محاسن و معایب استانی شدن انتخابات

چندی پیش نمایندگان مجلس شورای اسلامی کلیات طرحی را تصویب نمودند که درصورت تصویب نهایی و تایید شورای نگهبان انتخابات پارلمانی به صورت استانی برگزار خواهد شد. این طرح پس از تصویب کلیات آن جهت بررسی بیشتر و رفع بعضی ابهامات به کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس ارجاع داده شده که بررسی آن در کمیسیون آغاز گردیده است. این طرح که با ۱۴۹ رای موافق و ۶۹رای مخالف و ۹رای ممتنع از مجموع ۲۳۳ نماینده حاضر درصحن پارلمان به تصویب رسیده با واکنش‌هایی رو‌به‌رو شده و موافقان و مخالفانی را به همراه خود دارد.

باتوجه به اینکه لایحه جامع انتخابات دردولت مصوب شده است اینگونه به نظر می‌رسد که دولت از جمله مخالفان جدی این طرح باشد. طرح استانی شدن انتخابات مجلس طرح بدیع و تازه‌ای نیست بلکه در ادوار مختلف مجلس(پنجم، ششم، هفتم و هشتم) مسبوق به سابقه است. برای نخستین بار این طرح تیرماه سال۱۳۷۸ در اواخر مجلس پنجم مطرح گردید ولی به دلایل مختلفی از جمله شائبه انتخاباتی و تبلیغاتی داشتن کلیات آن رای نیاورد و رد شد. شواهد و قرائن گویاست که این‌بار هم این طرح سرانجام خوشی نداشته و نهایتا به سرنوشت ادوار قبلی دچار و رد شود.

براساس این طرح محدوده جغرافیایی هراستان به عنوان حوزه انتخابات به شمار می‌رود و همچنین تعداد نمایندگان در حوزه استانی تغییری نکرده و هر حوزه انتخابیه به همان سبک وسیاق قبلی کرسی نمایندگی در پارلمان خواهند داشت. لذا واجدین شرایط رای دهندگان هر استانی مجاز خواهند بود دربرگ‌های تعرفه به نامزدهای تمام حوزه‌های انتخابیه استان رای دهند و نماینده پیروز هرحوزه نماینده‌ای خواهد بود که در کل استان حائز اکثریت آرا باشد مشروط براینکه حداقل ۱۰درصد آرای آن حوزه را کسب نماید. همچنان‌که در صدر مطلب اشاره شد محاسن و معایبی بر این طرح وارد است که نگارنده نیز به وسع و توان این قلم به مواردی اشاره می‌نمایم. 

الف: محاسن استانی شدن انتخابات:۱-نهادینه ساختن فرهنگ تحزب: یکی از مهم‌ترین وشاید بتوان گفت اساسی‌ترین حسنی که این طرح می‌تواند داشته باشد نهادینه شدن و قوت گرفتن احزاب سیاسی شناسنامه‌دار به عنوان حلقه مفقوده انتخابات درکشور است که درصورت نهایی شدن ایجاد بستر مناسبی برای حرکت‌های حزبی وپرهیز از فردگرایی و روی نمودن به جمع گرایی به عنوان اصل اساسی دموکراسی خواهی است.۲-مشارکت رای دهندگان در اعمال حق تعیین سرنوشت تسهیل و افزایش خواهد یافت.۳-به علت گستردگی حوزه یا حوزه‌های انتخابیه دیدگاه نمایندگان کل نگری به جای جزءنگری خواهد بود به نحوی که نماینده به جای پرداختن به امور جزئی و بعضا امورات اجرائی توان کاری و انرژی خویش را به انجام وظایف قانونی که همانا وضع قانون و نظارت برحسن اجرای آن در سطح ملی است، مصروف می‌دارد.

۴-مهم‌تر از همه این طرح می‌تواند عاملی بازدارنده از بعضی تخلفات انتخاباتی نظیر خرید و فروش رای و... باشد. ب: معایب استانی شدن انتخابات: صاحب این قلم همچون دیگران معتقد است که این طرح به‌رغم محاسنی که دارد می‌تواند دربرگیرنده معایبی هم باشد که جهت امتناع از تطویل کلام اختصارا اشارتی می‌رود. ۱- درصورت تصویب نهایی و قانون شدن طرح استانی شدن انتخابات پارلمانی رابطه مردم با نمایندگان خود مثل حالت فعلی نبوده و نمایندگان که پل ارتباطی مردم با مسئولان بالادستی و میانی محسوب می‌شوند، با تصویب طرح فوق این پل قطع خواهد شد.

۲- درصورت عملی شدن این طرح رای مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ در نتیجه انتخابات تاثیرگذار بوده در نتیجه رای شهرهای کوچک‌تر به حاشیه رفته و بالطبع شهرهای کوچک به علت نداشتن نماینده از بطن خودشان متضرر خواهند شد. ۳- دراستانی شدن انتخابات راه برای ورود پول‌های کثیف به انتخابات هموار گشته و موجب توانمند شدن صاحبان قدرت و ثروت و در یک کلام مثلث زر، زور، تزویر شده که با صرف پول‌های کثیف نتیجه انتخابات را به نفع خود و یا خودشان تغییر خواهند داد.