بررسی تالار معاملات بورس انرژی در روز گذشته

محمدحسین بابالوروز گذشته شاهد بزرگ‌ترین تامین مالی صنعت برق در بورس انرژی در سال جاری بودیم که موجب شد بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان اوراق سلف استاندارد موازی در نماد سمپنا ۹۷۱ مورد معامله قرار بگیرد. جذابیت بالا برای خرید در بین متقاضیان این اوراق موجب شد تا در این نماد شاهد رقابت خریداران مختلف و رشد قیمت‌ها باشیم که نکته‌ای مهم در این شیوه تامین مالی به شمار می‌رود.

به‌صورت دقیق‌تر عرضه نماد سمپنا ۹۷۱ با موفقیت صورت پذیرفت و در مجموع یک میلیون و ۴۱۳ هزار و ۳۵۸ قرارداد با قیمت (هر قرارداد) ۲۸۴ هزار و ۲۰۰ تومان به ارزش ۴۰۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان مورد معامله قرار گرفت. این در حالی بود که قیمت پایه عرضه اولیه این اوراق ۲۸۳ هزار و ۱۴ تومان بود که با توجه به رقابت خریداران در نهایت قیمت ۲۸۴ هزار و ۲۰۰ تومان کشف نرخ شد.این مطلب یعنی رشد قیمت‌ها در بستر معاملاتی به این معناست که خریداران این اوراق حاضر شده‌اند از بخشی از سود مورد نظر خود صرف نظر کنند. به‌صورت دقیق‌تر می‌توان گفت که این رشد قیمتی موجب شده تا سود ۵/ ۱۷ درصد روزشمار (قبل از سررسید) حتی به ۱/ ۱۷ درصد کاهش یابد که به صراحت نشان دهنده جذابیت بالای این اوراق است.

عرضه موفق این اوراق به ارزش ۴۰۰ میلیارد تومان پس از عرضه ۱۰۰ میلیارد تومانی صندوق پروژه در بورس انرژی در هفته‌های قبل موجب شد تا چرخه تامین مالی در بورس انرژی در حوزه صنایع مرتبط با انواع حامل‌های انرژی تکمیل شود. این ویژگی مهم در کنار ایجاد بستر معاملاتی گسترده در این بازار مالی تاکنون موجب شده تا سبد تولید، فروش و تامین مالی در بورس انرژی کامل شود یعنی صنایع مرتبط با حوزه انرژی بتوانند تمامی ابزارهای مالی خود در این صنعت را در بستر بورس انرژی در دسترس خود حس کنند. نکته‌ای که در بورس‌های کشور، تنها در بورس انرژی وجود داشته و حتی بورس کالا نیز از این مزیت مهم برخوردار نیست. ذات عرضه اولیه صندوق پروژه در بستر بورس انرژی که برای اولین بار در تاریخچه بازار سرمایه رخ داده، می‌تواند به وجه تمایز بورس انرژی با سایر بازارهای کالایی یا بازارهای مالی مشابه منجر شده که در کنار آن عرضه گسترده اوراق سلف استاندارد موازی به منظور تامین سرمایه در گردش صنعت انرژی نشان‌دهنده برتری محسوس این بازار خواهد بود.

هم‌اکنون شرکت‌های برتر حوزه انرژی در کشور می‌توانند تمامی منابع مالی مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری اولیه، تکمیل پروژه‌های نیمه تمام، سرمایه در گردش و نهایتا بازار فروش خود را در بورس انرژی به‌صورت تمام و کمال در اختیار داشته باشند آن هم در شرایطی که بورس انرژی درخصوص برق در بازار داخلی و درخصوص فرآورده‌های نفتی، گازی و پتروشیمی در بازارهای داخلی و صادراتی موفقیت‌های بزرگی را به دست آورده است. از هم اکنون می‌توان این گونه عنوان کرد که بورس انرژی ابزار بسیار مهمی در اختیار تمامی شرکت‌های فعال در حوزه انرژی است که می‌توانند بر پایه توانمندی‌های این بازار، موفقیت‌های چشمگیری را به‌دست آورند.

حال در شرایطی که هنوز مقاومت‌هایی در برابر استفاده از منابع بانکی برای تامین مالی صنایع مرتبط با انرژی وجود داشته و البته محدودیت منابع و نیاز رو به رشد، فراگیر و گسترده این صنایع خاص در پیش چشم ما قابل مشاهده است شاید توجه به این قبیل شیوه‌های جدید تامین مالی بتواند به یکی از نقاط ضعف و حتی پاشنه آشیل صنایع مرتبط با حوزه انرژی برای همیشه پایان دهد. همین نکته یعنی تامین مالی سریع نزدیک به ۴۰۰ میلیارد تومان در یک روز با نرخ سود حداکثر ۱۹ درصد یکساله به‌صورت ریالی به معنی آن است که بورس انرژی توانسته است رقمی نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار را از بستر بازار سرمایه و با سرمایه افراد حقیقی و حقوقی فعال تامین کرده و تاثیر مستقیمی بر توانایی مالی دولت بر جای نگذاشته است.این ویژگی مهم را باید قدر دانست و تلاش کرد تا سایر بازارهای مالی مشابه نیز از این رویکرد جذب سرمایه بهره ببرند.

نکته مهم دیگر درخصوص وضعیت تامین مالی در بورس انرژی را باید وضعیت شرکت‌های دخیل در این بازار به شمار آورد. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که شرکت‌های پیشرو در عرصه سرمایه‌گذاری و توسعه بیش از سایر شرکت‌ها در بورس انرژی فعالیت دارند یعنی بخش مهمی از تولیدات خود را در این بازار به فروش رسانده، از شرایط رقابتی در عرضه‌های مختلف استفاده کرده، مزیت‌های قانونی در معاملات در این بازار را به صراحت مورد بررسی و استفاده قرار داده، خود را از چارچوب قیمت‌گذاری‌های رسمی رهانیده و همچنین در مسیر عرضه و تقاضای واقعی پس از رصد بازار، تولیدات خود را مدیریت کرده‌اند.

تمامی این شرایط در کنار پتانسیل تامین مالی تاکنون موجب شده تا مزیت‌های حضور در این بازار رسمی به‌صورت واقعی در سودآوری و درآمدزایی این شرکت‌ها نقش‌آفرین باشد. سهولت تامین مالی در مقایسه با سیستم‌های رایج بانکی و تخصیص برخی بودجه‌های رسمی و غیررسمی، توانایی کشف نرخ عادلانه و همچنین آنالیز وضعیت عرضه و تقاضا از دیگر مزیت‌های معاملاتی در بورس انرژی به شمار می‌آید که نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد. نه تنها شرکت‌های عرضه‌کننده و فعال در تولید در عرصه انرژی تاکنون از مزیت‌های بورس انرژی برخوردار شده‌اند بلکه خریداران این قبیل کالاها و حامل‌های انرژی نیز از جمله ذی‌نفعان اصلی در این بازار مالی به شمار می‌آیند زیرا توانسته‌اند ملزومات مورد نیاز خود را به شیوه‌هایی جدید تامین کنند. به‌عنوان مثال هم اکنون یکی از خریداران اصلی برق در بورس انرژی  بخشی از برق مورد نیاز خود را همیشه ارزان‌تر از سیستم‌های رایج خریداری کرده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد این شرکت‌ها که برق مورد نیاز خود را از بورس انرژی خریداری کرده‌اند حتی تا ۵۰ درصد ارزان‌تر اقدام به خرید برق کرده‌اند که این مزیتی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن عبور کرد. با توجه به تمامی این موارد بهتر است واقعیت‌های معاملاتی و مخصوصا ظرفیت‌های قانونی و اقتصادی موجود در بورس انرژی را مورد توجهی جدی قرار دهیم؛ اگرچه ذات معاملات حامل‌های انرژی همچون برق به خودی خود با دشواری‌هایی همراه است ولی واقعیت آن است که این بازار نیز تفاوت چندانی با سایر بازارها نداشته و می‌توان با فرض تخصیص زمانی نسبتا کوتاه، به اغلب ویژگی‌های معاملاتی در این بازار اشراف پیدا کرد. با توجه به مزیت‌های جدی در این بازار همچون قیمت‌های پایین‌تر برای خرید برق به‌صورت مستقیم از نیروگاه قطعا توجه به این بازار مهم از جذابیت‌های بالایی برخوردار خواهد بود.

نکته مهم در عرضه روز گذشته ۴۰۰ میلیاردی اوراق سلف استاندارد موازی را می‌توان تقاضایی ۷۵۰ میلیارد تومانی به شمار آورد؛ یعنی برای خرید این حجم از اوراق، نزدیک به ۲ برابر تقاضا به ثبت رسیده که نشان می‌دهد بازار این اوراق را به‌صورت واقعی پذیرفته است. از سوی دیگر برای خرید این اوراق شاهد رقابت بودیم؛ یعنی خریداران برای در اختیار گرفتن آن حاضر شده‌اند مبلغ بیشتری بپردازند. همین ویژگی‌ها، توانمندی‌های بورس انرژی و اعتماد به این بازار و همچنین این شیوه تامین مالی را نشان می‌دهد. نکته دیگر درخصوص این تامین مالی را می‌توان رکوردشکنی آن به شمار آورد. به‌عنوان مثال بزرگ‌ترین تامین مالی بورس انرژی تاکنون عرضه ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق سلف استاندارد موازی نفت کوره بود ولی در ۵ مرحله ۱۰۰ میلیاردی مورد عرضه و معامله قرار گرفت ولی این تامین مالی به‌صورت مستقیم و در یک مرحله، ۴۰۰ میلیارد تومان تامین مالی را به ثبت رساند که یک رکوردشکنی مهم و البته جذاب محسوب می‌شود.

رقابت برای خرید در بازار سلف استاندارد موازی در بورس انرژی با فرض برتری تقاضا بر عرضه‌ها موجب شد تا قیمت این اوراق در زمان عرضه اولیه افزایش یابد؛ یعنی از قیمت ۲۸۳ هزار و ۱۴ تومان (برای هر قرارداد) در نهایت به قیمت ۲۸۴ هزار و ۲۰۰ تومان رسید. این موضوع یعنی رشد ۴۱/ ۰ درصدی در این اوراق به معنی آن است که خریدار اصلی حاضر شده ۴۱/ ۰ درصد از سود خود بکاهد. این شرایط موجب خواهد شد تا نرخ خود قبل از سررسید به‌صورت روزشمار از ۵/ ۱۷ درصد به نزدیک ۱/ ۱۷ درصد کاهش یابد که مزیت بزرگی برای عرضه‌کننده اصلی خواهد بود.

در کنار این مطلب یعنی کاهش نرخ سود از سطح پیشنهاد اولیه می‌توان به یک ویژگی دیگر نیز اشاره کرد و آن تناسب و مقایسه نرخ سود با بازار پول است. همان گونه که در بازار پول تفاوت نرخ سود کشف‌شده در بانک‌های مختلف بسیار محدود است، در این بازار نیز همین ویژگی رخ نموده؛ یعنی کشف نرخی عادلانه برای بازه زمانی مشخص (یکساله) صورت گرفته است. همین ویژگی می‌تواند چراغ راهنمای مهمی برای عرضه‌های بعدی سلف استاندارد موازی باشد. البته از این ویژگی مهم نیز برخوردار خواهد بود که می‌توان این نرخ را به‌عنوان یک نرخ عادلانه برای بازار پول هم در نظر گرفت.

از این پس شاید بتوان بازار اوراق سلف استاندارد موازی را چراغ راهنمای بازار پول هم به شمار آورد آن هم در شرایطی که قطعا شبهه فقهی این معاملات کمرنگ‌تر است. در صورت قدرت گرفتن این شیوه تامین مالی می‌توان این بازار را به موازات بازار پول مورد بررسی قرار داد آن هم در شرایطی که نرخ‌های کشف‌شده در این بازار تنها به منظور تامین مالی صنایع مرتبط با انرژی بوده و همچنین از مزیت‌هایی همچون اعتماد از بازپرداخت اصل و سود سرمایه و همچنین درآمدزایی بیشتر این حوزه مهم نیز برخوردار است.

رقابت در  خرید اوراق سلف موازی استاندارد

پایگاه اطلاع رسانی بورس انرژی: در جریان معاملات  دیروز، در تابلو سلف موازی استاندارد بورس انرژی ایران، عرضه اولیه قرارداد‌های سلف موازی استاندارد کالای برق  در نماد سمپنا ۹۷۱ با موفقیت صورت پذیرفت و در مجموع یک میلیون و ۴۱۳ هزار و ۳۵۸ قرارداد با قیمت ۲ میلیون و ۸۴۲ هزار ریال به ارزش ۴.۰۱۶ میلیارد ریال مورد معامله قرار گرفت.  ضمنا قیمت پایه عرضه اولیه این اوراق ۲ میلیون و ۸۳۰ هزار و ۱۴۰ ریال بود که با توجه به رقابت خریداران در نهایت قیمت ۲ میلیون و ۸۴۲ هزار ریال کشف شد.

سید‌علی حسینی، مدیر‌عامل بورس انرژی ایران با اشاره به این موضوع که این اوراق با هدف تامین بخشی از سرمایه در گردش و هزینه‌های سرمایه‌گذاری توسط شرکت گروه مپنا انتشار یافته است به بیان جزئیات تامین مالی ۴۰۰۰ میلیارد ریالی شرکت مذکور پرداخت. به گفته وی دارایی پایه هر قرارداد بسته برق (انرژی الکتریکی) معادل یک «کیلووات» ‌در هر ساعت از «دوره مصرف» در «دوره تحویل» است و خریداران در صورت داشتن شرایط تحویل و اعلام آمادگی برای تحویل، قادر خواهند بود دارایی پایه قرارداد را در نقطه مرجع داد‌و‌ستد (هاب) انرژی الکتریکی در شبکه سراسری برق کشور تحویل بگیرند.

همچنین با توجه به قابلیت تسویه نقدی قراردادها، خریداران می‎توانند در طول دوره معاملاتی یا در تاریخ سررسید قرارداد نسبت به تسویه نقدی این قراردادها اقدام کنند. وی در ادامه تاکید کرد این قراردادها منضم به اختیار فروش تبعی و اختیار خرید تبعی در سررسید است و همچنین بازارگردان این قرارداد در سقف تعهد روزانه خود ملزم به بازخرید قراردادهای مذکور با نرخ قیمت پایه عرضه اولیه به علاوه سود (روزشمار) خواهد بود.مدیرعامل بورس انرژی ایران در پایان ضمن اشاره به جذابیت این اوراق برای شرکت‌های تولید نیروی برق بیان کرد: علاوه بر اوراق منتشر‌شده مذکور به زودی شاهد تامین مالی چندین نیروگاه به منظور پیشبرد طرح‌های توسعه‌ای خود از طریق این ابزار تامین مالی در بورس انرژی ایران خواهیم بود.