از‌‌مرگ‌‌گریختگان در خانه چلسی

زمانی که تیم اف‌کی قره‌باغ، تیمی از منطقه اقدم در بخش غربی جمهوری آذربایجان، تیم اف‌کی خزر را در ماه آگوست ١٩٩٣ شکست داد و قهرمان جمهوری آذربایجان شد، هیچ جشنی در کار نبود؛ ١٠ روز قبل از آن قهرمانی، اقدم سقوط کرده بود و به دست نظامیان ارمنستان، یکی از همسایه‌های جمهوری آذربایجان درآمده بود؛ آن‌هم درست بعد از پنج سال بمباران هوایی. همان حملات باعث شد بسیاری از مردم منطقه که از مهلکه جان سالم به در بردند، به سمت شرق جمهوری آذربایجان فرار کنند.

بازیکنان قره‌باغ بعد از اینکه به‌ عنوان قهرمانی در لیگ رسیدند، به خانه‌های ویران‌شده‌شان برگشتند تا رد و اثری از اعضای خانواده‌شان به دست بیاورند. حالا ٢٤ سال بعد از آن اتفاقات تلخ، قره‌باغ، امروز در لیگ‌ قهرمانان اروپا در «استمفورد بریج» به مصاف چلسی می‌رود تا اولین تیم تاریخ جمهوری آذربایجان لقب بگیرد که توانسته در عالی‌ترین سطح باشگاهی اروپا به میدان برود. داستان حضور قره‌باغ در لیگ ‌قهرمانان اروپا، داستانی طولانی و قطعا سرشار از اتفاقات سیاسی است. 

این روزها اقدم، شهری که قره‌باغ در آن جان گرفت، دیگر تقریبا وجود خارجی ندارد. به اقدم شهر ارواح می‌گویند و تیم قره‌باغ هم به ورزشگاه آذرسون در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، منتقل شده است؛ جایی که چلسی باید سال آینده به آنجا سفر و بازی کند. البته این موضوع هرگز دلیلی برای فراموشی پیشینه این باشگاه نیست. نورلان ایبراهیمووف، مدیر روابط‌عمومی باشگاه قره‌باغ، در صحبت‌هایی که «تلگراف» منتشر کرده، می‌گوید: «این باشگاه برای مردم جمهوری آذربایجان ارزش بسیار زیادی دارد. سرزمین ما اشغال شده و حالا فقط به واسطه موفقیت‌های تیم قره‌باغ می‌توانیم توجه دنیا را به این اتفاقات جلب کنیم». جنگی که از سال ١٩٨٨ تا ١٩٩٤ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در‌گرفت،

بین ٢٥ تا ٣٥‌ هزار کشته بر جا گذاشت و بیش از یک‌ میلیون نفر را آواره کرد. دو طرف برای کنترل‌کردن منطقه «قره‌باغ علیا»، نواری کوهستانی که بیشتر ساکنانش ارمنی هستند و در مرزبندی‌ها به کشور جمهوری آذربایجان رسید، با یکدیگر جنگیدند. با وجود آتش‌بسی که با مذاکره روس‌ها بر منطقه حاکم شد، قره‌باغ علیا در دست ارمنی‌ها باقی ماند و اقدم تبدیل به یک ویرانه شد. حالا این منطقه پایگاهی برای جنگ‌های گاه‌و‌بی‌گاه جمهوری آذربایجان با ارمنستان شده است.

این روزها، تک‌تیراندازهای کارکشته ارمنستانی کمین کرده‌اند و با گشت‌زنی در خیابان‌های اقدم اجازه تردد به هیچ موجود زنده‌ای را نمی‌دهند. تقریبا نزدیک به ربع قرن است که کسی پایش را در این شهر نگذاشته. حالا از ورزشگاه «عمارت»، ورزشگاه قدیمی قره‌باغ، تقریبا هیچ اثری باقی نمانده است. قربان قربانف، مرد شماره دو کادر فنی باشگاه قره‌باغ هم می‌گوید: «بعد از رخ‌دادن آن اتفاقات، حالا همه مردم از ما می‌خواهند زیباتر از هر زمان دیگری بازی کنیم. برای بازی ما ١٥‌ هزار نفر به ورزشگاه می‌آیند؛ درحالی‌که گنجایش ورزشگاه ما فقط ١٠‌ هزار نفر است. از زمان جنگ تاکنون، تیم قره‌باغ تبدیل به یک جنبش سیاسی شده است». 

پس از کش‌وقوس‌های فراوان، اقدم بالاخره در جولای ١٩٩٣ سقوط کرد. ارتش ارمنستان بعد از آن، هرگز اجازه نداد خانواده آوارگان به این منطقه برگردند تا بتواند آنجا را پایگاهی نظامی کند تا کنترل قره‌باغ علیا را از دست باکو درآورد.