روزنامه توسعه ایرانی نوشت: سالهاست که ایران دچار تنش آبی است و گوش هیچ مسئول و مرجع ذی‌ربطی به هشدارهای کارشناسان و فعالان محیط زیست از روند فاجعه‌بار خشکسالی کشور بدهکار نیست تا اینکه تابستان امسال با بحران آب در تهران، ابعاد فاجعه بیشتر آشکار شد.
وزیر نیرو در ماه گذشته هشدار داد که ممکن است سدهای تهران، از جمله سد ماملو، از مدار خارج شوند و این مسئله کلان‌شهر تهران را در بحران بی‌سابقه‌ای فروخواهد برد. در پی همین تشدید بحران آب در تهران، دولت تصمیم گرفت که چهارشنبه ۳۱ تیرماه را تعطیل کند و بعد از آن اعلام شد که این تعطیلی صرفه‌جویی قابل توجهی در مصارف آب شهر تهران ایجاد کرده و ممکن است استمرار یابد. در همین راستا، عباس علی‌آبادی با اشاره به تاثیر تعطیلات آخر هفته گذشته بر مصرف آب، اظهار داشت: «بر اساس ارزیابی‌های صورت گرفته پس از اعمال تعطیلی روز چهارشنبه گذشته، تعطیلی در یک ماه به‌طور میانگین موجب کاهش ۶ میلیون مترمکعبی مصرف آب در تهران می‌شود. تعطیلات چهارشنبه و پنجشنبه هفته گذشته موجب کاهش مصرف آب تهران به میزان ۳۸۰۰ لیتر بر ثانیه شد که معادل ۴۱۸ هزار مترمکعب است.»
امیدواریم به جیره‌بندی نرسیم
همانطور که پیداست تعطیلی یا خاموشی و ...، راهکارهایی کوتاه‌مدت و مقطعی برای حل ناترازی‌های کشور است و اکثر کارشناسان انتظار راهکارهای ریشه‌ای و کلان از دولت‌ها برای حل مشکلات دارند.
در همین خصوص نیز وزیر نیرو روز گذشته در حاشیه افتتاح طرح‌های آب و برق جنوب غرب تهران در جمع خبرنگاران بیان داشت: «باید گردش راهبردی داشته باشیم به این معنا که اکثرا معتقدند باید به سمت کشت خاص رویم و از ذخیره اندکی که داریم به صورت بهینه استفاده کنیم، باید به سمتی برویم که از محصولات کم آب‌بر استفاده کنیم. هنوز در برخی نقاط کشور چمن کاشته می‌شود در حالی که چمن یک گیاه پر آب‌بر است. روش‌های دیگر با بهره‌وری بالا و مصرف آب کمتر داریم، یا اینکه هنوز در برخی نقاط کشور و در مناطقی که آب نیست کشت هندوانه داریم و آن را صادر می‌کنیم که در حقیقت آب صادر می‌کنیم. مقامات مربوطه در وزارت کشاورزی هم به این موضوع اهتمام دارند اما انطباق برنامه‌های در دستورکار زمان می‌برد.» او همچنین ابراز امیدواری کرد که به جیره‌بندی آب نرسیم.
در همین راستا، این گزارش با محوریت بررسی علل تنش بحران آبی در تهران و ارزیابی راهکارهای مقطعی و کلان حل این مشکل تهیه شده است.
وضعیت خشکسالی تهران از میانگین کشوری هم بدتر است
یک کارشناس ارشد حوزه محیط‌زیست درباره تشدید بحران خشکسالی در تهران، اظهار کرد: تهران یک مورد استثنا است به دلیل اینکه مهمترین مصرف‌کننده تهران، برخلاف ۳۰ استان دیگر که کشاورزی است، آب شرب است.
محمد درویش افزود: در تهران عمده‌ترین مصرف‌کنندگان ما در حوزه آب شرب و مصارف بهداشتی هستند و سالانه ۱.۲ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌کنند و بخش کشاورزی و صنعت در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند.
او به آخرین آمار شرکت مدیریت منابع آب وزارت نیرو که وضعیت را تا ۲۷ تیر ۱۴۰۴ تشریح کرده است، اشاره کرد و گفت: این گزارش اذعان دارد که شدت خشکسالی در تهران با ۴۲ درصد، ۴ درصد بیشتر از میانگین شدت خشکسالی در کل کشور است که الان به ۳۸ درصد رسیده است؛ یعنی اکنون در کل کشور شدت خشکسالی ۳۸ درصد بیشتر از میانگین درازمدت است و در تهران وضعیت از میانگین کشوری هم بدتر است.
خشکسالی تهران ۴۹ درصد از پارسال بدتر شده است
این تحلیلگر حوزه آب با بیان اینکه خشکسالی تهران در مقایسه با سال پیش ۴۹ درصد بدتر شده است، عنوان کرد: در چنین شرایطی که تهران به شدت وابسته به مخازن ۵ سد تامین‌کننده‌ی آب شرب و چاه‌های عمیق و نیمه عمیق است، یکباره یک شوک کم‌سابقه‌ای به متولیان آب کشور برای تامین آب وارد شده است که در حقیقت می‌توان گفت متاسفانه مسئولین غافلگیر شده‌اند زیرا فکر نمی‌کردند که چنین اتفاقی بیفتد و همچنان امیدوار بودند که بارش‌های بهاره یا آب شدن برف‌ها در ارتفاعات البرز و مرکزی بتواند کمبود منابع را جبران کند اما چنین چیزی اتفاق نیفتاد و با چنین شرایط دشواری روبه‌رو هستیم.
نبود دستگاه‌های دولتی بهتر از بودنشان است!
درویش درباره راهکار دولت مبنی بر صرفه‌جویی از رهگذر تعطیلی چهارشنبه‌ها، گفت: اتفاقا این تعطیلی‌ها نکته تامل‌برانگیزی را عیان کرد.
او توضیح داد: وزارت نیرو و سازمان آب و فاضلاب مدام اعلام می‌کند که آب‌بهای ۳۰ درصد از منابع آب شرب عملا دریافت نمی‌شود؛ یعنی یا در طول مسیر به دلیل فرسودگی لوله‌ها هرز می‌رود یا برخی از مشترکین قلدر آب‌بها نمی‌پردازند. اکنون معلوم شده است که وقتی دولت، سازمان‌های دولتی و حکومتی تعطیل می‌شوند، صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف آب و انرژی اتفاق می‌افتد. این کارشناس تصریح کرد: یعنی همان دستگاه‌هایی که آب‌بها نمی‌دهند وقتی تعطیل می‌شوند، نبودشان به نفع مردم است و دولت با این تعطیلی‌ها این امر را ثابت کرده است که زورش به یکسری از دستگاه‌های دولتی و حکومتی نمی‌رسد و تنها کاری که می‌تواند انجام دهد، اینست که آنها را تعطیل کند.
درویش ادامه داد: پرسش جدی اینست که این دستگاه‌ها از پول مالیات مردم فعالیت می‌کنند و قرار بوده به مردم خدمت کنند، چرا نبودشان بهتر از بودنشان شده است؟ چرا هیچ تلاشی برای اینکه آنها هم آب‌بها بپردازند و انگیزه پیدا کنند که در مصرف آب و انرژی صرفه‌جویی کنند، صورت نمی‌گیرد؟ به اعتقاد او، عیان شدن چنین مسائلی باعث می‌شود که مردم به همه‌چیز بدبین شوند.
وزارت نیرو با فاضلاب تهران چه می‌کند؟!
این تحلیلگر مسائل محیط‌زیست با عنوان اینکه راهکار تعطیلی مانند یک مُسکن و مرفین است که در کوتاه‌مدت درد را تسکین می‌دهد، ولی ریشه درد همچنان پابرجاست، درباره راهکارهای کلان و ریشه‌ای حل بحران آب، بیان داشت: دولت باید تلاش کند برای تمام ساختمان‌هایی که کنتر آب مستقل ندارند، کنتر آب مستقل ایجاد کند و اصلا شرط پایان کار را وجود کنتر آب قرار دهد تا دیگر آب‌بها به تعداد ساکنین تقسیم نشود و همه برای صرف‌جویی انگیزه پیدا کنند.
درویش درباره راهکارهای دیگر، افزود: دولت باید برای مالکین ساختمان‌هایی که کولرهایشان را به کولرهای دوستدار محیط‌زیست تبدیل می‌کنند، تسهیلات قائل بشود زیرا این کولرها مصرف آب و انرژی را تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهند. همچنین دولت باید برای مالکین ساختمانی که شیرآلات خود را هوشمند می‌کنند و مصرف آب را به این ترتیب کنترل می‌کنند، تسهیلات قائل شود. دولت باید به سمت اصلاح لوله‌کشی‌های شهری برود و اجازه ندهد بخش قابل‌توجهی از این آب همچنان هرز برود. در ضمن دولت باید جلوی مشترکین قلدری را که آب‌بها نمی‌دهند، بگیرد. او با اشاره به ضرورت تفکیک بین آب شرب و بهداشتی، تاکید کرد: مهمترین راهکار رفتن به سمت ایجاد تصفیه‌خانه‌ها و بازچرخانی آب است.
این تحلیلگر توضیح داد: در همین تهران که در سال ۱.۲ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود، بیش از ۹۰ درصد این آب تبدیل به فاضلاب می‌شود و شرکت آب و فاضلاب این آب را به بخش کشاورزی می‌فروشد. پرسش اینست که چرا این آب را دوباره بازچرخانی نمی‌کنند که برای مصارف بهداشتی و ساختمانی، کارواش‌ها، آب‌یاری فضای سبز و ... استفاده شود؟ به این ترتیب تا ۸۰ درصد مصرف آب کاهش می‌یابد و فشار به منابع آب و سدها وارد نمی‌شود و فرونشست هم اتفاق نمی‌افتد. به گفته وی، پرسش اصلی اینست که وزارت نیرو با فاضلاب شهر تهران، که ۹۰ درصد شبکه آن هم کامل شده، چه کار می‌کند؟
گوش مردم دیگر بدهکار نیست
درویش راهکارهای تعطیلی و توصیه به صرفه‌جویی را برای حل ریشه‌ای بحران آب رد و تاکید کرد که دولت همیشه در تنگناها فقط به مردم رو می‌کند و از مردم می‌خواهد تا صرفه‌جویی کنند.
به گفته او، مردم هم دیگر گوششان بدهکار این حرف‌ها نیست زیرا دولت سرمایه اجتماعی خود را سوزانده است.
این کارشناس حوزه آب در پایان خاطرنشان کرد: دولت تا زمانی که اعلام نکند یک برنامه کوتاه‌مدت، میان‌مدت یا نهایتا ۵ ساله، برای حل مشکلات دارد، مردم را امیدوار کند که درایتی در سامانه مدیریتی کشور در حوزه آب وجود دارد، نمی‌تواند امیدوار باشد که مردم با او همراهی کنند.
- 9
- 4
