اختلاف دلار نیمایی و آزاد چالش جدید معدنکاران | تولید‌کننده زمینگیر شده است

مشکلات بخش معدن نه تنها حل نمی‌شوند بلکه رو به افزایش هم هستند. به این صورت که مشکلات قبلی تکراری و حادتر هم شده‌اند. اما یکی از مسائلی که معدنکاران را با چالش روبه‌‌رو کرده اختلاف ارز نیمایی و آزاد است. با افزایش نرخ دلار، قیمت‌ها آنقدر بالا رفته‌اند که تنها بار هزینه‌ها را بر دوش معدنکاران شدت بخشیده است و روند تولید را مدام رو به عقب می‌برد. معلوم هم نیست دلار تا کجا قرار است پیش برود و دولت سیزدهم چه تدابیری می‌خواهد بیندیشد.

اما مساله مهم این است که اختلاف ارز نیمایی و دولتی حتی اگر هزار تومان هم باشد باز بر عملکرد تولیدکننده اثر منفی می‌گذارد چه برسد به اینکه شاهد این اختلاف فاحش باشیم! کارشناسان باور دارند با کاهش فاصله نرخ ارز آزاد، نیمایی و تک‌نرخی شدن ارز در اقتصاد کشور شاهد حذف رانت، مشخص شدن تکلیف صنایع، ایجاد شفافیت در بازار و پیش‌بینی‌‌پذیر شدن اقتصاد برای فعالان اقتصادی خواهیم بود. بنابراین انتظار می‌رود پیش از آنکه دیر شود مسوولان چاره‌اندیشی کنند.

تولید‌کننده زمینگیر شده است

در این خصوص عضو هیات‌رئیسه کمیته اکتشاف خانه معدن به «جهان‌صنعت» گفت: آنقدر اختلاف ارز نیمایی با ارز آزاد بالا گرفته که تولید‌کننده را به شدت به زمین زده و از این اختلاف فاحش آسیب شدیدی می‌بیند.

سیداحمد مشکانی تصریح کرد: امروز دلار حدود ۴۰ هزار تومان است اما با ارز نیمایی حدود ۲۸ هزار تومان حساب می‌شود. در نتیجه تولید‌کننده باید تمام مواد مورد نیاز خود از جمله پیچ دستگاه، بیل مکانیکی، کامیون و… را با ارز آزاد خریداری کند و به قیمت پایین‌تر به فروش برساند. به جز سوخت که با قیمت واقعی محاسبه نمی‌شود اما مابقی نیازهای یک معدنکار به شدت قیمت بالایی دارد.

اختلافی عجیب!

مشکانی با تشریح تفاوت ارز نیمایی و آزاد گفت: قیمت مواد معدنی به این صورت است که ال ام‌ای ( LME) لندن را ضربدر نرخ دلار می‌کنند. در حال حاضر ال ام‌ای یک تن کاتد مس ۸۳۸۰ دلار است که با نرخ دلار آزاد ۳۳۵ میلیون تومان و با نرخ نیمایی حدود ۲۳۴ میلیون تومان می‌شود. این در حالی است که دولت نرخ آزاد را در نظر نمی‌گیرد!

او با اشاره به اینکه قیمت‌ها در بورس کالا هم واقعی نیست، تصریح کرد: هفته گذشته در بورس کالا قیمت یک تن کاتد مس ۲۶۸ میلیون تومان اعلام شد. این در حالی است که قیمت واقعی ۳۳۵ میلیون تومان است. به این ترتیب تولیدکننده‌ای که سنگ را با هزینه‌های گزاف به بازار عرضه می‌کند باید در فروش، به ارز نیمایی یا قیمت‌هایی که بورس کالا تعیین می‌کنند، محدود شود.

مشکانی با بیان اینکه این اعداد و ارقام به شدت بر تولید تاثیرگذار هستند، گفت: اختلاف ارز نیمایی و دولتی حتی اگر هزار تومان هم باشد باز هم بر تولیدکننده تاثیر منفی می‌گذارد چه برسد به اینکه شاهد این اختلاف فاحش باشیم.

دولت چه می‌کند؟

عضو هیات‌رئیسه کمیته اکتشاف خانه معدن با اشاره به اهمیت و نقش دولت گفت: اگر دولت اختلاف ارز نیمایی و آزاد را کاهش ندهد به تدریج فشار افزایش هزینه بیشتر شده و این به ضرر اقتصاد منجر می‌شود.

مشکانی تصریح کرد: امروز تمام صنایع و معادن کشور از اختلاف ارز نیمایی و آزاد رنج می‌برند. درحالی که خود دولت ارز ۴ هزار تومانی را برای اقلام عمومی از جمله برنج و دارو و… حذف کرده اما همچنان بر صنایع فشار وارد می‌کند تا قیمت‌ها واقعی نباشند. او اظهار کرد: در نهایت وقتی واقعی‌سازی صورت نگیرد و دولت هم راهکار ارائه ندهد، شاهد بروز تعطیلی معادن و معدنکاران خواهیم بود که دودش به چشم اقتصاد می‌رود؛ مساله‌ای که تنها رانت ایجاد کرده و به نفع عده‌ای خاص تمام می‌شود.

مشکل اختلاف ارز نیمایی و آزاد برای مس

بهای مس براساس قیمت‌های جهانی و آنچه در LME لندن به تصویب می‌‌رسد تعیین می‌شود، بنابراین قیمت بازار داخلی مس نیز از نرخ‌‌های جهانی تاثیر می‌پذیرد. اما موضوعی که در حوزه فلزات به ویژه مس وجود دارد و مشکل‌‌‌آفرین شده اختلاف قابل توجه قیمت ارز نیمایی و آزاد در عرضه داخلی است. بهرام شکوری در این خصوص پیش‌تر گفته بود: ارز آزاد موجب می‌شود عده‌‌ای مس را خریداری کنند و در بازارهای خارجی زیر قیمت واقعی بفروشند که این موضوع به نوعی فاجعه‌‌‌بار بوده و دلیل آن فقط اختلاف قیمت ارز است. بنابراین یکی از مطالبات جدی صنعتگران حوزه مس حذف نرخ ارز نیمایی است تا معاملات براساس ارز آزاد انجام‌‌ شود یا اینکه قیمت ارز نیمایی به ارز آزاد بسیار نزدیک شود تا واسطه‌‌گری و ارزان‌فروشی به حداقل برسد؛ در صورت تحقق این موضوع است که میزان تقاضا برای فلز سرخ به تعادل خواهد رسید.

رئیس انجمن مس اظهار کرد: به هر میزانی که اختلاف قیمت نرخ دلار نیمایی و آزاد کاهش پیدا کند، به همان میزان حاشیه سود خالص شرکت‌های فعال در حوزه معدنی افزایش پیدا می‌کند و در صورت رفع این چالش‌ها می‌توان برآورد افزایش سودآوری حدود ۳۰ الی ۴۰ درصدی را برای شرکت‌ها داشت.

رانت بین ارز نیمایی و ارز آزاد باید از بین برود

در همین خصوص عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس به تازگی گفته است: باید با مسائلی چون کاهش نرخ ارز نیمایی با ارز آزاد برخورد تخصصی کرد و به منظور بهبود شرایط اقدامات درستی انجام شود. جعفر قادری با بیان اینکه افزایش فاصله بین نرخ نیما و دلار در بازار آزاد تاثیر منفی بر سود شرکت‌ها دارد، گفت: چنانچه دولت عزم راسخ برای کاهش شکاف میان نرخ دلار نیمایی و دلار در بازار آزاد داشته باشد، بر میزان سود شرکت‌ها نیز افزوده خواهد شد. وی با بیان اینکه آنچه برای بازار اهمیت دارد، نرخ ارز است تا رانت بین ارز نیمایی و ارز آزاد از بین برود، گفت: تا زمانی که این معضل حل نشود و رانت وجود داشته باشد، بازار متضرر خواهد بود.

به گفته عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با فاصله گرفتن قیمت ارز نیمایی با بازار آزاد بار دیگر اقتصاد ایران با همان چالش‌های قبلی در دوره ارز ۴۲۰۰ تومانی مواجه شده و ضمن آسیب جدی به تولید داخلی منجر به توزیع رانت هم می‌شود.

قادری خاطرنشان کرد: زمانی که نرخ ارز آزاد افزایش یابد و در عوض نرخ نیمایی ثابت نگه داشته شود فاصله و شکاف بین این دو نرخ باعث می‌شود صادرکننده انگیزه خود را از دست دهد. به نظر می‌رسد برای رشد اقتصاد کشور، دولت و مجلس باید با مسائلی چون کاهش نرخ ارز نیمایی با ارز آزاد برخوردهای علمی و تخصصی کرده و به منظور بهبود شرایط اقدامات درست و مدیریت‌شده‌ای انجام دهند.