چرا ایرانیان به ملّاکی علاقمند هستند؟

آیا ایرانیان به فعالیت مولد علاقه ندارند؟ هنگامی که چنین پرسشی در محافل و دورهمی های گوناگون اعم از سیاسی و اقتصادی مطرح می شود پاسخ رایج، همیشه یکسان است:ایرانیان علاقه ای به فعالیت مولد ندارند و ملّاکی و ملک بازی را بیشتر می پسندند.

تمامی شواهد هم این پاسخ را تائید می کند و به همین علت، جمع بندی نهایی همیشه این است که:اشکال از خودمان است؛ تمام! این ظاهربینی ها معنایی جز افتادن در تله معلول ها و غفلت از علت ها ندارد. بزرگترین موفقیت ذی نفعان مناسبات ضدتولیدی در ایران هم دقیقا همین درگیر نگه داشتن سیاست گذاران با معلول ها است که البته به تدریج ، این موفقیت گسترده تر شده و تحلیل معلول گرایانه به میان عامه مردم هم تسری یافته است.

ولی حقیقت، بسیار ساده است. در اقتصاد ایران ، سیاست گذاران اقتصادی به نوعی عمل کرده اند که اگر همه متغیرها هم با عدم قطعیت و نااطمینانی عجین باشند، دو متغیر همیشه قطعیت دارد:تداوم تورم و بازدهی اسمی بالا در سرمایه راکد به ویژه ملک. ولی متغیرهایی مثل محیط کسب و کار، امنیت سرمایه گذاری، سیاست مالیاتی در مورد فعالیت های مولد، مقررات واردات و صادرات، سیاست قیمت گذاری ، نوسانات نرخ ارز و همه متغیرهایی که بازدهی تولید را تحت‌تأثیر قرار می دهد، در غباری از عدم قطعیت ها، نااطمینانی ها و ابهامات فرورفته اند. در چنین فضایی چه کسی حاضر است که سرمایه زندگی خود را در داخل غبار ابهامات قرار دهد؟ در صورتیکه چنین فضایی در هر کشور دیگری جز ایران هم بود آیا نتیجه ای جز آنچه در ایران رقم خورده است، شکل می گرفت؟

ولی فارغ از همه مسائل گفته شده و صرف نظر از اینکه سازوکار سیاست گذاری های غلط باعث هدایت اتوماتیک همه پول ها به سمت ملک بازی و ملّاکی می شود، یکی از عجایب دائمی و لایتغیر اقتصاد ایران ، تشویق مضاعف ملک بازی است! سیاست گذاران اقتصادی در ایران راجع به همه نوع مالیات اعم از مالیات توهمی بر خانه های خالی، مالیات بر سپرده های بانکی یا حتی مالیات مبهم بر ثروتمندان صحبت می کنند؛ اما هیچ وقت شنیده نشده است که کسی از اهل سیاست و سیاست گذاری راجع به « مالیات بر املاک» صحبت کند که مهم ترین نوع« مالیات بر ثروت» در جوامع توسعه یافته است. هر وقت هم از مسئولان مربوطه یا نمایندگان مجلس در این باره سؤال شود، پاسخ همان پاسخ همیشگی است که پنجاه سال است تکرار می شود:« در فلان لایحه جامع یا فلان طرح جامع به صورت مبسوط دیده شده است»! البته این تعلل ها قابل درک است؛ چون اکثر بوروکرات ها هم درگیر ملّاکی هستند و ظاهرا نمی خواهند شیرینی بازده اسمی ملّاکی روی موج تورم را با تلخی مالیات سالانه بر املاک از بین ببرند. نتیجه این شده است که کوه و دشت این مملکت از جنگل و درخت خالی شده و به جنگل ویلا و ساختمان تبدیل شده است؛ هم فال است و هم تماشا و هم خوابیدن روی موج تورم و بازده اسمی بسیار بالاتر و بهتر از فعالیت مولد!

حال اینکه سیاستمدار و سیاست گذار به کرات شعار دهند که ملّاکی و سرمایه راکد بد است و فعالیت اقتصادی باید مولد باشد، چه ضرری به ملّاکان می رساند؟

مالیات سالانه بر املاک نه تنها یکی از سالم ترین منابع برای دولت های محلی و مرکزی است و مانع توسل به مالیات های ناسالمی مثل هوافروشی و تراکم فروشی و مالیات تورمی( خلق پول بدون پشتوانه ) می شود، بلکه ملک بازی و احتکار ملک را هم از رونق می اندازد که مقدمه واجب توجه به فعالیت های مولد است. ولی سؤال این است که چرا این نوع مالیات هیچ وقت روی میز سیاست گذاران اقتصادی و تصمیم گیران قرار نمی گیرد؟ چرا بعضا هر از چند سال، هفته ها و ماه ها برای مالیات بر خانه های خالی زمان گذاشته می شود که نتیجه آن بر اساس تجربیات جهانی« تقریباً هیچ» است؛ ولی« مالیات سالانه بر املاک» هیچ وقت عملیاتی نمی شود؟ کسی جواب این سؤال را می داند؟