روزگار بدی شده است، تا وقتی مریض نشوی و روی تخت بیمارستان نیفتی، هیچکس سراغی از تو نمیگیرد. تویی که در دهه٥٠ بهترین بودی و لقب مرد سال فوتبال را به شایستگی به خود اختصاص دادی. فقط با مریضی و مرگ به رسانهها برگشتی. تویی که اسطوره حقیقی، نه کاغذی و پوشالی این فوتبال بودی و همواره دلت برای مشکلات و بدیهای این رشته میتپید، وقتی از نفس افتادی، یادت کردیم تا باز هم جمله زشت «پهلوان زنده را عشق است» بر تارک فوتبال ایران بدرخشد.
متولد پاییز در خزان پر کشید
اگر یکماه دیگر زنده میماند، میتوانست شمع ٧١سالگی خود را فوت کند اما چنبره مرگ بر گلویش این اجازه را نداد. خودش مرد پاییز بود و انگار برای پرکشیدن در پاییز عجله داشت. ابراهیم آشتیانی روزگاری در فوتبال ایران بهعنوان بهترین انتخاب شد که یک مدافع بود و آن سالها فوتبال ایران پر بود از مهاجمان گلزن. آشتیانی آن روزها زیاد گل میزد و در بین مهاجمان قهار، بهعنوان یک مدافع توانست مرد سال فوتبال ایران شود. آشتیانی در ١٨سالگی خودش را بهعنوان ستاره فوتبال ایران معرفی کرد و توانست به برترین تیم آن روزهای فوتبال یعنی شاهین بپیوندد. آن روزها رفتن به تیم اصلی شاهین کار هر بازیکنی نبود.
شاهین، نخبهها را چه در فوتبال و چه در اخلاق جذب میکرد و آشتیانی هم یکی از همان نخبهها بود که در هر دو عرصه سرآمد شد. حضور آشتیانی در شاهین ٤سال طول کشید و بعد از انحلال این باشگاه بعد از بازی با ایرنجوان او هم مثل بسیاری از ستارگان این تیم، در سال ٤٧ به پرسپولیس رفت. در آن دیدار بعد از کارت قرمز جنجالی آشتیانی و درگیرشدن دو تیم سازمان تربیت بدنی رأی به انحلال شاهین داد.
آشتیانی آنقدر در آن روزها درخشید که نمایندگان باشگاه هامبورگ در جریان بازی دوستانه این تیم در ایران به جذب او علاقهمند شدند اما برخی کارشکنیها باعث شد که این ستاره جوان راهی دیار ژرمنها نشود. اسطوره فوتبال ایران در سال ٥٣ بازوبند کاپیتانی پرسپولیس را بر بازو بست و در جام تختجمشید قهرمان شد. او دوسال بعد با پرسپولیس نایب قهرمان تختجمشید شد اما درست در روزهای اوج فوتبالیاش از عرصه بازیگری خداحافظی کرد. آشتیانی با پیراهن تیمملی هم افتخارات زیادی به دست آورد. او در جامملتهای آسیا ١٩٧٢ با تیمملی قهرمان شد و عنوان یکی از بهترین بازیکن این جام را به خود اختصاص داد. آشتیانی در همان سالی که فوتبال باشگاهی را کنار گذاشت، در ٢٩سالگی از فوتبال ملی هم خداحافظی کرد.
ترجیح دانشگاه به غربت فوتبال
در روزهایی که ابراهیم آشتیانی در فوتبال ایران خوش میدرخشید، تحصیلات خود را هم ادامه میداد. در نسل قدیمی فوتبال ایران تعداد کمی از ستارهها به تحصیلات روی آوردند که آشتیانی یکی از آنها بود. او توانست با کسب مدرک فوقلیسانس تربیتبدنی در دانشگاه تهران تدریس کند تا از این راه زندگی خود را بگذراند. آشتیانی مثل اغلب پیشکسوتهای سرخابی، گاهی عنوان بیتأثیر عضو هیأتمدیره باشگاه را از مدیران دریافت میکرد اما خودش هم میدانست پیشکسوتانی که روی صندلی هیأتمدیره مینشینند حرفشان خریدار ندارد. او همواره از منتقدان مدیریت پرسپولیس و خواستار حضور پیشکسوتان شایسته این باشگاه در عرصه مدیریتی بود. با این حال، کمتر مدیری در پرسپولیس به استفاده از پیشکسوتان تمایل داشت و شاید همین باعث شد کسی مثل آشتیانی که در همه افتخارات تاریخ پرسپولیس حضوری تأثیرگذار داشته، استادی دانشگاه را به حضور در فوتبال ترجیح دهد.
غم فراموششدن
پیشکسوتان فوتبال ایران نسل فراموششده این رشته هستند. آنهایی که در دوره حضورشان در فوتبال هم نخبه فوتبالی بودند هم نخبه اخلاقی، تا وقتی روی بستر بیماری نیفتند، کسی از آنها خبر نمیگیرد. در سالهای اخیر این اتفاق تلخ برای بسیاری از اسطورههای قدیمی رخ داده و آنها از غم فراموشکاری و دیدهنشدن کنج عزلت گزیدهاند تا یک بیماری مهلک به سراغشان بیاید. وقتی درد و غم روحی این ستارههای سابق به جسم آنها میرسد، تا دلتان بخواهد دوربین و مدیر اطراف آنها حضور پیدا میکنند تا از این بیمار فراموششده تجلیل کنند. تجلیلی تلخ که ای کاش در روزهایی که هنوز بوی مرگ استشمام نمیشد، اتفاق میافتاد تا یاد نگیریم فقط در روزهای خزانی به یاد مردان بزرگ بیفتیم. نوشتن سوگنامه برای آشتیانی دوستداشتنی کار سختی نیست، چون حداقل این یک کار را مدیران کارنابلد فوتبال به خوبی آموختهاند.
همه ما خوب میدانیم ابراهیم آشتیانی از جنس کدام نسل فوتبال بوده است. نسلی که هرگز به پول و صفرهای قراردادش اهمیت نمیداد و با عشق در مستطیل سبز هنرمندی میکرد. آشتیانی از جنس همان مردان با دانش و پرافتخار فوتبال ایران است که به اشتباه از فوتبال بیرون ماند تا کارنابلدها به فوتبال بچسبند. حکایت روزهای تلخ ابراهیم آشتیانی هم مثل بسیاری از همنسلان خود است که در فوتبال غریبمانند و مظلومانه از دنیا پرکشیدند تا غریبهها بر سر بالین آنها حاضر شوند و مرثیهای تلخ برای ثبتشدن در تاریخ مدیریتشان بخوانند.
پرسپولیس عزا نمیگیرد
ابراهیم آشتیانی حدود یکسالونیم با مشکلات قلبی و ریوی دستوپنجه نرم کرد. او بعد از دوران طولانی درمان دیگر تاب نیاورد و صبح دیروز دار فانی را وداع گفت. آشتیانی درحالی جان به جان آفرین تسلیم کرد که یک روز تا برگزاری دربی شماره ٨٥ باقی مانده است. همین موضوع باعث شد این شائبه ایجاد شود که شاید باشگاه پرسپولیس به احترام درگذشت اسطوره خود در دربی پیراهن مشکی برتن کند. طبق ادعای مدیران پرسپولیس به دلیل اینکه پیراهنهای این تیم در اسپانیا تولید میشود و زمان کافی برای تغییر رنگ پیراهن نیست، اعضای این تیم نمیتوانند در دربی پیراهن مشکی بر تن کنند و مجبور به استفاده از لباس خود هستند. قرار است سرخپوشان در دربی با عکس مرحوم آشتیانی و بازوبند مشکی به میدان بروند تا یاد او را زنده نگه دارند.
پیشکسوتها از تنهایی دق میکنند
حسین کلانی/پیشکسوت فوتبال
غم درگذشت همبازی و دوست قدیمیام باعث آزردگی خاطر من شده است. غم رفتن ابراهیم به کنار اما آنچه همواره بعد از درگذشت هر بزرگی در فوتبال آزاردهنده میشود، فراموشی این بزرگان است. در این میان نه رسانهها مقصرند نه باشگاهها بلکه دولت باید نهتنها پیشکسوتان ورزش بلکه همه قدیمیها در هنر و ادبیات و تمام رشتهها را کنار هم جمع و از آنها قدردانی کند. اهالی ورزش همواره به دلیل روح حساسی که دارند، آسیبپذیرتر از سایر اقشار جامعه هستند. به جرأت میگویم؛ بسیاری از دوستان من در سالهای اخیر به دلیل نامهربانیها و تنهایی در سختیهای زندگی دق کردند. ورزشکاران بعد از دوران بازیگری خود به دلیل دورشدن از مردم غمگین میشوند و همین دیدهنشدنها در طول سالیان آنها را از نظر جسمی و روحی بیمار میکند. سالهاست کمیتهای برای پیشکسوتان تشکیل شده اما فقط نام آن را شنیدهایم و هیچ اتفاقی دراینباره رخ نداده است.
واقعا درنظرگرفتن یک فضا برای جمعشدن پیشکسوتان همه رشتههای ورزشی و حضور آنها کنار یکدیگر چقدر هزینه دارد که دولت به فکر تحقق آن نیست؟ وقتی این عزیزان همدیگر را ملاقات کنند، با بیان خاطرات خود از نظر روحی بهتر میشوند و حتی شاید امکان برطرفکردن مشکلات آنها هم وجود داشته باشد. متاسفانه پیشکسوتان ورزش ازجمله فوتبال خیلی نادیده گرفته میشوند، درصورتی که توقع آنها دیدهشدن و مهم واقعشدن است، نه چیز دیگر. امیدوارم به زودی این موضوع تحقق پیدا کند تا دیگر فقط پس از درگذشت عزیزانی مثل ابراهیم آشتیانی به یاد پیشکسوتان نیفتیم.
- 9
- 3
