این روزها در برخی از فروشگاهها و سوپرمارکتها جای روغن خوراکی خالی است و مصرفکنندگان با کمبودهای محسوس مواجهاند. گزارشهای میدانی خبرنگار ایسنا از برخی فروشگاههای زنجیرهای و خردهفروشیهای سطح شهر نشان میدهد قفسههای اختصاصیافته به روغن خوراکی، یا کاملاً خالی است یا تنها با تعداد محدودی از برندهایی پر شده که چندان برای مصرفکننده شناختهشده نیستند. این برندها نیز در حجم اندک و بهصورت پراکنده در قفسهها دیده میشوند؛ وضعیتی که عملاً دست مصرفکننده را برای انتخاب بسته و به ناچار او را به خرید اجباری یا صرفنظر از خرید سوق داده است.
در این سوپرمارکتها، پاسخ فروشندگان مشابه است: «روغن نداریم». فروشگاهداران میگویند طی هفتههای اخیر سهمیهای به آنها اختصاص نیافته و شرکتهای پخش، عرضه را متوقف یا به حداقل رساندهاند؛ موضوعی که کمبود را از سطح تولید به ویترین فروشگاهها منتقل کرده است.
از کارخانه تا سوپرمارکت؛ زنجیرهای که قفل شده است
گفتوگو با ویزیتورهای شرکتهای پخش روغن نیز تصویر روشنتری از پشتپرده بازار ارائه میدهد. یکی از ویزیتورها که پیشتر بهصورت منظم به یک سوپرمارکت روغن تحویل میداد، میگوید که به آنها اعلام شده فعلاً منتظر تأمین مواد اولیه برای ادامه تولید باشند و روغن با همان قیمتهای قبلی وارد بازار خواهد شد؛ وعدهای که هنوز زمان تحقق آن مشخص نیست.
در مقابل، ویزیتور دیگری روایت متفاوتی دارد و میگوید به شرکتهای پخش اعلام شده فعلاً توزیع انجام نشود و موجودی انبارها نگه داشته شود تا روغن با قیمتهای جدید به بازار عرضه شود. همین دوگانگی در روایتها، نشانهای از بلاتکلیفی در سیاستگذاری و نبود تصمیم نهایی در خصوص قیمت و نحوه عرضه است؛ وضعیتی که خود به تشدید کمبود در سطح بازار دامن زده است.
هشدار انجمن روغن نباتی؛ کمبود مواد اولیه در مسیر تولید
در همین ارتباط، انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران روز گذشته با انتشار خبری نسبت به وضعیت تأمین مواد اولیه هشدار داد و اعلام کرد که چالش در تأمین روغن خام و دانههای روغنی، روند تولید را با اختلال مواجه کرده است. به گفته این انجمن، مشکلات مرتبط با تخصیص ارز، ترخیص کالا از گمرک و افزایش هزینههای جانبی، باعث شده بخشی از ظرفیت تولید کارخانهها غیرفعال یا نیمهفعال شود.
انجمن روغن نباتی تأکید کرده است که تداوم این شرایط، در صورت عدم مداخله مؤثر دستگاههای مسئول، میتواند به کاهش عرضه در بازار مصرف و تشدید نوسانات منجر شود؛ هشداری که اکنون نشانههای آن در قفسههای خالی فروشگاهها قابل مشاهده است.
آینده بازار روغن؛ کمبود مقطعی یا بحران قیمتی؟
مجموع شواهد میدانی و اظهارات فعالان بازار نشان میدهد بازار روغن در وضعیتی معلق میان دو سناریو قرار گرفته است. از یکسو، وعده ورود روغن با قیمتهای قبلی پس از تأمین مواد اولیه مطرح میشود و از سوی دیگر، زمزمههایی از عرضه با قیمتهای جدید و افزایشیافته به گوش میرسد. این بلاتکلیفی، نهتنها مصرفکننده، بلکه حلقههای میانی زنجیره توزیع را نیز دچار سردرگمی کرده و زمینه احتکار، کاهش عرضه و افزایش انتظارات تورمی را فراهم آورده است.در چنین شرایطی، تجربه بازارهای مشابه نشان میدهد که هرگونه تأخیر در تصمیمگیری شفاف، میتواند کمبود مقطعی را به یک بحران قیمتی تبدیل کند؛ بحرانی که نخستین قربانی آن، سفره خانوار خواهد بود.
نقش وزارت جهاد کشاورزی؛ سیاستگذار غایب یا بازیگر تعیینکننده؟
بر اساس ساختار فعلی، مسئولیت تنظیم بازار و تأمین کالاهای اساسی از جمله روغن خوراکی، بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است. انتظار میرود این وزارتخانه با تسریع در تخصیص ارز، تسهیل واردات روغن خام و دانههای روغنی و شفافسازی سیاستهای قیمتی، از تداوم کمبود جلوگیری کند. با این حال، آنچه تاکنون در بازار دیده میشود، بیش از آنکه حاصل یک سیاست منسجم باشد، نتیجه تعلیق و انتقال پیامهای متناقض به تولیدکننده و توزیعکننده است.
در چنین شرایطی ورود فعال و فوری وزارت جهاد کشاورزی به موضوع، نهتنها برای افزایش عرضه، بلکه برای مدیریت انتظارات بازار ضروری است؛ چراکه در غیاب اطلاعرسانی شفاف، بازار مسیر خود را بر اساس شایعه، انتظار افزایش قیمت و رفتارهای احتیاطی بازیگران تنظیم خواهد کرد.
بازار روغن این روزها تصویری فشرده از چالشهای ساختاری اقتصاد کالاهای اساسی در کشور است؛ جایی که کمبود مواد اولیه، ابهام در قیمتگذاری و ضعف در سیاستگذاری، دست به دست هم داده و قفسههای خالی را به نماد یک بحران بالقوه تبدیل کردهاند. اینکه این وضعیت بهزودی با مداخله مؤثر دولت کنترل شود یا به موج جدیدی از افزایش قیمتها بینجامد، بیش از هر چیز به تصمیمات روزهای آینده وزارت جهاد کشاورزی و نحوه مدیریت زنجیره تأمین بستگی دارد. هر چند که تاکنون اقدامات در صدد کاهش قیمت نبوده و مدتها است که تنها افزایش قیمت دامنگیر کالای اساسی شده است.
- 16
- 6
