به گزارش ایسنا، از زمان اجرای قانون هدفمندی یارانه ها در سال ۱۳۸۹ تاکنون، با وجود تمامی تحولاتی که در شاخص های اقتصادی اتفاق افتاده و تغییرات قیمت سوخت و حتی آمدن یارانه های جدید، جریان پرداخت یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی تکان نخورده است، این مبلغ به جمعیت حدود ۹۵ درصدی ایران و خلاف قانون هدفمندی یارانه ها پرداخت می شود و در این سالها هزینه سنگین بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان بهمراه داشته است.
عدم غربالگری یارانه بگیران و خارج کردن اشخاص غیر نیازمند، مهمترین معضل پرداخت یارانه نقدی بوده و با وجود تکلیف بودجه های سنواتی به دولت برای حذف پردرآمدها، هیچگاه برنامه جدّي برای آن وجود نداشت؛ بانک اطلاعاتی از اهم بهانه های دولت برای عدم حذف و چیدن ترکیب جدید یارانه بگیران بوده است.
چطور برای یارانه معیشتی و ۱۰۰ هزار تومانی به راحتی غربالگری شد؟!
اما در چند سال اخیر برخی اقدامات دولت در پرداخت یارانه نشان داده که امکان حذف پردرآمدها از یارانه نقدی را داشته است؛ به طوری که دقیقا در سال هایی که تکلیف قانون بودجه برای حذف سه دهک بالا را اجرا نکرد، دست به پرداخت یارانه معیشتی از محل درآمد بنزین زد و از بین ۷۸ میلیون نفر یارانه بگیران نقدی، ۶۰ میلیون نفر را انتخاب و مشمول یارانه ۵۰ تا ۲۰۵ هزار تومانی کرد و تعدادی حدود ۱۸ میلیون نفر که سه دهک بالا را در بر می گرفت، کنار گذاشت.
نمونه دیگر تفکیک یارانه بگیران، کمک های حمایتی در جریان کروناست که گاهی انتخاب گروه هدف سه میلیونی و یا ۳۰ میلیون نفری برای پرداخت ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان بود و یا اخیرا دولت دست به پرداخت یارانه ۱۰۰ هزار تومانی به مناسبت ۲۲ بهمن ماه زد که گفته شد برای چهار دهک پایین بوده و بررسی ها نشان داد که به حدود ۳۲ میلیون نفر پرداخت صورت گرفته است.
در شرایطی که دولت ها می توانستند در مسیر پرداخت یارانه به جمعیت هدف تجدید نظر کنند ولی نکرده اند، بررسی آمار و ارقام برای ادامه وضع موجود و یا تغییر آن برای یارانه نقدی بسیار قابل تامل است.
صرفه جویی ۱۰ هزار میلیاردی با پرداخت به ۷ دهک
دولت در حال حاضر برای یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی در هر ماه پرداخت حدود ۳۵۰۰ میلیارد تومانی و در سال تا ۴۲ هزار میلیارد تومان دارد، زمانی از این جمعیت ۷۸ میلیون نفری، سه دهک اول حذف شد و هفت دهک برای پرداخت یارانه معیشتی باقی ماند، بنابراین اگر یارانه نقدی را فقط محدود به ۶۰ میلیون نفر یارانه بگیران معیشتی کند، هزینه پرداخت در ماه به حدود ۲۷۰۰ میلیارد تومان و در سال تا ۳۲ هزار میلیارد تومان می رسد ، در این حالت حداقل ۱۰ هزار میلیارد تومان صرفه جویی خواهد شد.
از ۷ دهک هم ۳ دهک کنار گذاشته شد
اما در پرداخت یارانه اخیر ۱۰۰ هزار تومانی، چهار دهک پایین هدف قرار گرفت که حدود ۳۲ میلیون نفر بود، به عبارتی از همان هفت دهک معیشتی هم دهک پنج، شش و هفت (حدود ۲۸ میلیون نفر) دیگر مشمول دریافت یارانه نشد. در این حالت عملا یک غربالگری دیگر صورت گرفته و دولت تشخیص داده که از جمعیت ۷۸ میلیون نفری یارانه بگیران، حدود ۴۶ میلیون نفر نباید دریافتی داشته باشند و فقط ۳۲ میلیون نفر را محق حمایت بعنوان اقشار آسیب پذیر دانسته بود.
امکان هزینه ۲۴ هزار میلیاردی برای ۴ دهک بدون منابع جدید
بر این اساس اگر دولت یارانه بگیران ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی را فقط به چهاردهک پائین محدود کند، هزینه پرداخت آن در ماه به حدود ۱۴۰۰ میلیارد تومان و در سال به ۱۷.۴ هزار میلیارد تومان میرسد که در این شرایط صرفه جویی حداقل ۲۴ هزار میلیارد تومانی خواهد داشت و با این تغییرات حتی بدون این که منابع جدیدی لازم باشد می تواند از محل صرفه جویی انجام شده از محل غربالگری، منابع را به سمت همان چهار دهک پایین ببرد و صرف کالا و خدمات برای آن ها کند.
به نظر می رسد با وجود سامانه های مختلف اطلاعاتی مانند املاک، خدمات بیمه ای، تامین اجتماعی، مالیاتی و یا بانکی مانند تسهیلات و چکاوک شناسایی افراد پردرآمد و غیرنیازمند کار سختی نباشد و همان طور که دولت ها بارها در زمان مورد نیاز دست به تفکیک زده اند، بتوانند یکبار به دور از برخی ملاحظات تصمیم جدی برای ساماندهی وضعیت یارانه های نقدی گرفته و حجم بالایی از منابع را در مسیر درست هدایت کند، اما چه زمانی این اتفاق رخ دهد در ابهام قرار دارد.
- 18
- 2
