تب تند رقابت در بازار موبایل

قبلا، روند به این‌گونه بود که با خرید یک نسل جدید از گوشی‌ها، کاربران می‌توانستند به یکسری قابلیت اساسی و جدید دسترسی پیدا کنند. اما این مربوط به گذشته است. حالا اوضاع فرق کرده است و شرکت‌ها برای معرفی هر ساله گوشی جدید، چنان رقابتی با یکدیگر دارند که ظاهرا برای آن پایانی وجود ندارد!

به مرور با توسعه تکنولوژی، صنعت گوشی‌های هوشمند متحول شد. شکی نیست که این ابزار دیجیتالی، این روزها یکی از نیازهای اساسی و اولیه هر فردی است. البته خیلی بهتر می‌شد اگر عمر باتری بیشتری می‌داشت یا اینکه مدام شیشه صفحه نمایشش نمی‌شکست. ولی حالا حقیقتا زمان آن رسیده که شرکت‌های سازنده به روند معرفی هر سال یک مدل جدید، پایان دهند. به‌خصوص دو شرکت اپل و گوگل که هر سال مدل جدیدی عرضه می‌کنند که چشمگیرترین تغییراتی که در آن اعمال شده، مربوط به دوربین آنهاست. گادی آمیت، موسس یکی از شرکت‌های اصلی طراح حوزه سیلیکون ولی، در باره نسل جدید گوشی‌های هوشمند می‌گوید: «اگر بخواهیم صادق باشیم، دو شرکت اپل و گوگل عملا هیچ اقدام چشمگیری انجام نمی‌دهند. هنوز سیکل محصولات معرفی شده در سال‌های پیش طی می‌شود و تنها، تغییراتی در قابلیت‌های دوربین دستگاه اعمال می‌شود.»

البته درست است که این روزها، اکثر تغییراتی که در دنیای تکنولوژی شاهد آن هستیم، از سوی نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌ها ارائه می‌شود، نه سخت‌افزارها. اما نیازی هم نداریم که برای دیدن آخرین فیلتر اسنپ‌چت، آی‌فون ۱۱ بخریم! به‌علاوه، تولید سری جدید از این محصولات دیجیتال، بار عظیمی بر دوش محیط زیست و کره‌زمین ایجاد می‌کند. جالب اینجاست که کاربران نیز هر سال، نسبت به خرید مدل جدید از گوشی بی‌رغبت‌تر می‌شوند. طی چند سال گذشته، فروش جهانی گوشی‌های هوشمند با کاهش زیادی روبه‌رو بوده و مردم دیگر مانند قبل، علاقه‌ای به خرید مدل‌های جدید فوق گران قیمت ندارند. شکی نیست که با معرفی نشدن هر ساله یک گوشی جدید، دنیا به آخر نمی‌رسد! اما حذف این روند می‌تواند ریسک بزرگی برای شرکت‌های سازنده باشد. به گفته آمیت، هیچ شرکتی نمی‌خواهد در این زمینه اولین باشد.

درس بزرگی از صنعت خودرو

آمیت، در چند پرو‌ژه پنهانی گوشی‌های هوشمند، مشارکت داشته از جمله پرو‌ژه‌ای که توسط گوگل و با هدف تغییر شیوه خرید گوشی‌های هوشمند ایجاد شد. پروژه آرا، یک گوشی هوشمند ماژولار بود، با این ایده که کاربر بتواند بنا به دلخواه خود، به مرور زمان آن را ارتقا دهد مثلا پردازنده را عوض کند یا دوربین را یا هر کدام از سنسورها را. از لحاظ تئوری، یک گوشی ماژولار می‌تواند گزینه بهتری برای کاربران محسوب شود، زیرا اجزای آن به‌راحتی قابل‌تعویض بوده و کاربر می‌تواند مدت زمان بیشتری آن را به روز نگه دارد. چنین محصولی می‌تواند برای محیط زیست نیز مفید باشد؛ زیرا باعث می‌شود تعداد کمتری دستگاه گوشی هوشمند جدید تولید شود. از لحاظ تجاری نیز، تولید گوشی آرا امکان‌پذیر به‌نظر می‌رسید.

آمیت می‌گوید: «زمانی که روی گوشی آرا کار می‌کردیم، به آمار جالبی برخوردیم. «یک‌سوم سود صنعت خودرو از طریق به روزرسانی‌ها و ارتقای آپشن‌ها تامین می‌شود». با در نظر گرفتن این واقعیت، تئوری گوشی ماژولار، فریب‌کارانه به‌نظر می‌رسید. گرچه دست شرکت‌های سازنده برای تولید قطعات مختلف و سودآوری بیشتر باز می‌شد، اما می‌توانست کاربران را گمراه کند که این کار چندان خیرخواهانه به‌نظر نمی‌رسد. در دنیای خودروسازی دقیقا همین استراتژی استفاده می‌شود: مشتری، یک تویوتا با قیمت پایه می‌خرد و باید ۵۰۰۰ دلار برای اضافه کردن آپشن‌ها پرداخت کند.» علاوه‌بر این نتیجه‌گیری، به‌دلیل وجود پیچیدگی‌های ساخت گوشی آرا و همچنین نبود اطمینان از میزان بازخورد بازار، این پروژه در سال ۲۰۱۶ تعطیل شد. شرکت موتورولا توانست تجربه موفقی از معرفی گوشی نیمه ماژولار Motorola Z خود کسب کند. البته این مدل، در مکزیک و برزیل عرضه شد؛ زیرا در این دو کشور گوشی‌های هوشمند ارزان‌قیمت طرفداران زیادی دارند. در هر صورت اجراکننده پروژه آرا، برای آن آینده خوبی نمی‌دیدند و آن را تعطیل کردند. اما آیا واقعا راهی وجود ندارد که شرکت‌ها بتوانند شیوه‌ای را توسعه دهند که نیاز نباشد هر سال یک گوشی جدید معرفی کنند؟

هر دو شرکت اپل و گوگل، علاوه‌بر گوشی‌های هوشمند، روی پروژه‌های دیگری نیز کار می‌کنند و محصولات مختلف زیادی معرفی کرده‌اند. اما زمانی که حرف از گوشی‌های هوشمند می‌شود، انگار هیچ کدام از این شرکت‌ها تصمیم به بی‌خیال شدن ندارند! هیچ کدام حتی حاضر نیستند بازار را به دست شرکت جدید دیگری بسپارند. آقای آمیت می‌گوید: «بالاخره کار به جایی می‌رسد که دیگر چیزی برای عرضه وجود نخواهد داشت. این روزها مردم بیشتر از قبل به محیط زیست و طبیعت اهمیت می‌دهند. اما فعلا که صاحبان قدرت‌ بازار دیجیتال، تصمیمی به قبول این واقعیات ندارند.