نبض بورس در دست لایه‌های مرفه

چند هفته‌ای می‌شود که جنس خبرهای اقتصادی تغییر کرده تا دیگر خبری از گرانی‌های عجیب و غریب در بازار نباشد. دلار در حالی ماه‌هاست که در کانال یازده هزار تومانی پرسه می‌زند که سکه‌ها دیگر هیجان روزهای سرد سال گذشته برای رسیدن به پنج میلیون تومان را ندارند و این‌روزها در محدوده چهار میلیون تومانی به آرامش رسیده‌اند.

بازار خودرو و مسکن هم اگر با همین روال پیش بروند به نظر می‌رسد که تغییر بزرگی در آرایش پس‌انداز سرمایه‌داران ایجاد خواهد شد. آنطور که پیش‌بینی بسیاری از کارشناسان مسکن نشان می‌دهد قیمت مسکن تا چند سال آینده افزایش نمی‌یابد، از بازار خودرو نیز خبر می‌رسد که قیمت‌ بسیاری از محصولات سایپا یا ایران خودرو در چند هفته اخیر نزولی شده است.

اما به همان اندازه که دلار، سکه، خودرو یا مسکن با افت قیمت‌ها یا رکود مواجه هستند، در بازار سرمایه اتفاقات دیگری رقم می‌خوردو معامله‌گران بورس شاهد رکوردهای عجیبی هستند.

همین دیروز بود که اطلاعات مندرج در سامانه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران از یک رکوردشکنی خبر داد؛ «شاخص کل بورس تهران در یک رکوردشکنی جدید با افزایش ۴۵۲۷ واحدی به کانال ۳۰۴ هزار و ۴۵۷ واحد وارد شد». نگاهی به حال و روز بازار سرمایه در روزهایی که دیگر دلار و طلا هیجان گذشته را ندارند حکایت از این دارد که بورس از نظر حجم معاملات و صعود شاخص بورس روزهای خوبی را تجربه می‌کند.

این در حالی است که نگاهی به اخبار چند روز گذشته حکایت از این دارد که قیمت‌ بسیاری از کالاها در بازار شروع به ریزش کرده‌اند. هر چند با مقایسه نرخ تورم امسال با سال‌های گذشته که بر اساس گزارش‌های رسمی از ۴۰ درصد عبور کرده، این میزان افت در نرخ کالاها رقم ناچیزی است، اما به نظر می‌رسد شیب تندی که در افزایش قیمت بسیاری از کالاها در ماه‌های گذشته مشاهده شده بود حالا کمتر شده و انگار سرمایه‌های خرد و اندک بسیاری از مردم مقصد مشخصی به جر بورس ندارند.

سال گذشته وقتی نرخ دلار به ۱۹ تا ۲۰ هزار تومان رسید، برخی از آگاهان اقتصادی از وجود ۲۰ میلیارد دلار ارز خانگی به رسانه‌ها خبر دادند، آن‌روزها معلوم بود که با نوسان نرخ ارز، بسیاری از سرمایه‌داران برای حفظ قدرت خرید و حتی دستیابی به سود حداکثری در فاصله شاید چند ساعت یا چند روز به چهارراه‌استانبول می‌روند.

چرا که با نگاهی به سیاست‌های دولت در زمینه ساماندهی سرمایه‌های خرد و اندکی که در دست اقشار مختلف وجود دارد نشان می‌دهد که برنامه‌ای برای هدایت این نقدینگی از سوی دولت به سمت تولید یا سایر بخش‌های اقتصادی در دست نیست و همین موضوع بهانه خوبی به دست سرمایه‌داران داده تا با نوسان قیمت‌‎ها در هر بازاری به آن سمت متمایل شوند. حالا هم با ثبات تقریبی ارز، طلا یا افت قیمت خودرو و رکود مسکن، به نظر می‌رسد که آغوش بورس برای جذب نقدینگی موجود در دست مردم باز است.

اما نکته قابل‌توجه این است که بسیاری از سرمایه‌داران با حداقل پس‌انداز، تمایلی برای هدایت سرمایه‌های خود به بورس ندارند؛ چرا که بازار سرمایه در میان بسیاری از صاحبان سرمایه شناخته شده نیست و سیاست مناسبی نیز از سوی سازمان بورس، بانک‌ها یا دولت برای جذب نقدینگی موجود در دست مردم وجود ندارد، همین موضوع باعث شده تا بورس جایگاه چندانی در میان سرمایه‌داران نداشته باشد. هر چند به باور بسیاری آگاهان اقتصادی نیازی به حمایت‌های دولتی برای رونق بازار سرمایه نیست و تنها باید سیاست‌های مناسبی برای رونق اقتصادی روی کار آید تا بورس جان بگیرد.

چرا که سرمایه‌داران همیشه به دنبال جای امنی برای هدایت سرمایه‌های خود هستند و با توجه به اینکه بازار سرمایه طی سال‌های گذشته تاکنون با نوسان زیادی مواجه شده و ریسک سرمایه‌گذاری در آن بالا است، به نظر می‌رسد که باید سیاست‌های تشویقی و راهکارهای سرمایه‌گذاری در بورس برای سرمایه‌داران وجود داشته باشد تا نقدینگی سرگردان در دست مردم با هر نوسانی که در بازار طلا، ارز، مسکن یا خودرو ایجاد می‌شود، به سمت این بازارها کوچ نکنند.

چرا که بر اساس شواهد و گزارش‌های مختلف، در اقتصادی که به نوسان قیمت‌ها عادت کرده ، همیشه سرمایه‌گذران برای دستیابی به سود حداکثری در مدت زمان کوتاه به سمت بازارهایی مانند دلار، طلا، مسکن یا خودرو رفته‌اند و با هجوم به این بازارها بوده که قیمت‌ها هر چه بیشتر تشدید شده و هر گونه سیاستی برای آرام کردن بازارها در طولانی مدت به نتیجه رسیده است.

بحران نقدینگی

حجم پول‌های سرگردان در اقتصاد ایران از مرز بحرانی هم عبور کرده است. روزهای آخر بهار همین امسال بود که یکی از آگاهان اقتصادی در این‌باره به فارس گفت: «بر اساس پیش‌بینی‌ها و محاسبات انجام شده غیر رسمی میزان نقدینگی کشور تا پایان اسفند سال ۹۷ به حدود ۲۰ هزار هزار میلیارد تومان رسیده است که معادل همین میزان نقدینگی سپرده نزد بانک‌ها وجود دارد». حیدر مستخدمین‌حسینی در ادامه گفت: «با انجام کار کارشناسی می‌توان برآورد کرد که ۱۰ درصد از این نقدینگی در اختیار ۹۰ درصد آحاد جامعه و ۹۰ درصد از آن در اختیار کمتر از ۱۰ درصد آحاد جامعه است».

آنطور که بسیاری از آگاهان اقتصادی باور دارند تنها پنج درصد از نقدینگی کل کشور می‌تواند بازار ارز را دچار بحران کند. با توجه به اینکه تجربه‌ سال‌های گذشته نشان داده است که سرمایه‌داران زیادی از نوسان قیمت ارز استفاده کرده و با افزایش قیمت دلار در مقابل صرافی‌ها صف بسته‌اند، به نظر می‌رسد که دولت باید راهی برای ساماندهی سرمایه‌های خرد و خانگی داشته باشد.

چرا که باید مقصدی برای هدایت این سرمایه‌های سرگردان وجود داشته باشد تا با کوچکترین اتفاق سیاسی یا اقتصادی بازارهای مسکن، خودرو یا ارز به هم نریزد. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد بازار سرمایه بهترین جا برای جذب این نقدینگی است و نبض این بازار این روزها در دست لایه‌های مرفه قرار دارد.

با توجه به برآوردهای کارشناسانه که نشان می‌دهد بازار سرمایه در سال جاری و چند سال آینده روزهای خوبی را خواهد داشت، به نظر می‌رسد اکنون فرصت خوبی برای کوچج سرمایه‌ها به این بازار است تا فرصتی برای نوسان در دیگر بازارها با هر اتفاق سیاسی یا اقتصادی فراهم نشود.

این در حالی است که به باور بسیاری از آگاهان اقتصادی در اقتصاد ایران به دلیل ساختار معیوبی نظام بانکی، با نقدینگی سرگردان مواجه هستیم و شاخصی که می‌توانست فرصت رشد و توسعه اقتصاد باشد به تهدید تبدیل‌شده است؛ زیرا نظام بانکی که باید نقش قلب را در اقتصاد ایفا و با پمپاژ پول به حیات عناصر اقتصادی کمک می‌کرد، پول را گرفته اما نتوانسته است به‌خوبی آن را به اعضای حیاتی اقتصاد برساند.این مسئله موجب شده نقدینگی از یک متغیر فرصتی به تهدیدی خطرساز برای اقتصاد کشور تبدیل شود. به راستی وقت آن نرسیده که از این فرصت برای رونق بازار سرمایه استفاده کنیم؟؛ البته با استفاده از مشاوره‌های کارشناسی و به حداقل رساندن ریسک سرمایه‌گذاری در بورس.

بازار سرمایه؛ شفاف‌ترین مکان برای سرمایه‌گذاری

حسین خزلی خرازی - به عنوان فردی که سال‌ها در بازار سرمایه فعال است ، همیشه به مردم توصیه کرده‌ام تا در بازار سرمایه فعالیت کنند. البته این توصیه به آن دسته از مردمی است که امکان پس‌انداز دارند. به این مردم از لحاظ کارشناسی توصیه می‌شود تا بخشی از پس‌انداز خود را به این بازار وارد کنند. چرا که همیشه آن دسته از افرادی که نیازهای ضروری از جمله مسکن و خودرو را تهیه کرده‌اند، یک مقداری پس‌انداز دارند که می‌توانند ۲۰ تا ۳۰ درصد از این پس‌انداز را وارد بازار سرمایه کنند. بازار سرمایه مثل طلا یا مسکن برای مردم شناخته شده نیست و این به دلیل سابقه کوتاه فعالیت این بازار است.

سال ۶۹ بود که این بازار در ایران راه‌اندازی شد و اولین سوددهی آن در سال ۸۴ بود، بنابراین این بازار سابقه فعالیت طولانی در ایران ندارد و برای بسیاری از مردم ناشناس است. طی سال‌های گذشته این بازار نوسانات زیادی را پشت سرگذاشته و ریسک‌های بسیاری را تجربه کرده است. بنابراین برای هر فردی که برای اولین بار قرار است وارد این بورس شود توصیه می‌شود تا به صورت مستقیم و بدون واسطه وارد این بازار نشود. بلکه باید افرادی که تجربه حضور کافی در بازار سرمایه را ندارد از طریق شرکت‌های واسطه و با مشاوره برای این فعالیت اقدام کنند. البته یکی از دلایل اصلی در عدم گرایش سرمایه‌داران به این بازار این است که بسیاری از مردم تحمل ریسک‌هی بالا را ندارند و از این جهت تمایل برای ورود به بورس در کمتر فردی وجود دارد.

اما با کسب اطلاعات از مشاوران می‌توان ریسک فعالیت در بورس را به حداقل رساند و به حداکثر سود رسید. برای سرمایه‌گذاری در این بازار باید به سراغ شرکت‌های بزرگ که به سودهای خوبی طی این سال‌ها رسیده‌اند، رفت. این بازار در سال‌ جاری و بعد از آن چشم‌انداز روشنی دارد و پیش‌بینی می‌شود که در صورت عدم ایجاد مشکلات بین‌المللی و بحران‌های سیاسی آینده خوبی در انتظار بورس است.

دولت نیز باید شرایط اقتصادی مناسبی را برای فعالیت این بازار فراهم کند و البته لزومی ندارد تا دولت از این بازار حمایت کند. باید اجازه داد تا بازار سرمایه کار خودش را برود و دخالتی در آن نباشد. این خود کمک بزرگی به بورس است. دولت باید بدهی خود به این بخش را بپردازد تا مشکلات این بازار کاهش یابد. بازار سرمایه در صورت فعالیت مناسب می‌تواند زمینه را برای رشد و شکوفایی کشور فراهم کند و نقدینگی موجود در کشور را به سمت خود جذب کند. یکی از مزایای این بازار شفافیت است که این موضوع زمینه را برای بروز مشکلات کمتری فراهم می‌کند.

فاطمه آقایی‌فرد