پس از رأي اعتماد دانش‌آشتياني، بطحايي به دليل مشکلاتي که با ستاد مديريتي آموزشوپرورش داشت، از معاونت پشتيباني و توسعه مديريت به‌عنوان يکي از مهم‌ترين معاونت‌هاي وزارت آموزشوپرورش کنار رفت و به‌واسطه حمايت نوبخت از او به سازمان مديريت و برنامه‌ريزي بودجه رفت و رئيس مرکز ملي نظارت راهبردي سازمان برنامه‌وبودجه کشور شد. انتخاب او به‌عنوان وزير پيشنهادي آموزشوپرورش اما در شرايطي است که گفته مي‌شود بسياري از گزينه‌ها به دليل شرايط نابساماني که وزارت آموزشوپرورش در شرايطي کنوني دارد، خيال وزارت را از سر خارج کرده‌اند و او به‌همراه زرافشان، معاون کنوني آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش، تنها گزينه‌هاي موجود شدند.
بطحايي ۵۴ ساله و داراي مدرک کارشناسي ارشد مديريت دولتي است و تخصص او در مديريت مربوط به مديريت منابع مالي و نيروي انساني مي‌شود؛ دو زمينه‌اي که چالش‌هاي وزارت آموزشوپرورش از آنجا نشأت مي‌گيرد. بااين‌حال، حضور او در وزارت آموزشوپرورش در شرايطي است که اين وزارتخانه شرايط بساماني ندارد.
وزارتخانه‌اي بي‌ثبات
بررسي‌ها نشان از آن دارد که از ۱۳ وزير آموزشوپرورش پس از انقلاب اسلامي فقط پنج وزير توانسته‌اند دوره چهارساله خود را بدون استيضاح و برکناري تمام کنند که اين مسئله نشان از صندلي لرزان وزارت در آموزشوپرورش دارد؛ صندلي‌اي که پس از ثبات هشت‌ساله آن در دولت سازندگي و در زمان وزارت محمدعلي نجفي، از دولت اصلاحات در سال ١٣٧٦ تابه‌امروز، رنگي از ثبات به خود نديده و وزيران آن يا از سوي مجلس شوراي اسلامي در معرض استيضاح قرار مي‌گيرند، يا مانند اولين وزير آموزشوپرورش دولت احمدي‌نژاد، يعني محمود فرشيدي در اوايل راه از کار برکنار مي‌شوند.
دراين‌ميان اما سهم استيضاح‌شده‌ها بيشتر است؛ مسئله‌اي که گريبان وزير آموزشوپرورش در دولت روحاني را هم گرفت. اين‌طور که علي‌اصغر فاني، وزير سابق آموزشوپرورش، گزينه ترميم کابينه شد و از‌سوي‌ديگر، شواهد نشان مي‌دهد فخرالدين دانش‌آشتياني، وزير کنوني آموزشوپرورش نيز در دولت بعدي حضور ندارد.
علاوه‌براين، رفتن دانش‌آشتياني از وزارت آموزشوپرورش نيز بر اين بي‌ثباتي مي‌افزايد زيرا او پس از سياسي‌کاري‌ها در مناظره‌هاي رياست‌جمهوري به مهره‌اي سوخته در آموزشوپرورش تبديل شد و اين در حالي بود که کارشناسان، حضور او در صدر مديريت آموزشوپرورش را منشأ تحولاتي در آموزشوپرورش مي‌دانستند که محقق نشد.
درواقع، حجم بالاي چالش‌ها در آموزشوپرورش نيز باعث شده حضور در اين وزارتخانه نيز خواهان زيادي نداشته باشد. چالش مديريت منابع مالي، مديريت منابع انساني، کسري بودجه‌هاي شکننده در اين وزارتخانه، تخصيص بالاي ۹۰ درصد بودجه آموزشوپرورش به حقوق پرسنل و گره کور دغدغه‌هاي معيشتي باعث شده هر مدير استراتژيک با شک به حضور در اين وزارتخانه نگاه کند. در رابطه با چرايي در معرض استيضاح‌قرارگرفتن وزراي آموزشوپرورش در ٢٠ سال اخير، بحث‌هاي متناقضي مطرح مي‌شود؛
برخي تمرکز بالاي وزارت آموزشوپرورش در مسائل اجرايي تعليم و تربيت و برخورد سليقه‌اي نمايندگان مجلس با اين تمرکزگرايي را دليلي بر حجم بالاي استيضاح در آموزشوپرورش مي‌دانند اما طيفي ديگر دليل اين مسئله را ضعف وزراي آموزشوپرورش پس از علي‌اکبر پرورش (١٣٦٠-١٣٦٤) و محمدعلي نجفي (١٣٧٦-١٣٦٨) مي‌دانند، به‌طوري‌که نحوه انتخاب تمامي وزراي آموزشوپرورش از سال ١٣٧٦ تاکنون، با انتقاد فرهنگيان و کارشناسان آموزشوپرورش همراه بوده است.
بطحايي، مردي از جنس فاني
بطحايي را مي‌توان يکي از نزديک‌ترين مديران به علي‌اصغر فاني، وزير سابق آموزشوپرورش دانست. کسي که عمده طرح‌ها و نسخه‌هاي اقتصادي فاني از جانب او بود. در رابطه با چرايي برکناري فاني بحث‌هاي زيادي در آن مقطع رخ داد اما آنچه در مقطع کنوني حائزاهميت بوده، اين است که بطحايي گزينه کنوني تصدي پست وزارت آموزشوپرورش نيز در عملکرد فاني نقش داشت. يکي از بزرگ‌ترين مشکلات فاني اين بود که آنها نسخه خاص خود را براي حل
مشکلات آموزشوپرورش نداشتند. او درواقع، تلاش کرد با مديريت فضاي موجود، کم‌کم مشکلات را حل کند، فارغ از اينکه انتظارات فرهنگيان از دولت روحاني، ترميم سريع‌تر مشکلات آموزشوپرورش بود. تاريخي‌ترين معضل در آموزشوپرورش بدون شک، مسئله معيشت فرهنگيان است و وزارت آموزشوپرورش در اين دوره يا نخواست يا توانش را نداشت که دولت و حاکميت را براي بهبود اين روند قانع کند تا مصوبات و اعتباراتي براي بهبود وضعيت درآمدي فرهنگيان به تصويب برساند.
علاوه‌براين، چالش توزيع‌نشدن نيروي انساني و چالش‌هاي استخدامي معلمان درواقع مشکلي بود که به دوران وزارتي فاني سرايت کرد. همچنين اجراي ناقص طرح تغيير نظام آموزشي در دولت دوم محمود احمدي‌نژاد و اجراي سالانه و پله‌به‌پله آن، چالشي بود که به دوران وزارت فاني رسيد و بي‌نظمي کم‌سابقه‌اي را بر اين وزارتخانه تحميل کرد. اين سه ميراث بسيار مهم در کنار کسري بودجه شکننده و بالاي آموزشوپرورش که از سال‌هاي قبل به شکل سال‌‌به‌سال به آموزشوپرورش تزريق کرد، موجب شد آموزشوپرورش دوباره درگير مشکلات ريشه‌اي و زيرساختي
شود که حل آنها نياز به مديريت کلان و بسيار حساب‌شده‌اي داشت. اگرچه فاني، ميراث‌دار اين چالش‌ها بود اما تيم مديريتي او نتوانست به‌طور روشن، نسخه‌اي براي حل آنها ارائه کند؛ اتفاقي که در وزارت بهداشت رخ داد و تيم مديريتي اين وزارتخانه با برنامه‌هايي کلان، مشکلاتي را در نظام بهداشت و درمان کشور حل کردند که مشکلات قدمت‌داري بود. درواقع علي‌اصغر فاني به دليل چيدمان خاصي که در معاونت‌هاي خود داشت، هيچ‌وقت اين شانس را پيدا نکرد که معاونانش دست به کارهايي بزنند که مشکلات ريشه‌اي را حل کنند. اين اتفاق فقط در يک بخش در آموزشوپرورش رخ داد و آن دانشگاه فرهنگيان بود.
فاني در نخستين روزهاي وزارتش محمود مهرمحمدي، استاد نام‌آشناي علوم تربيتي که نقش مهمي در تدوين سند بنيادين آموزشوپرورش داشت را به سمت سرپرست اين دانشگاه منصوب کرد و اين انتصاب، خود توانست دانشگاه فرهنگيان را از رکود و بي‌نظمي در پذيرش دانشجو خارج کند و حالا مي‌توان گفت اين دانشگاه، دانشگاهي تخصصي براي تربيت معلم است اما در بقيه حوزه‌ها فاني از اين ظرفيت، خود را محروم کرد.
مشکلي که از فاني مي‌تواند به بطحايي سرايت کند
يکي ديگر از مسائلي که موجب مي‌شود بخش زيادي از سختي‌هاي يک وزير آموزشوپرورش رفع شود، تأثيري است که او مي‌تواند از اظهارات، فعاليت‌ها و اقداماتش بر فرهنگيان بگذارد. واقعيت اين است که فرهنگيان، پالس‌هاي مثبتي از سوي فاني نگرفته‌اند و او درواقع پايگاه اجتماعي مناسبي در ميان معلمان نداشت و اين اتفاق در چالش‌هايي که آموزشوپرورش در اين سال‌ها داشت، دقيقا به چشم مي‌آمد.
در آخرين اتفاق، در دوران وزارت او، آموزشوپرورش سعي داشت هدايت تحصيلي را مانند بيشتر کشورهاي جهان اجباري کند، به‌اين‌معنا که با سنجش وضعيت تحصيلي دانش‌آموزان و دريافت‌هاي شخصي از آنها بتوانند رشته‌هاي مناسب را برايشان با نظر خانواده‌ها انتخاب کنند اما بالاگرفتن اعتراض‌هاي خانواده‌ها همراه شد با همکاري‌نکردن فرهنگيان با آموزشوپرورش براي توجيه اين طرح. درواقع فرهنگيان مي‌توانستند پشتوانه خوبي براي پيشبرد اهداف آموزشوپرورش شوند اما اين اتفاق رخ نداد و آموزشوپرورش هم مجبور به عقب‌نشيني شد. اين مسئله درحال‌حاضر مي‌تواند بزرگ‌ترين مشکل سيدمحمد بطحايي باشد. او پايگاه خاصي در ميان فرهنگيان ندارد و نام او با نام علي‌اصغر فاني به‌عنوان يکي از ضعيف‌ترين وزراي آموزشوپرورش گره خورده است.
- 15
- 6
