چرا مجلس یازدهم به دنبال احیای نخست‌وزیری است؟ / آیا انتخابات بی معنا می شود؟!

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ نظام پارلمانی مبتنی بر تعیین دولت با انتخاب نخست‌وزیر توسط مجلس است. در حالی که از ابتدای نظام جمهوری اسلامی، نظام پارلمانی بر قوه اجرایی کشور حاکم بود، پس از پایان دوران ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای و نخست‌وزیری میرحسین موسوی، این نظام در ایران کنار گذاشته شد و سیستم ریاستی جای آن را گرفت. با این حال از آن زمان تا به امروز، از چهار رئیس‌جمهوری بر سر کار آمده، تنها یکی – محمود احمدی‌نژاد – با نگاه جریان اصولگرایی امروز و به ویژه طیف تندروتر اصولگرا نزدیک بود که آن هم در پایان دوره ۸ ساله خود، از سوی این جریان طرد شد. از آنجا که حتی در مجالسی مثل مجالس ششم و دهم، با اقلیت قابل توجه اصلاح‌طلب، باز هم اصولگرایان اکثریت صندلی‌های پارلمان را به خود اختصاص داده‌اند، این اطمینان خاطر در جریان اصولگرا ایجاد شده است که احتمال در اختیار داشتن بهارستان همواره بیشتر است و نظام پارلمانی می‌تواند کاری کند که اختیار دولت را نیز به آسانی در دست بگیرند و ریاست جمهوری با رای مستقیم مردم، تنها به یک سمت نمادین تبدیل شود.

در سال‌های گذشته، هر از چند گاهی بانگ احیای نظام پارلمانی به ویژه از سوی جریان اصولگرایی به گوش رسیده است. دیروز هم نایب رئیس مجلس یازدهم که تماما در اختیار اصولگرایان قرار گرفته، در‫این‫باره گفته است: به نظر می‌رسد لازم است که در کشور مدتی طولانی نظام پارلمانی حاکم شود. سیدامیرحسین قاضی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در حال حاضر مشکلات زیادی در پاسخگوسازی مسئولان وجود دارد و باید اقدامات جدی‌تری انجام شود، ادامه داد: نظام ما یک نظام ریاستی است، باید برای برای پاسخگو کردن مسئولان باتوجه به توزیع اختیارات در کشور فکری جدی کرد که نیازمند برنامه های بنیادی‌تر است.

وی با اشاره به اینکه یک نظر این است که نخست‌وزیری را احیا کنیم تا مجلس بتواند دولت را رصد کند، افزود: مجلس اکنون نمی‌تواند بسیاری از برنامه‌های دولت را رصد کند، رئیس‌جمهوری نیز یک فرد برخاسته از آرای مردم است و نمی‫توان به راحتی به سراغش رفت زیرا یک نماد سیاسی است، وقت آن است که گفت‌وگو برای پاسخگوسازی کابینه انجام شود. نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: به نظر می‌رسد لازم است که در کشور مدتی طولانی نظام پارلمانی حاکم شود. کابینه را می‌توان بارها ساقط کرد، بعد از جنگ جهانی دوم یک حزب ۵۰ سال بر ژاپن حکومت کرد اما میانگین عمر کابینه‌هایش کمتر از دو سال بود. ما نیاز داریم در موقع لزوم سریعا افراد را عوض کنیم اما با شرایط کنونی اگر سراغ هرکسی برویم بحران سیاسی ایجاد می‌شود. قاضی‌زاده در پاسخ به اینکه مجلس هم اکنون نیز به خوبی نمی‫تواند از ابزار سوال و استیضاح استفاده کند، گفت: این مساله به این خاطر است که اکنون ما سراغ هر وزیری برویم یک برخورد با رئیس جمهوری صورت می‌گیرد، اما اگر کابینه در اختیار نخست وزیر منصوب مجلس باشد این فرسایش‌ها وجود نخواهد داشت.

نکته مهم مغفول درباره تمایل اصولگرایان و به طور کلی طرفداران نظام پارلمانی اما این است که در نظام‌های پارلمانی، تحزب نقش مهمی در این سیستم سیاسی بازی می‌کند و این احزاب قوی هستند که می‌توانند موفقیت آن را تضمین کنند. در شرایطی که همچنان بسیاری از نمایندگان و چهره‌های سیاسی از سهم‌خواهی‌های برخی نمایندگان در مجلس گلایه می‌کنند و یا حرکت‌های حاکی از عدم اجرای تعهدات جریانی را نشان می‌دهند، نظام پارلمانی شرایط را تنها آشفته‌تر خواهد کرد.

تغییر نظام از ریاستی به پارلمانی البته نیازمند اصلاح قانون اساسی خواهد بود که فرآیند خاص خود را می‌طلبد و البته برای اجرای آن با توجه به فاصله دو ساله انتخابات مجلس و ریاست جمهوری باید زمان‌بندی مشخصی تعیین کرد. به نظر می‌رسد که این مسیر چنان سخت و طولانی است که به این زودی خواب اصولگرایان برای دولت برخاسته از مجلس تعبیر نمی‌شود، اما باید منتظر ماند و دید آیا قدمی هم برای تبدیل این حرف‌ها به عمل برداشته خواهد شد یا خیر؟