عربستان سعودی به‌تازگی ۳۷ نفر را اعدام کرده است. این کشور در یمن مداخله نظامی کرده و بزرگ‌ترین فاجعه انسانی حال حاضر دنیا را رقم زده است. این کشور همچنین همسایه‌اش، قطر را محاصره اقتصادی کرده که البته تحریم آنها بی‌فایده بوده است. رژیم عربستان همچنان فعالان سیاسی را بازداشت و آنها را شکنجه می‌کند. آنها همچنین جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار مشهور را در اکتبر قطعه‌قطعه کردند.
با این حال عربستان حالا امیدوار است که یکی از میزبان‌های بزرگ‌ترین ضیافت دنیا باشد. تقریبا یک‌دهه پیش بود که قطر به‌عنوان میزبان جام‌جهانی ۲۰۲۲ انتخاب شد. حالا عربستان به شکلی دیرهنگام تصمیم گرفته از طریق فوتبال برای خودش در سطح جهانی آبرو بخرد. سعودی‌ها به کمک فیفا می‌خواهند بخشی از میزبانی جام‌جهانی ۲۰۲۲ را بر عهده بگیرند و برخی دیدارها را در خاک کشورشان برگزار کنند. آنها دست‌کم می‌خواهند قطر را مجبور کنند میزبانی را با برخی دیگر از کشورهای حوزه خلیج‌فارس شریک شود؛ چیزی که اوضاع را عوض می‌کند و باعث می‌شود جاه‌طلبی سعودی‌ها جدی باشد. این است که جیانی اینفانتینو، دوست آنها که رییس فیفا است، می‌خواهد تعداد تیم‌های جام‌جهانی ۲۰۲۲ را از ۳۲ به ۴۸ تیم افزایش دهد.
امکان‌سنجی فیفا نشان می‌دهد در این صورت باید دست‌کم دو ورزشگاه در یک کشور دیگر هم میزبان جام‌جهانی باشند. فیفا و قطر دارند روی طرحی کار می‌کنند که جام‌جهانی را توسعه دهند. این موضوع در کنگره بعدی فیفا در پاریس در ۱۵ خرداد بررسی خواهد شد؛ یعنی دو سال بعد از روزی که عربستان محاصره اقتصادی قطر را آغاز کرد. (فیفا همچنین دفتر مرکزی‌اش را احتمالا از زوریخ به پاریس منتقل خواهد کرد که البته این ماجرای دیگری است.)
افزایش تعداد دیدارها باعث می‌شود درآمد جام‌جهانی حدود ۴۰۰ میلیون دلار افزایش یابد. روسای فدراسیون‌های بیش از ۲۰۰ کشور عضو فیفا همیشه به‌دنبال پول بیشتر هستند و می‌خواهند تیم‌های بیشتری در جام‌جهانی حضور پیدا کنند، پس اگر آنها رای بدهند، این طرح تصویب خواهد شد. قطر از این موضوع بیزار است اما نمی‌خواهد فیفا را خشمگین کند و مانع جاه‌طلبی دیگران شود. مساله این است که در این صورت، کدام کشور یا کشورها در منطقه خلیج‌فارس میزبانی مشترک را بر عهده خواهند گرفت.
فیفا می‌خواهد این موضوع تا تابستان مشخص شود. تنها گزینه‌های مطلوب قطر، عمان و کویت هستند که هر دو هم از محاصره اقتصادی به‌‌دورند. در واقع فیفا هم در ابتدا از آنها خواست که کمک کنند اما عمان گفت آماده برگزاری جام‌جهانی نیست و کویت هم علاقه خاصی به این کار ندارد. در بررسی امکان‌سنجی فیفا آمده است: «به‌دلیل اوضاع ژئوپلتیک منطقه و محاصره اخیری که بحرین، مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی بر قطر تحمیل کرده‌اند، اینکه این کشورها بخواهند که یک تورنمنت را با قطر برگزار کنند نیاز به این دارد که محاصره برداشته شود.»
این بخش از بررسی می‌تواند منجر به یک قرارداد شود؛ اینکه سعودی‌ها بپذیرند محاصره را بردارند (که البته به حال قطر فرق چندانی هم نمی‌کند) و در ازای آن، عربستان (و احتمالا دیگر همسایه‌ها) به‌صورت مشترک میزبان جام‌جهانی شوند. اینفانتینو می‌تواند در این صورت نقش میانجی را در خلیج‌فارس ایفا کند و حتی رویای بردن نوبل صلح را هم داشته باشد.
او جام‌جهانی را برنامه‌ای زیرکانه برای ایجاد آزادی بیشتر در عربستان از طریق فوتبال می‌داند اما هدف اصلی او این است که بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار فیفا را راضی کند. پول‌های سعودی و اماراتی باعث شد طرحی از سوی «سافت‌بانک» ژاپن به ارزش ۲۵ میلیارد دلار ارائه شود تا دو تورنمنت بین‌المللی جدید در فوتبال راه‌اندازی شود؛ جام باشگاه‌های جهان با قالب جدید و یک لیگ ملت‌های جهانی. این برنامه البته متوقف مانده اما اینفانتینو به‌درستی گفت که این ۲۵ میلیارد دلار با فاصله زیادی بیشترین سرمایه‌گذاری است که در فوتبال انجام شده است.
برای مقایسه، درآمد فیفا از جام‌جهانی اخیر (که منبع درآمد اصلی فیفا است) ۴/۵ میلیارد دلار بوده است. تعجبی ندارد که اینفانتینو با محمد بن‌سلمان، ولیعهد جوان عربستان صمیمی شده است. آنها در دیدار افتتاحیه جام‌جهانی روسیه در کنار ولادیمیر پوتین بازی را تماشا کردند. بن‌سلمان با اینکه تیمش ۵ بر صفر به روسیه باخت، لبخند می‌زد.
حالا قطر دارد با نارضایتی با فیفا بر سر این مذاکره می‌کند که چگونه جام‌جهانی توسعه پیدا کند. پس از ۱۰ سال برنامه‌ریزی روی این تورنمنت و انتقادات گسترده از شرایط بد کاری در قطر و همچنین اشاره‌های فراوان به فساد احتمالی در گرفتن میزبانی، اینکه سعودی‌ها یا اماراتی‌ها حتی به‌عنوان شرکای خرد وارد کار شوند برای قطر مانند شکست خواهد بود.
با این حال برنامه عربستان ممکن است با شکست روبه‌رو شود. جیمز دورسی از دانشگاه مطالعات بین‌الملل و موسسه خاورمیانه راجاراتنام سنگاپور می‌گوید که قطر ممکن است موفق شود فیفا را مجاب کند به قرارداد فعلی که برگزاری جام‌جهانی با ۳۲ تیم است پایبند بماند اما اگر سعودی‌ها جام‌جهانی را با قطر شریک شوند، زیر ذره‌بین جهان قرار خواهند گرفت و این در حالی است که سعودی‌ها در روابط عمومی بین‌الملل زیرک نیستند.
فیفا حالا با گروه‌های حامی حقوق بشر در تماس است و از آنها می‌خواهد بر سر توسعه جام‌جهانی مذاکره کنند. با این حال اینکه وجهه عربستان از این هم خراب‌تر شود برای آنها فرق چندانی نخواهد کرد. ماجرای خاشقچی به بن‌سلمان نشان داد او می‌تواند هر کاری که دلش خواست انجام دهد. شاید در ابتدا کمی مشکلات پیش بیاید اما به‌زودی سفرهای بیزنس‌کلاس به ریاض پر از غربی‌هایی خواهد بود که به‌دنبال عقد قرارداد هستند. جان فلینت، مدیر ارشد اجرایی بانک HSBC در کنفرانسی در ریاض گفت: «مایه افتخار ماست که به عربستان سعودی برگشته‌ایم.» او پس از قتل خاشقچی از حضور در کنفرانسی مشابه سر باز زده بود.
اینکه عربستان میزبان مشترک جام‌جهانی شود به بهترین شکل اوضاع امروز جهان را نشان خواهد داد. پیام این کار این خواهد بود؛ هرچه می‌خواهید ظلم و ستم کنید، قدرت‌های دنیا دیگر حتی وانمود هم نخواهند کرد که این موضوع برایشان مهم است.
سایمون کوپر
- 10
- 2
