مصرف بنزین طی سال‌های گذشته به صورت افسارگسیخته در حال رشد بوده است و از متوسط ٨٠میلیون لیتر در هر روز در سال ٩٦ به ٨٥ میلیون لیتر در پایان خرداد ماه ٩٧ و ٩١,٧ میلیون لیتر در پایان تیر ماه رسیده است. بالابودن مصرف بنزین در کشور در حالی است که مقایسه آن با سایر کشورها آمار نگران‌کننده‌تری به دست می‌دهد؛ برای مثال تعداد خودروهای ایران و ترکیه مساوی است؛ اما مصرف سوخت ایران ١٠ برابر ترکیه است. در کشور ترکیه با جمعیتی بالغ بر ۸۰ میلیون نفر، روزانه ۸ میلیون و ۲۶۸ هزار لیتر بنزین مصرف می‌شود؛ به عبارتی در هر شبانه‌روز به ازای هر نفر ۰.۱ لیتر بنزین در ترکیه مصرف می‌شود و وضعیت چین هم همینطور است. در کشور پرجمعیت چین با جمعیتی بالغ بر یک میلیارد و ۳۸۶ میلیون نفر (آمار سال ۲۰۱۷) حدود ۴۶۸ میلیون لیتر بنزین در روز مصرف می‌شود؛ به عبارتی در هر شبانه‌روز به‌ازای هر نفر ۰.۳۴ لیتر بنزین در چین مصرف می‌شود اما در ایران در هر شبانه‌روز به ازای هر نفر، ۱.۱۲ لیتر بنزین مصرف می‌شود یعنی یک خانواده چهار نفره حتی اگر خودروی شخصی نداشته باشند، در یک شبانه‌روز سهمی ۴.۵ لیتری در مصرف بنزین کشور دارند.
آن‌طور که آمارها می‌گوید در صورتی که روند رشد مصرف بنزین به همین صورت ادامه یابد، در پایان سال ٩٧ میزان مصرف بار دیگر به میزان تولید رسیده و در میانه سال ٩٨ و یا ابتدای سال ٩٩ بار دیگر همچون قبل از بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، تراز تولید و مصرف بنزین منفی شده و خودکفایی بنزین که در پی سال‌ها تلاش متخصصان کشورمان به‌دست آمده بود، تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد؛ به‌عبارتی پاشنه آشیل خودکفایی بنزین که با زحمت و رنج بسیار حاصل شده، رشد افسارگسیخته مصرف بنزین است.
به همین دلیل هم مقام معظم رهبری در دیدار خود با اعضای هیأت دولت در هفتم شهریور ماه سال جاری در بخشی از سخنان‌شان به مسأله مصرف بنزین در کشور اشاره کردند و پس از آن طرح‌هایی چون جایگزینی ١٤٠٠٠٠ تاکسی فرسوده با تاکسی تمام گازسوز با پیمایش بالا، توسعه حملونقل مسافر با قطار شهری در تهران و ٨ کلانشهر، طرح تولید قوای محرکه کم‌مصرف در خودروهای داخلی و جایگزینی با خودروهای فرسوده و طرح اصلاح قیمت بنزین از جمله راهکارهایی بود که مطرح شد.
طرح‌هایی که شاید بتواند مصرف ۹۱ میلیون لیتری بنزین در روز را ساماندهی کند.
بی‌کیفیت‌های ایرانی
حسن کریمی سنجری، کارشناس خودرو، به «شهروند» می‌گوید که یکی از دلایل اصلی بالابودن مصرف بنزین در ایران به نسبت ترکیه در پلتفرم و کیفیت متفاوت خودروها است؛ «کیفیت خودروهای ما پایین است و در نتیجه مصرف سوخت‌شان هم بیشتر خواهد بود. ما با استانداردهای جدید هماهنگ نیستیم و این عاملی برای مصرف بیش از حد بنزین در کشور است. از سوی دیگر می‌دانیم که شرکت‌های بزرگ خودروسازی در ترکیه خط تولید دارند و مستقیم در آنجا خودرو تولید می‌کنند؛ چرا که تحریم‌هایی که ایران با آن روبه‌رو است، در ترکیه وجود ندارد و ترکیه در مقایسه با ایران مشارکت خوبی در طول سال‌های گذشته با این شرکت‌ها داشته است.»
کریمی دیگر عامل موثر بر افزایش مصرف سوخت را ناقص‌بودن ساختارهای سیستم حملونقل درون‌شهری دانسته و می‌گوید که «هر چند تعداد خودروهای ایران و ترکیه یکسان است اما در کشوری مانند ترکیه به دلیل گستردگی ساختار حملونقل و توسعه‌یافته‌بودن این ساختار، افراد کمتر از خودروهای‌شان استفاده می‌کنند و ترجیح می‌دهند که با مترو، اتوبوس و... جابه‌جا شوند.»
اما از نظر کریمی افزایش کیفیت خودروها در کنار بهبود وضعیت حملونقل عمومی راهی برای فرار از مصرف بیش از اندازه سوخت است و سایر کارها مانند سهمیه‌بندی بنزین تأثیر چندانی در این موضوع ندارد: «هر چند نمی‌توان گفت سهمیه‌بندی بی‌اثر است؛ اما تأثیرش بزرگ و عجیب هم نیست. در واقع سهمیه‌بندی بنزین بیش از هر چیز شاید بر کم‌شدن قاچاق سوخت اثر بگذارد و یا عاملی شود تا افراد در مسیرهای کوتاه و جاهایی که می‌توان از حملونقل عمومی استفاده کرد، از خودروی شخصی‌شان استفاده نکنند. در غیر این موارد باید زیرساخت‌های حملونقل را بهبود بخشید و کیفیت خودروها را افزایش داد.»
- 19
- 4
