دفترش در طبقه هفتم دبيرخانه اوپك با قاليچه ايراني فرش شده است. پرچم هر ١٤ عضو سازمان كشورهاي صادركننده نفت را روي ميز كناري اتاقش قرار داده و از تلويزيون مدام اخبار را دنبال مي‌كند. محمد سينوسي باركيندو، دبيركل نيجريه‌اي سازماني است كه ماه گذشته (آگوست) ٣٢ ميليون و ٧٥٥ هزار بشكه در روز، نفت خام توليد كرده‌اند.
سازماني كه آذرماه سال گذشته (٣٠ نوامبر ٢٠١٦) پس از چند سال، بالاخره متحد شد و ضمن موافقت با كاهش روزانه توليد ١ميليون و ٢٠٠ هزار بشكه‌اي، متعهد شد كه توليد خود را تا حد ٣٢ ميليون و٥٠٠ هزار بشكه در روز نگه دارد. اوپكي‌ها ماه گذشته حدود ٩٤ درصد به اين تعهد خود پايبند بوده‌اند.
اين ١٤ كشور اوپكي با همكاري غير اوپكي‌ها به رهبري روسيه، توانسته‌اند از كاهش قيمت نفت جلوگيري كنند. نفت برنت، عصر ديروز بشكه‌اي ٥٥ دلار و ٩٧ سنت معامله شد. قرار است فردا وزراي عربستان، روسيه، كويت، الجزاير، عمان و ونزوئلا به همراه دبيركل اوپك، كميته رصد و نظارت اوپك و غير اوپك (JMMC) را در وين تشكيل دهند تا ميزان پايبندي كشورها به تعهد كاهش توليد نفت را ارزيابي و تحولات بازار نفت را رصد كنند؛ بازاري كه به دليل افزايش تقاضا، از ذخاير نفتش كاسته شده است.
به همين دليل است كه كارشناسان، روند قيمت نفت را صعودي ارزيابي مي‌كنند. اين روند، كشورهاي عضو و غير عضو اوپك را به تمديد توافق كاهش توليد نفت، بعد از مارس ٢٠١٨ ترغيب كرده است. دبيركل باركيندو، يكي از معماران اصلي توافق سال گذشته اوپك و غير اوپك بود. او حالا دوباره روزهاي شلوغي را مي‌گذراند.
سه روز قبل از جلسه كميته رصد و نظارت اوپكي‌ها و غير اوپكي‌ها (JMMC)، آقاي دبيركل با مهرباني جلسه‌اش را ٣٠ دقيقه جابه‌جا مي‌كند تا مصاحبه‌مان انجام شود. در روزي كه دبيرخانه بسيار شلوغ است و همه كارشناسان و مديران، خود را براي جلسه وزارتي روز جمعه آماده مي‌كنند.
مصاحبه با دبيركل اوپك دشوار است، چون او در مواجهه با هر سوال بايد موضعي بگيرد كه مورد پذيرش ١٤ كشور عضو اين سازمان باشد و تو نبايد سوالاتي بپرسي كه پاسخش خاصيتي ندارد. باركيندو خبره است. او در دوره يكساله حضورش در دبيرخانه اوپك توانسته وحدت اوپك را به نمايش بگذارد و غيراوپكيها را هم با سازمان كشورهاي صادركننده نفت همراه كند.
هر چند نبايد عامل مهمي به نام كاهش قيمت نفت و فشار آن بر بودجه كشورهاي توليدكننده نفت را براي شكل‌دهي به اين وحدت و تفاهم فراموش كرد. در دوره دبيركلي آقاي باركيندو، همچنين تغيير در نحوه اداره دبيرخانه اوپك را هم مي‌توان به وضوح ديد.
از ساختاري خشك در دوره دبيركل قبلي تا سازماني منعطف در دوره فعلي. وقتي بهانه‌اي براي يك شام رسمي پيش بيايد، آقاي دبيركل، حتي كارمندان ارشد قبلي دبيرخانه را دور ميز دعوت مي‌كند، مي‌ايستد و دبيرخانه اوپك را به يك «خانواده» تشبيه مي‌كند. با تاكيد بر اينكه آنها هنوز جزيي از خانواده اوپك هستند.
حالا هفت روز است كه از پنجاه و هفتمين سالروز تاسيس اوپك گذشته است. پيش از ورود به اتاق دبيركل اوپك، فرش زيباي ايراني كه در سالن انتظار پهن شده است توجهم را جلب مي‌كند. سه تابلوي عكس از كشور ليبي هم روي ديوار نصب شده است.
وارد اتاق كه مي‌شوم آقاي دبيركل، ليوان بزرگ قهوه‌اش را بر مي‌دارد، طول فرش ايراني داخل دفتر كارش را طي مي‌كند و به استقبال مي‌آيد تا روي مبل‌هاي راحتي بنشينيم. مي‌پرسم خوشحاليد كه تدبير وزراي اوپك جواب داده و قيمت نفت برنت از ٥٥ دلار در هر بشكه عبور كرده است؟
مي‌گويد: «اوپك محدوده خاصي براي قيمت نفت در نظر نمي‌گيرد.» در اين مصاحبه، هم از احتمال تمديد توافق اوپك براي بعد از مارس ٢٠١٨ سوال مي‌كنم و هم از آقاي باركيندو مي‌خواهم نظرش را درباره ميزان همكاري غير اوپكي‌ها در طول دوره توافق كاهش توليد تصريح كند. به ماجراي قطر و عربستان كه مي‌رسيم، تاكيد مي‌كند كه منطقه خاورميانه مهم است و توضيحاتي مي‌دهد كه براي اطلاع از آن بايد مصاحبه را بخوانيد.
در مصاحبه اختصاصي‌ام با دبيركل اوپك همچنين درباره آخرين وضعيت اوپك و توليدكنندگان نفت شيل آينده انرژي‌هاي تجديد پذير سوال پرسيدم و وقتي به همكاري او و غير اوپك به رهبري روسيه رسيدم آقاي دبيركل موضعي گرفت كه خواندني است.
آقاي دبيركل، الان كه با شما صحبت مي‌كنم قيمت هر بشكه نفت برنت، به بالاتر از ٥٥ دلار رسيده است. محدوده‌اي كه وزراي اوپك در مصاحبه‌هاي‌شان براي قيمت نفت تعيين كرده بودند ٥٠ تا ٥٥ دلار بود. الان خوشحاليد كه قيمت نفت از اين محدوده هم عبور كرده است؟
همان‌طور كه مي‌دانيد اوپك، بر اساس سياست‌هايش، سقف مشخصي براي قيمت نفت تعيين نمي‌كند. ما هميشه سعي داشتيم تا تصميمات‌مان را براساس مسائل بنيادين بازار (فاندامنتال ها) اتخاذ كنيم و يكي از آن مسائل بنيادين، ميزان نفت‌هاي ذخيره شده است.
اين موضوع (ذخاير) در دو، سه سال گذشته به بازار نفت فشار آورده بود. اما هم‌اكنون خوشحالم كه به اطلاع شما برسانم ما در مسير ايجاد توازن دوباره در بازار نفت حركت مي‌كنيم و سعي داريم تا با تسريع در كاهش ميزان ذخاير، مقدار آنها را به سطح متوسط در پنج سال گذشته برگردانيم.
تحولات يك سال گذشته به ويژه در زمينه ترميم قيمت نفت نشان داد كه رابطه اوپك با كشورهاي غيراوپك، به ويژه روسيه، به طرز محسوسي نسبت به سال‌هاي قبل بهتر شده است. نظرتان درباره ادامه اين همكاري چيست؟ فكر مي‌كنيد اين همكاري ادامه پيدا كند؟
اين سوال مهمي است. بدون شك رابطه ما با كشورهاي غير عضو اوپك به رهبري روسيه طي ساليان گذشته دستخوش تغيير بوده است. در حال حاضر و از زمان تصويب تفاهمنامه همكاري مان در ١٠ دسامبر سال گذشته، ما رابطه‌اي پربار‌و سازنده با آنها (غيراوپكيها به رهبري روسيه) داشته‌ايم.
اين آرزوي ما است كه رابطه بين اوپك و غير اوپكي‌ها به رهبري روسيه بر پايه‌اي محكم نهادينه شود چرا كه ثبات اين رابطه به نفع كشورهاي توليدكننده نفت و هم كشورهاي مصرف‌كننده خواهد بود.
آقاي باركيندو، وزراي اوپك و غيراوپك يك بار توافق شش‌ماهه كاهش روزانه ٨/١ ميليون بشكه‌اي نفت خود را براي ٩ ماه و تا مارس ٢٠١٨ تمديد كرده‌اند. با توجه به برخي اظهارنظرها كه اين روزها مطرح مي‌شود، فكر مي‌كنيد اوپك و غيراوپك اين آمادگي را دارند تا اين توافق را براي سه ماه ديگر يا تا پايان سال ٢٠١٨ تمديد كنند؟
در آخرين كنفرانس مشتركي كه بين اوپك و غير اوپكي‌ها در بيست و پنجم ماه مه در وين برگزار شد، تصميم گرفته شد تا توافق كاهش توليد نفت، تا سه ماهه اول سال ٢٠١٨ تمديد شود. در حال حاضر مذاكرات و مشورت‌ها براي اينكه ببينيم بعد از ۲۵ مارس ٢٠١٨ چه اتفاقي بايد بيفتد در حال انجام است.
همان‌طور كه گفتم بحث‌ها درمورد مديريت توليد بعد از مارس ٢٠١٨ در جريان است. پيشنهاد من به شما نيز اين است كه صبور باشيد. در ۳۰ نوامبر دوباره اين مساله را بحث خواهيم گذاشت و تصميم نهايي مشخص مي‌شود.
روند افزايشي توليد نفت شيل در امريكا، از موضوعات مهم تاثيرگذار در بازار نفت است. يك روز در همين اوپك شاهد بودم كه برخي وزرا نظرشان اين بود كه اوپك توليد نفت خود را كاهش ندهد تا ادامه روند كاهشي قيمت نفت، مقادير زيادي از توليد نفت شيل را غير اقتصادي كند. اما مي‌بينيم كه بعد از كاهش مقطعي ٣٠٠ هزار بشكه‌اي شيل اويل‌ها، توليد نفت غير متعارف دوباره ٥٠٠ هزار بشكه افزايش يافته است در حالي كه پيش‌بيني توليد آن براي سال آينده هم افزايشي است. به نظر شما توليد نفت شيل از اين پس با قيمت‌هاي فعلي نفت هم افزايش خواهد يافت؟
تصميم‌گيري درخصوص ساير توليدكنندگان نفت برعهده اوپك نيست، حالا مي‌خواهد درخصوص توليدكنندگان نفت شيل باشد يا توليدكنندگان نفت‌هاي غيرمتعارف ديگر.
ما سازماني بين دولتي هستيم با تعاريف خاص خود كه ايجاد ثبات در بازار نفت و همچنين تضمين امنيت عرضه نفت براي مصرف‌كننده از اصول ما است. توليدكنندگان نفت شيل در بخش مهمي از زنجيره عرضه قرار گرفته‌اند و براي سهامداران اهميت ويژه‌اي دارند.
آنها با استفاده بهينه از تكنولوژي، روش‌هاي نوين مديريتي و برخي دلايل ديگر توانسته‌اند انقلاب شيل را در امريكا به وجود بياورند. به ويژه در دوره‌اي كه به دلايلي، كمبود عرضه در جهان احساس مي‌شد. همان‌طور كه مي‌دانيد ما به‌عنوان اوپك براي نخستين بار از توليدكنندگان نفت شيل و تايت ايالات متحده دعوت كرديم تا درباره موضوعاتي كه مي‌توانيم، گفت‌وگو كنيم.
با تصميم هيات‌مديره و بر اساس كنفرانس وزرا با آنها جلسات متعددي برگزار كرديم و به بحث و گفت‌وگو پرداختيم. اذعان مي‌كنم كه بين دو گروه كه تا پيش از اين هيچ‌گونه مكالمه و تبادلي نداشتند، جلسه خوبي برگزار شد. به مرحله‌اي هم رسيديم كه براي ادامه گفت‌وگوها توافق كرديم.
آقاي باركيندو، به‌طوركلي جنابعالي توليد شيل اويل‌ها را براي اوپك يك تهديد بالقوه مي‌دانيد؟
در بازاري كه روزانه ۹۵ تا ۹۷ ميليون بشكه نفت مي‌خواهد ما همه توليدكنندگان نفت هستيم. اين بازار جهاني بزرگي است و توليدكنندگان نفت، چه سنتي و چه نامتعارف، بايد در صنعت نفت سرمايه‌گذاري كنند تا نه تنها بتوانند به نياز رو به رشد امروز پاسخ دهند بلكه چشمي به نياز آينده نزديك و دور هم داشته باشند.
بنابراين، ما توليدكنندگان خارج از اوپك را تهديدي نمي‌دانيم چون بازار نفت، بازار وسيعي است و هر يك از ما مسووليتي در قبال تامين نياز اين بازار داريم و بايد امنيت و تداوم عرضه براي مصرف‌كننده‌ها در سرتاسر جهان را تضمين كنيم. چيزي كه ما از آن استقبال كرده‌ايم، ايجاد گفتمان است.
ما به دنبال تمام توليدكنندگان هستيم. امضاي تفاهمنامه همكاري بين اعضاي اوپك و غيراوپكيها در دسامبر سال گذشته پيرو همين تصميم بوده است. هنوز هم درها به روي توليدكنندگان ديگر براي پيوستن به ما باز است. در مورد توليدكنندگان نفت شيل هم بايد بگويم كه ما با دعوت از آنها براي گفت‌وگو و ايجاد زمينه‌هاي ارتباط يخ‌ها را آب كرده‌ايم و آنها نيز با درخواست ادامه گفت‌وگوها به ما پاسخ مثبت داده‌اند.
در يك نگاه بلندمدت فكر مي‌كنيد سهم انرژي‌هاي تجديدپذير از بازار انرژي چقدر خواهد بود؟
در انتقال جهاني انرژي، از انرژي‌هاي تجديدپذير انتظار مي‌رود تا روند روبه رشدشان را ادامه دهند تا بتوانند پاسخگوي تقاضاي روز افزون انرژي باشند. اجرايي شدن توافق پاريس، اين روند را تسريع كرده است. كشورهاي سردمدار سرمايه‌گذاري در اين صنعت از كشورهاي شركت‌كننده در توافق پاريس انتظار دارند به تعهدات خود عمل كنند. ولي با نگاهي به آينده نزديك و دور مي‌توان گفت كه انرژي‌هاي تجديدپذير هنوز به آينده تعلق دارند.
روند پيشرفت آنها كند بوده و مستلزم سرمايه‌گذاري‌هاي عظيم، سوپسيت‌هاي كلان و برخورد‌هاي ترجيحي هستند تا بتوانند در تلاطم بازار دوام بياورند. پس همزمان با ارتقاي انرژي‌هاي تجديدپذير به صورتي متعادل، كماكان تمركز اصلي بايد بر نفت سنتي باشد. بايد بتوانيم يكپارچگي زيست محيطي و اعتبارات محيطي نفت را با استفاده از تكنولوژي در جهت رفع محدوديت‌هاي رو به رشد سوخت‌هاي فسيلي بهبود بخشيم.
سال گذشته در حاشيه اجلاس فوق‌العاده اوپك در الجزاير از نزديك شاهد بودم كه يخ روابط عمومي ايران و عربستان آب شد. امسال ديديم كه ايرانيان دوباره به حج رفتند. آقاي دبيركل، شما فكر مي‌كنيد روابط تيره قطر و سعودي در بستر تعاملات درون اوپك نرم‌تر شود؟
نه‌تنها براي ما كه اعضاي قديمي در اوپك هستيم، بلكه براي تمام دنيا، نگه داشتن صلح و امنيت در منطقه (خاورميانه) از اولويت‌هاست چرا كه موقعيت منطقه خاورميانه بسيار ويژه است. من خوشحالم كه رهبران منطقه در حال حاضر تمام تلاش خود را براي رفع تمام اختلافات و چالش‌هاي كشورهاي منطقه انجام مي‌دهند تا صلح و ثبات منطقه در آينده نزديك و دور تامين شود.
منطقه خاورميانه، يكي از مهم‌ترين مناطق در جهان است و نظر تمام كشورها به دلايل مختلفي به اين منطقه معطوف است. من مطمئن هستم تمام مشكلات موجود در خاورميانه با تلاش‌هاي جمعي رهبران كشورهاي منطقه حل خواهند شد.
آقاي دبيركل، خوب است همين جا بپرسم كه به نظرتان ريشه همكاري كشورها در اوپك با وجود اختلافات‌شان چيست؟ و چطور مي‌توان آن را تعميم داد؟
اوپك سازماني پربركت و قديمي است. از ۵۷ سال پيش كه به وجود آمده در حال تكامل بوده و با توجه به اصول خود، جمع مورد توجهي را خلق كرده است. اوپك در اين ۵۷ سال، مشكلات و مسائل مختلف را پشت سر گذاشته و توانسته است با وجود تمام مشكلات و اختلافات كه يك يا چند كشور با يكديگر داشته‌اند كار خود را با توجه به مصالح خود و اعضايش انجام دهد و اين براي كشورهاي عضو بسيار قابل تحسين است.
بر اين اساس و در وضعيت كنوني، به رفع اختلافات بين دو يا چند كشور هر چه كه باشد اميدواريم. اوپك از اين اختلافات مصون خواهد بود و بر اساس اصول مشخص خود به كارش ادامه مي‌دهد.
پايبندي كشورهاي عضو اوپك به توافق كاهش توليد، در ماه گذشته بيش از ٩٤ درصد بود. ماه قبل‌تر از آن بيش از ١٠٠ درصد. آنها نشان دادند با همكاري‌شان مي‌توانند به خواسته‌شان برسند. حالا برنامه بعدي چيست؟ رسيدن به چه قيمت‌هايي مدنظر است؟
ما از همكاري بين اعضاي اوپك و همين‌طور مشاركت غيراوپكيها براي انجام و عملي شدن توافقنامه بسيار خرسنديم. چنين ميزان همكاري و تعهد بي‌سابقه بوده است. در تاريخ نفت، اين نخستين بار است كه ٢٤ كشور اوپك و غيراوپك نه تنها بر سر مديريت توليد به عدد مشخص و زمان‌بندي خاصي رسيده‌اند، بلكه بر سر تشكيل زيرگروهي كه بر روند اجرايي شدن توافقنامه نظارت مي‌كند هم اتفاق‌نظر داشته‌اند تا روند انجام آن به راحتي صورت گيرد.
اين كار از زمان اجراي موافقتنامه از ژانويه واقعا عالي انجام شد. كميته تكنيكي مشترك كه تحت نظر كميته نظارت مشترك وزرا عمل مي‌كند به دبيرخانه آمد تا اعداد مربوط به آگوست را بررسي كند و براي نشست كميته نظارت مشترك وزرا كه جمعه ٢٢م برگزار خواهد شد آمادگي‌هاي لازم را به وجود آورد. تا اينجا كه همه‌چيز به خوبي پيش رفته است. مكانيسم اتخاذ شده پاسخگوي نياز بوده و كشورهاي عضو و شركت‌كننده هم به تعهدات خود پايبند بوده‌اند. مي‌توانيم به خود بباليم.
به‌عنوان سوال پاياني مي‌خواهم بپرسم اگر قرار باشد بعد از اين همكاري يكساله با غيراوپكيها، بخواهيد به عنوان دبيركل اوپك به آنها پيغامي بفرستيد، چه خواهيد گفت؟
همان‌طور كه در ماه دسامبر و طي اعلام همكاري كنفرانس مشترك تصميم گرفته شد، دبيرخانه موظف شد تا مكانيسم و چارچوبي براي همكاري بين اعضاي اوپك و كشورهاي غيرعضو فراتر از به تعديل رساندن بازار، تعريف و تبيين كند. به عبارت ديگر ما مي‌خواهيم كه اين همكاري حتي بعد از به تعادل رسيدن بازار ادامه يابد.
اين كار در حال انجام است و ما با تمام كشورها براي لحاظ شدن مصالح آنها مشورت خواهيم كرد. درحال حاضر در حال نگارش پيش‌نويس چارچوب (همكاري) هستيم كه آن را در سي‌ام نوامبر به وزرا اعلام خواهيم كرد و به بحث خواهيم گذاشت.
- 9
- 6
