جاده سیب

حاشیه جاده‌های ارومیه این روزها مملو از سیب‌های زرد و قرمز است. برخی شایعات فضای مجازی می‌گوید، فرش سیب حاشیه جاده‌ها، رفتار اعتراضی کشاورزانی است که نمی‌خواهند سیب‌هایشان را با ضرر بفروشند اما گویا ماجرا با آنچه که روایت شده، کاملا متفاوت است. شکرالله حاجی‌وند، مدیرکل میوه‌های سردسیری وزارت کشاورزی به «شهروند» می‌گوید: سیب حاشیه جاده‌ها در واقع سیب‌های درجه چند کشاورزان است که برای ارسال به کارخانه‌ها دپو شده‌اند.

امسال باد و باران باغ های سیب ارومیه را درگیر کرده و باعث شده است سیب‌های باکیفیت و درجه یک به زیر درخت‌ها ریزش کنند و کیفیت‌شان را از دست بدهند. همین موضوع موجب شده است که سازمان تعاون روستایی وارد عمل شود و برای نخستین‌بار سیب‌های صنعتی را با ٥ تا ٦ برابر قیمت‌ سال گذشته بخرد. نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه با تأیید این ادعا به «شهروند» می‌گوید: امسال شرایط باغداران سیب بهتر شده است، زیرا سیب صنعتی‌ سال گذشته به قیمت ٥٠ تا ٧٠تومان از کشاورز خریداری می‌شد اما تصمیم دولت به خرید تضمینی باعث شده که حتی یک‌کیلو سیب هم زیر درخت‌ها باقی نماند.

البته خیلی‌ها معتقدند؛ کشت سیب به دلیل کم‌آبی در ارومیه هیچ توجیه اقتصادی نداشته است، زیرا نه‌تنها باغ‌های سیب موجب خشک‌شدن دریاچه ارومیه شده‌اند که درحال حاضر صادرات سیب مازاد هم به کندی انجام می‌شود و از ٧٥٠‌هزار تن سیب ذخیره کشور تنها ٢٠‌هزار تن به هندوستان و افغانستان صادر شده است.

ماجرا را برعکس روایت کرده‌اند

شکرالله حاجی‌وند، مدیرکل میوه‌های سردسیری وزارت کشاورزی به «شهروند» می‌گوید: اینها تنها فضاسازی رسانه‌ای است. به گفته او، فیلم منتشرشده مربوط به سیب‌های صنعتی است که توسط تعاون روستایی به قیمت ٢٨٨ تا ٣١٥تومان خریداری شده است.

نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس البته به محصولات باکیفیتی اشاره می‌کند که وزش باد و باران در روزهای گذشته آنها را زیردرختی کرده است. به گفته او، درحال حاضر قیمت هرکیلو سیب ممتاز ٢٤٠٠تومان، درجه یک ٩٠٠ تا ١٤٠٠تومان و ٦٠٠ تا ٩٠٠تومان از نوع درجه ٣ قیمت خورده است اما وزش باد و باران در روزهای گذشته سیب‌های باکیفیتی که قرار بوده به این قیمت از کشاورز خریداری شود، حالا به زیردرختی تبدیل کرده و باغدار باید در قبال مبلغ ناچیزی آنها را بفروشند.

اما حجم تولید سیب منطقه آذربایجان درحالی این‌روزها شرایط بهتری را سپری می‌کند و حجم آن از ٧٥٠‌هزار تن در‌ سال گذشته به یک‌میلیون و ٣٠٠‌هزار تن افزایش یافته که شرایط برای صادرات آن چندان فراهم نیست. به‌طوری که آمارهای صادرات نشان می‌دهند از ٧٥٠‌هزار تن سیب ذخیره‌شده در سردخانه‌ها تنها ٢٠‌هزار تن آن به کشورهای هند و پاکستان و افغانستان صادر شده است.

نایب‌رئیس خانه کشاورز در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: بازار داخلی جوابگوی این حجم از تولید نیست و باید فکری برای توسعه و رفع موانع صادراتی کرد. موانع صادراتی باعث شده هر‌ سال محصولات تولیدی کشاورزان هیچ سودی برای آنها نداشته و سود یک‌سال زحمت باغدار و کشاورز در یک روز به جیب دلالان و واسطه برود.

این اتفاق در شرایطی است که کارشناسان منابع آبی، سیب را در زمره محصولات آب برقرار داده و قیمت تمام‌شده تولید آن را برای اقتصاد ملی بالا عنوان می‌کنند. بیابانی نایب‌رئیس خانه کشاورز درحالی قیمت تمام‌شده هر کیلو آب را بین ١٢٠٠ تا ١٥٠٠تومان اعلام می‌کند که در صورت اضافه‌کردن بهای آب به قیمت‌های بسیار بالایی می‌رسیم.بررسی‌ها نشان می‌دهد که تولید یک سیب ١٠٠گرمی به حداقل ٧٠ لیتر آب نیاز دارد.

وضع سیب‌های زیردرختی بهتر از رودرختی

حالا برخلاف سیب‌های درجه یک و ممتاز سیب‌های زیردرختی و صنعتی امسال شرایط بهتری را تجربه می‌کند.حاجی‌وند، مدیرکل میوه‌های سردسیری وزارت جهاد کشاورزی در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: امسال برای اولین‌بار خرید تضمینی سیب های صنعتی در دستور کار تعاون روستایی قرار گرفته است.

به‌ گفته او، فیلم منتشرشده در فضای مجازی هم مربوط به همین سیب‌های زیردرختی است که توسط تعاون روستایی خریداری و به دلیل بالابودن حجم‌شان در کنار خیابان دپو شده‌اند. این محصولات به مرور به کارخانه‌های کنسانتره منتقل می‌شود و هیچ محصولی روی دست کشاورزان باقی نمی‌ماند.

براساس اعلام سازمان تعاون روستایی استان آذربایجان‌شرقی درحال حاضر بیش از ۵۰ مرکز خرید درسطح ۱۱ شهرستان نسبت به خرید سیب صنعتی از کشاورزان به قیمت هر کیلو ٢٨٨تومان تا ٣١٥تومان اقدام می‌کنند. این درحالی است که به اذعان نماینده مردم ارومیه‌ سال گذشته هر کیلو سیب زیردرختی بین ٥٠ تا ٧٠تومان در هر کیلو از کشاورزان خریداری می‌شد. همین مسأله موجب شده بود که کشاورزان انگیزه‌ای برای جمع‌آوری محصولات ریخته‌شده در پای درخت را نداشته باشند، ولی امسال حتی یک‌کیلو سیب هم زیر درخت باقی نمی‌ماند.

آنگونه که قاضی‌پور می‌گوید؛ تاکنون ٣٠‌هزار تن سیب صنعتی از باغداران خریداری شده و به کارخانه‌های کنستانتره تحویل داده شده است. وجوه بهای سیب صنعتی خریداری‌شده در ۳ مرحله به کشاورزان پرداخت می‌شود.

او با اشاره به شرایط سیب درختی صنعتی خریداری‌شده، افزود: تمیز و عاری‌بودن از فضولات حیوانی، گردوخاک و گل‌ولای، آلودگی و آفات بیماری، لهیدگی ناشی از عوارض مکانیکی آفات حداقل ۱۰درصد، سوختگی بر اثر آفتاب و سموم حداکثر ۱۶درصد، نارس‌بودن میوه ۶‌درصد و وزن یک‌کیلو میوه باید حداقل کمتر از ۱۵عدد سیب نباشد و در مجموع ضایعات ناشی از موارد ذکرشده نباید از ۲۰‌درصد بیشتر باشد. در صورتی که سیب عرضه‌شده فاقد استانداردهای تعیین‌شده باشد، به ‌صورت توافقی از باغدار خریداری می‌شود.

باد و باران حجم سیب‌های صنعتی را افزایش داد

به ‌گفته پورقاضی، درحال حاضر هر کیلو سیب درجه دو بین ٦٠٠ تا ٩٠٠تومان، درجه یک ٩٠٠ تا ١٤٠٠تومان و ممتاز به قیمت ٢٤٠٠تومان از کشاورزان خریداری می‌شود، اما مشکل از آن‌جا آغاز شد که بادی با سرعت ١٢٠کیلومتر بخش زیادی از محصولات باغداران را که اتفاقا کیفیت خیلی خوبی هم دارند را ریخت.

حالا این محصولات نه‌تنها ممتاز نیستند بلکه به قیمت سیب صنعتی یعنی حداکثر ٣١٥تومان از باغدار خریداری می‌شود.  او ادامه داد: وزش باد شدید و بارش باران در منطقه باعث ایجاد حجم بیشتر سیب پادرختی شده و این سیب‌ها طبق روال معمول باید به کنسانتره تبدیل شوند.

تنها ٢٠‌هزار تن سیب صادر کردیم

اما کندشدن روند صادرات در این ایام‌ سال ازجمله دلایلی است که به‌ گفته نماینده مردم ارومیه شرایط را برای باغدار سخت کرده است. به ‌گفته او، تاکنون تنها ٢٠‌هزار تن از ٧٥٠‌هزار تن سیب ذخیره‌شده در سردخانه‌های کشور به کشورهای آذربایجان، هندوستان و افغانستان صادر شده است. این درحالی است که به دلیل نبود روابط بازرگانی مناسب صادرات به کشورهایی همچون عراق و روسیه در شرایط بسیار بدی به سر می‌برند.

در این میان نایب‌رئیس خانه کشاورز معتقد است که این موضوع باعث شده هر‌سال محصولات تولیدی کشاورزان هیچ سودی برای آنها نداشته و سود یک‌سال زحمت باغدار و کشاورز در یک روز به جیب دلالان و واسطه برود.

او بر این باور است، چون باغدار و کشاورز سود نمی‌کند و درآمد حاصله ناچیز است، نمی‌تواند از تکنیک‌های روز و نوین در بحث باغداری و تولید محصول استفاده کند، نمی‌تواند ارقام جدید و باکیفیت تولید کند، علاوه بر این، مسائل متعدد دیگری نیز زنجیروار دست به دست همه داده تا بازار محصولات کشاورزی به‌خصوص سیب با مشکل مواجه باشد.

بیابانی همچنین با اشاره به لزوم تدوین برنامه کوتاه‌مدت و درازمدت حل مشکل سیب درختی و نیز سایر محصولات کشاورزی استان می‌گوید: با حمایت صندوق توسعه ملی و اختصاص یارانه‌های دولتی و همچنین اتخاذ راهکارها و برنامه‌ریزی‌های صحیح از طرف دولت به منظور افزایش قیمت خرید سیب صنعتی، می‌توانیم به بهبود کیفیت محصولات کشاورزی و باغی و افزایش قدرت رقابت‌پذیری صنایع تبدیلی در بازارهای جهانی، یاری رسانیم.

وی، بهبود کیفیت بسته‌بندی، اعطای مشوق‌های صادراتی و تخصیص یارانه‌های حمل‌ونقل برای سیب درختی را از مولفه‌های مهم به منظور حفظ بازارهای هدف صادراتی و نیز توسعه صادرات عنوان کرد.

وی همچنین استفاده از رایزن‌های بازرگانی کشور در جهت معرفی هرچه بهتر محصولات کشاورزی به‌خصوص سیب را که یکی از راه‌های افزایش صادرات کشاورزی است، گفت: متاسفانه سایر کشورها به‌خصوص کشورهای همسایه با استفاده از تکنیک‌های جدید بازاریابی با وجود تولید محصولات بی‌کیفیت‌تر از سیب‌های تولیدی مرغوب کشور و استان سهم زیادتری از ما در بازارهای جهانی دارند.

تولید هر سیب چقدر آب می‌برد

در ایران، کشاورزی بیشترین مصرف آب را دارد، با این تفاوت که سهم کشاورزی ایران در مقایسه با سایر کشورها از استانداردهای جهانی بسیار بالاتر است. براین اساس مصرف خانگی ٦درصد، صنعت ٢‌درصد و کشاورزی نیز ٩٢‌درصد منابع آب را به مصرف می‌رساند (هرچند که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی مصرف ٧٠‌درصد آب را در کشاورزی تأیید می‌کنند و می‌گویند، هدررفت آب را نباید به پای کشاورزی گذاشت). کارایی آب در کشور‌های پیشرفته بیشتر از ٣کیلوگرم بر مترمکعب است. بدین معنا که از هر مترمکعب آب می‌توان ٣کیلوگرم محصول کشاورزی تولید کرد.

درحالی ‌که راندمان مصرف آب در ایران به یک‌کیلوگرم بر مترمکعب نیز نمی‌رسد. بر این اساس، ایران در بهره‌وری از آب در بین ١٢٣ کشور، رتبه ١٠٢ را کسب کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تولید یک سیب ١٠٠گرمی حداقل ٧٠ لیتر آب نیاز دارد.