نان، استراتژیک‌ترین محصول و ماده غذایی است که طی سال‌های گذشته با نوسانات قیمتی و مصرفی مختلفی مواجه شده است. به نقل از بانک مرکزی آماری در برخی سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که میزان مصرف نان از حدود ۱۲۰ کیلوگرم در سال‌های گذشته با حدود ۹۰ کیلوگرم در سال گذشته رسیده است.
در این‌باره نظر حسن عباسی معروفان، معاون بازرگانی داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران را جویا شدیم که این آمار نشان‌دهنده کاهش میزان مصرف نان در پی افزایش قیمت آن است یا دلیل دیگری دارد که به روزنامه وقایع‌اتفاقیه این‌گونه پاسخ داد: آماری که به نقل از بانک مرکزی منتشر شده، منطقی به نظر می‌رسد زیرا سرانه مصرف نان معقول بوده و طی سال‌های گذشته پایین‌تر آمده است. احتمال اینکه سرانه مصرف نان جایگزین سایر اقلام خوراکی شده باشد، اصلاح قیمت این محصول سبب خرید و مصرف معقول‌تر از سوی مردم شده باشد نیز وجود دارد، از‌سوی‌دیگر نیز با توجه به اینکه نانوایی‌های آزاد قیمت‌های واقعی را از مردم می‌گیرند، مصرف‌کنندگان نیز میزان نیاز خود را دقیقا محاسبه و بر‌اساس آن خرید می‌کنند.
همین عوامل باعث شده تا سرانه مصرف نان نسبت به یک دهه گذشته کاهش پیدا کند. او افزود: یکی دیگر از عوامل کاهش سرانه مصرف نان این است که شهرهای بزرگ‌تر میزان سرانه مصرفی‌شان نسبت به دیگر شهرها کمتر بوده و از‌سوی‌دیگر، از شهرهای کوچکتر و روستاها نیز نان بیشتری مصرف می‌کنند. به بیان دیگر فرهنگ و تنوع مصرف در شهرهای بزرگ بیشتر است و به‌همین‌دلیل به جای نان از دیگر مواد غذایی جایگزین مانند ماکارونی،برنج و... استفاده می‌کنند. این مسئله سبب شده است تا سرانه مصرف ماهانه نان در برخی شهرهای بزرگ به ۶ کیلوگرم برسد اما میزان مصرف این ماده غذایی استراتژیک در برخی از استان‌ها ۱۰ کیلوگرم است.
هر ایرانی حدود ۸۸ کیلوگرم نان مصرف می‌کند
این مقام مسئول در وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: میانگین کشوری برای سرانه مصرف گندم ۱۳۵ کیلوگرم به صورت ناخالص بوده که همین آمار برای آرد به ۱۱۰ کیلوگرم می‌رسد که البته میزان آرد مصرفی صنف و صنعت مانند صنایع ماکارونی نیز در این آمار محاسبه شده است. اگر نان را از آن جدا کنیم میزان مصرف آرد برای پخت نان یارانه‌ای و آزادپز به حدود ۸۸ کیلوگرم می‌رسد؛ بنابراین ضایعات نان و دورریز آن کمتر شده، کیفیت پخت افزایش یافته و از‌سوی‌دیگر، اصلاح روش پخت در دستور کار نانوایی‌ها قرار گرفته است.
زیرا خمیرگیری و نوع عمل آوری آن اصلاح شده و پخت نان با روش‌های جدید و به صورت شعله غیر‌مستقیم تعویض می‌شود. همه این عوامل باعث کاهش مصرف سرانه مردم و درواقع کاهش ضایعات و هدر رفت نان شده است. به گفته عباسی معروفان، ایران ۸۰میلیون نفر جمعیت دارد درحالی‌که طی سال‌های گذشته با جمعیت کمتر میزان مصرف و درواقع میزان ضایعات، هدر رفت و دورریز بیشتری در زمینه نان وجود داشته است اما در سال‌های نه‌چندان دور آن‌قدر هدررفت نان بالا بود که به حدود ۲۰درصد می‌رسید و حتی شغل‌هایی مانند جمع‌آوری‌کنندگان نان خشک از این طریق ارتزاق می‌کردند که امروز به حداقل ممکن رسیده است.
بنابراین آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی برای کاهش مصرف نان منطقی به نظر می‌رسد. او اضافه کرد: میانگین جهانی مصرف نان بستگی به عوامل متعددی دارد و محاسبه آن متفاوت است زیرا درحال‌حاضر حدود ۷۵۰میلیون تن گندم در جهان تولید می‌شود که با جمعیت حدود هفت میلیارد نفری، سرانه مصرف جهانی به ایران نزدیک است که البته در کشورهای اروپایی سرانه مصرف این محصول حدود ۶۰کیلوگرم است.
در برخی از کشورها از ایران هم سرانه مصرف بیشتری وجود دارد که البته بستگی به میزان توسعه‌یافتگی و میزان درآمد آنها دارد و بر همین اساس کشورهایی که درآمدشان زیر خط فقر است مصرف نان بیشتری از ایران دارند و عمده کالری مورد نیازشان را از طریق نان تامین می‌کنند.
کاهش سرانه نان، کمتر شدن ضایعات است نه قدرت خرید
معاون بازرگانی داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران معتقد است: «کاهش مصرف سرانه نان در ایران را برخی به گونه‌ای تحلیل می‌کنند که گویا کمتر شدن مصرف این ماده غذایی استراتژیک به‌دلیل پایین آمدن قدرت خرید مردم و درآمد سرانه آنهاست درحالی‌که این علت منطقی و صحیح نیست و تولید ناخالص ایران و درآمد سرانه مردم افزایش پیدا کرده است؛ بنابراین اگر میزان درآمد همه مردم را در شهرها و روستاهای مختلف محاسبه کنیم، خلاف این تحلیل ثابت می‌شود.
مردم از آنجا که جایگزینی بهتر از نان دارند میزان مصرف خریدشان کمتر شده است و از‌سوی‌دیگر نیز قیمت نان بیش از حد و غیر‌منطقی نبوده است و همچنان از نرخ بیش از ۹۰درصد کشورها پایین‌تر است؛ بنابراین کاهش مصرف نان ارتباطی به کاهش قدرت خرید و درآمد سرانه مردم ندارد.» عباسی معروفان تاکید کرد: «تحلیل درست این است که هر‌قدر در جامعه به سمت شهری شدن و صنعتی شدن حرکت می‌کنند مصرف سرانه نان کاهش پیدا می‌کند که در دنیا نیز به اثبات رسیده است و از‌سوی‌دیگر، مواد غذایی جایگزین آن سرانه مصرف بالاتری پیدا می‌کند.
روزی جمعیت ایران ۷۰درصد روستایی و ۳۰درصد شهری بود و اغلب در خانه‌هایشان نان می‌پختند و مصرف می‌کردند اما امروز جمعیت روستایی کمتر از ۲۵درصد شده؛ بنابراین حلقه جمعیت شهری‌تر شده و میزان مصرف نان نیز کاهش پیدا می‌کند.» او ادامه داد: «آینده نان در ایران به گونه‌ای است که نمی‌توان تصور کرد نان صنعتی مصرف بیشتری پیدا می‌کند و جایگزین نان سنتی می‌شود اما پخت متناسب نان‌های سنتی به صورت صنعتی آینده محتمل‌تری برای ایران خواهد بود زیرا جامعه ایرانی ذائقه متفاوتی دارد و نمی‌تواند مانند دیگر کشورها از نان صنعتی بیشتر استفاده کند بنابراین نان صنعتی نمی‌تواند در بازه زمانی نزدیک جایگزین نان سنتی شود البته طی سال‌های گذشته صنایع توانستند ۷درصد بازار آنان را از آن خود کنند.
نان‌های سنتی ۹۳درصد بازار نان را در اختیار دارند که عمده آن به نان لواش، تافتون، بربری و سنگک اختصاص دارد.توصیه همه کارشناسان این است که پخت اینها به سمت تخت سنتی و بدون دخالت انسان حرکت کند که کیفیت بالاتری داشته باشد.»
معاون بازرگانی داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران گفت: ترویج استفاده از نان صنعتی در دستور کار قرار دارد و در‌این‌راستا اعتباراتی نیز پیش‌بینی شده است اما در مجموع می‌توان گفت که کاهش سرانه مصرف نان در ایران عمدتا با دلیل اصلاح قیمت‌ها، کاهش ضایعات نان، اصلاح روش پخت با شعله غیر‌مستقیم، خمیرگیری با دستگاه‌های باکیفیت و اصلاح تولید و توزیع آرد با استانداردهای جهانی است.
- 19
- 5
