحید زاده:دل سازندگان تلویزیون برای مخاطب نمی سوزد

ابراهیم وحید زاده که در کارنامه خود فیلم هایی نظیر« تاکسی نارنجی» با تم کمدی را دارد، در خصوص اینکه چه تحلیلی از پیشی گرفتن کمدی سازی در سینما نسبت به تلویزیون دارید، به بانی فیلم گفت: سینما راه خودش را می رود و اگر به طنزهای تلویزیون نمی خندید، به دلیل مضمون آن است. وقتی خیلی بخواهیم اخلاقی برخورد کنیم و درصدد باشیم جامعه متدینی داشته باشیم، طبیعی است ناگزیریم بسیاری از سوژه ها را یا دست و پا شکسته ارائه دهیم یا حذف کنیم. اگر به این شکل مطلب نوشته شود، بار کمدی کار کم می شود. دلیل دیگر آن است که سینما واحد پولسازی است و طبعا می توانند آدم های حرفه ای تر را به کار ببندند و هزینه بیشتری را بپردازند، اما تلویزیون چنین کاری را کمتر انجام می دهد.

وحیدزاده افزود: مسأله بعدی این است که تماشاگر برای سینما پول می پردازد و کالایی که می پسندد، ببیند، وگرنه به سراغ آن نمی رود. در تلویزیون شرایط این طور نیست و سازندگان آثار تلویزیونی دلشان برای تماشاگر نمی سوزد، به همین دلیل سعی می کنند با ارزانترین شکل و کوتاه ترین زمان این آثار را ارائه کنند. وقتی سوژه ها مردم را جذب نمی کند، باعث می شود دیگر به سراغ سریال های تلویزیونی نروند.

کارگردان فیلم«عروسک» در پاسخ به این سوال که کمدی سازان ما در چند سال اخیر بیشتر به سمت سینما رفته اند گفت: سینما شرایط مطلوب تری دارد و کمدی سازان ترجیح می دهند به سمت سینما بروند. مسئله این است که ممیزی های ما فقط در جهت نفی کردن است. آیا می خواهند حمایت کنند و یا نظارت و حمایت؟ فقط نظارت اعمال می شود و مطلقا حمایت نیست.

وحید زاده ادامه داد: اگر به ساخت و تولید آثار فاخر کمک کنند، به معنای اینکه استاندارد جهانی را رعایت کند، طبیعتا آنهایی که توانی دارند به آن سمت و سو گرایش پیدا خواهند کرد. فیلم چه خوب باشد و چه بد، بالاخره اکران می شود و بلیت آنها هم به یک قیمت فروخته می شود. همه این امکان را برایش بوجود می آورند که هر کدام بیشتر می فروشد زمان اکران بیشتری داشته باشد و هر کدام که فروشش کمتر است را از اکران برمی دارند. نتیجه آن این است که آدم هایی که به سینما به عنوان یک صنعت هنر نگاه می کنند ترجیح می دهند کارهایی بکنند که در آن پول بیشتری است و ظاهرا تماشاگر این نوع کارها را می پسندند. وحیدزاده در پایان صحبت های خود گفت: اگر تماشاگر کار را پس بزند، فروش نخواهند داشت. کسانی هم که دنبال کارهای باارزش هستند، قید آن را می زنند و ترجیح می دهند که DVD و یا ماهواره ببینند. باید متر و معیاری وجود داشته باشد و از کارهایی که سعی شده شرافتمندانه ساخته شود و ارزش های جهانی را رعایت کند، حمایت شود و از کسانی که کار سخیف می کنند، حمایت نکنند. در سال های ۶۰ فیلم ها را به گروه های الف و ب و… دسته بندی می کردند؛ آن که باارزش تر بود در دسته الف جای می گرفت و قیمت گروه الف گران تر بود. این باعث می شد که کسانی که سرمایه گذار فیلم بودند، برای اینکه پول بیشری بدست بیاورند، به اینکه کار بهتری ساخته شود بها می دادند. اما اکنون چه فیلم خوب بسازیم و چه فیلم بد، همه با هم به نمایش در می آید و نمی توان انتظار داشت که حرکتی در سینما به وجود آید.

علی عبدالعلی زاده:تلویزیون به دلیل گستردگی مخاطب نمی تواند دست فیلمساز را باز بگذارد

علی عبدالعلی زاده به عنوان کارگردانی که کارهای کمدی انجام داده است، در خصوص اینکه چه تحلیلی از پیشی گرفتن کمدی سازی در سینما نسبت به تلویزیون دارید، به بانی فیلم گفت: در دهه ۸۰ شوراهای فیلمنامه به این اندازه نبود که بخواهند روی آن دخل و تصرفی داشته باشند و علاوه بر این، مدیران آن موقع به فیلمسازان و کسانی که در این بخش شناخته شده بودند، نیرو و انگیزه می دادند و دست نویسندگان را باز می گذاشتند و ممیزی تا این اندازه نبود. شاید نگاه مسئولان به کمدی ها به شیوه ای نباشد که خود فیلمنامه نویسان کمدی در سر دارند. این بایدها و نبایدها باعث شده از بسیاری از طنزهایی که در آن زمان می دیدیم و می نوشتیم، فاصله بگیریم. این موضوع بیشتر به افرادی که فیلمنامه را می خوانند و روی آن ها نظر می دهند، بستگی دارد.

عبدالعلی زاده ادامه داد: در سینما دست بازیگران طنز بازتر است و راحت تر هستند و چارچوب ها در تلویزیون محدودتر و در سینما بازتر است. کارگردانان و هنرپیشه ها زمانی که با این بایدها و نبایدها رو به رو می شوند، ترجیح می دهند در سینما کار کنند.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا به بعضی از کمدی های پرفروشی که مردم به آن علاقه مند هستند، اصطلاح سخیف و مبتذل داده می شود و چطور امکان تغییر این ذائقه وجود دارد، عنوان کرد: منطق کار بر اساس عرضه و تقاضاست و زمانی که از این نوع کارها راضی باشند، بیشتر به ساخت آن توجه می کنند. واقعیت آن است که در بحث کمدی بالآخره باید با موضوعی شوخی کنیم. مباحث سیاسی و اخلاقی می توانند جالب توجه باشند و در سینما با توجه به محدودیت ها، راحت تر به خطوط قرمز نزدیک می شوند و به همین دلیل مخاطب ممکن است از آن استقبال کند. تلویزیون به دلیل گستردگی مخاطب نمی تواند دست فیلمساز را باز بگذارد.

رؤیا میرعلمی:یکی از دلایل جذابیت کمدی های سینمایی، سانسورهای تلویزیونی است

رؤیا میرعلمی که بخشی از فعالیتش را در سریال های طنز تلویزیونی انجام داده، در خصوص اینکه چه تحلیلی از پیشی گرفتن کمدی سازی در سینما نسبت به تلویزیون دارید، به بانی فیلم گفت: یکی از دلایل اصلی و مهم ممیزی و سانسورهایی است که در تلویزیون اعمال می شود و جهت گیری های مشخصی دارد. در سینما دست فیلمنامه نویس بازتر است و شرایطی را می توانیم به وجود بیاوریم که برای مخاطب جذابتر باشد. وقتی در کارهای کمدی آقای صحت کار می کردم، می دیدم چقدر دست یک فیلمنامه نویس را برای خلق موقعیت های کمدی می بستند و با این وجود سروش صحت و ایمان صفایی موانع را رد می کردند و موقعیتی خلق می کردند که برای مخاطب تلویزیون جذاب بود. در حقیقت این موانع در سینما وجود ندارد و دست نویسنده و کارگردان برای خلق موقعیت های کمدی بازتر است. به طور طبیعی در این شرایط هم مخاطب ارتباط بیشتری برقرار می کند و هم خروجی کار بهتر خواهد.

میرعلمی ادامه داد: در بخش کارگردانی، طراحی صحنه و لباس و موقعیت هایی که بازیگران با هم دارند، شرایط همین است. البته باز هم تمام این ها به فیلمنامه ختم می شود. معتقدم مهمترین عنصر در خلق درام فیلمنامه است و همین می تواند برای تماشاگر سینما جذاب باشد. علاوه بر این، شرایط و پوششی که در تلویزیون برای بازیگران ما وجود دارد، کاملا متفاوت با سینماست و مخاطب خیلی راحت می تواند ارتباط برقرار کند. در تلویزیون تقریبا همه خانم ها باید شبیه یکدیگر باشند. فرض کنید پوشش رئیس یک شرکت با یک زن خانه دار کاملا یکسان است؛ اما در سینما دست کارگردان بازتر است و از لحاظ ممیزی ارشاد سخت گیری زیاد ندارد. در تلویزیون خانم ها نمی توانند به شخصیت خود نزدیک شوند و به عنوان مثال من همیشه یک شکل هستم. این ها جزو دلایلی است که اگر در تلویزیون کمدی ساخته می شود، نمی تواند به اندازه کمدی های سینما موفقیت داشته باشد.

میرعلمی در پاسخ به این پرسش که چرا به بعضی از کمدی های پرفروشی که مردم به آن علاقه مند هستند، اصطلاح سخیف و مبتذل داده می شود و چطور امکان تغییر این ذائقه وجود دارد، بیان کرد: باز همه این مسائل به فیلمنامه برمی گردد. نگاه تماشاگر و مخاطب امروز به نحوی در حال رفتن به قهقراست و این به دلیل شرایطی است که متأسفانه در جامعه ما به وجود آمده است. یک دلیل هم خود تلویزیون است که سطح سلیقه و آگاهی مردم را پایین آورده است و اجازه رشد صحیح نداده است. متأسفانه تلویزیون به هجوترین شکل ممکن سریال ساخته و همیشه فکر می کنم تعداد انگشت شماری از سریال ها شبیه پاورقی های زردی هستند که مجله ها می نویسند. به همین دلیل سطح سلیقه تماشاگران پایین آمده و در سینما هم بر اساس همین سلیقه فیلم ساخته می شود. تهیه کننده به عنوان کسی که می تواند برای جذب مخاطب فرهنگسازی انجام دهد، می تواند به فیلمنامه نویس بگوید بر اساس سطح سلیقه متعالی تر بنویسد. متأسفانه فرهنگسازی نشده و روز به روز سلیقه مخاطبان ما به ابتذال کشیده می شود.

این بازیگر افزود: بسیاری از مردم تلویزیون نمی بینند و شبکه های مجازی که بدترین شکل نسل جامعه ما را تربیت می کنند، به شکل مبتذلی در حال رشد هستند. به عنوان مثال، یک نمونه از این کارهای نادرست همین داب اسمش هایی است که با آن کلیپ می سازند و به سرعت رشد می کند. تنها جایی که خیلی می تواند فرهنگسازی کند، تلویزیون ماست که انجام نمی دهد و تا کاری انجام ندهد، شرایط به همین شیوه خواهد ماند