بعد از یک هفته افزایشی در بازار ارز و رشد قیمتی دلار تا نزدیکی کانال ۳۲ هزار تومانی، اسکناس آمریکایی از صعود بیشتر باز ماند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که دلار طی چند روز اخیر در محدوده قیمتی مشخصی در نوسان بوده و معامله‌گران نیز خرید و فروش‌های هیجانی خود را به زمان دیگری موکول کرده‌اند. برخی کاهش حجم خرید و فروش‌ها را به فضای بی‌خبری از برجام نسبت می‌دهند و می‌گویند بی‌نتیجه ماندن نتیجه مذاکرات و بدبینی‌ها نسبت به آینده سیاسی و اقتصادی کشور معامله‌گران را دچار سردرگمی کرده است.
برخی نیز عنوان می‌کنند که تا زمان مشخص شدن دستاوردهای سفر ابراهیم رییسی به نیویورک، احتمال تغییر جهت بازار ارز و حرکت آن در مسیر صعودی بسیار ضعیف است. به طور کلی دو پیش‌بینی در خصوص بازار ارز وجود دارد؛ نخست آنکه مذاکرات سیاسی به بنبست برسد و برخلاف تصور رایج فشارها علیه اقتصاد ایران تشدید شود. در این شرایط احتمال اوج گرفتن دلار و عبور از مرزهای مقاومتی بالای ۳۲ هزار تومان نیز دور از انتظار نخواهد بود. دوم آنکه طرفین مذاکره به نتایج قابل قبولی در خصوص مساله هسته‌ای ایران و به توافقی جامع در رابطه با احیای برجام دست یابند.
در این حالت عقب‌نشینی دلار به نرخ‌های زیر ۳۰ هزار تومان پیش‌بینی می‌شود. اما هرچند تاثیر مذاکرات و خبرهای بد برجامی در افزایش قیمت دلار قطعی است، اما آنچه در بلندمدت می‌تواند سرنوشت دلار را تعیین کند وضعیت شاخص‌های اقتصادی از قبیل کسری بودجه، نقدینگی، تورم و رشد اقتصادی است.
فضای بلاتکلیفی برجام
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازار ارز در فضای بلاتکلیفی برجام گرفتار شده است. در حالی که به نظر میرسید گفت‌وگوهای سیاسی ایران با طرفین غربی مذاکرات برجامی را به سمت و سوی جدیدی ببرد اما این بار نیز اخبار جدیدی از روند چانه‌زنی‌ها منتشر نشد. در همین راستا نیز بازار ارز آرایش صعودی به خود گرفت و آماده حمله به سقف جدید قیمتی شد. اما تحولات سیاسی چند وقت اخیر چگونه توانستند دلار را افزایشی کنند؟ واقعیت این است که در هفته پایانی مردادماه کشورهای اروپایی متنی پیشنهادی در رابطه با پرونده هسته‌ای ایران ارائه کردند که نشان از نهایی شدن روند مذاکرات میداد.
جوزف بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اواخر مرداد ماه گفته بود «پس از ارائه پیش‌‌نویس خود به عنوان متن نهایی، ایران پاسخی داد که به نظر من منطقی بود. بورل گفته بود اکثر کشورها با متن پیشنهادی اروپا موافق هستند». این متن پیشنهادی باعث افزایش خوش‌بینی‌ها نسبت به مذاکرات شد و فروش ارزهای خانگی در بازار را بیشتر کرد. هرچند این موضوع موجب ریزش دلار به کانال ۲۸ هزار تومانی و ماندگاری چند روزه آن در این کانال قیمتی شد اما مطابق با پیش‌‌بینی‌های صورت گرفته دلار بار دیگر مسیر صعود خود را به سمت کانال ۲۹ هزار تومانی پیدا کرد. نکته قابل توجه آنکه دلار به دلیل اخبار ضد و نقیضی که از برجام میرسید حدود دو هفته در کانال ۲۹ هزار تومانی نوسان کرد اما نزدیک شدن به نشست شورای حکام و نگرانی نسبت به صدور قطعنامه علیه ایران صعودی شدن دوباره قیمت دلار را ممکن کرد.
اما با آنکه نگرانی‌ها نسبت به نتیجه این نشست معامله‌گران را نسبت به آینده بازار ارز ناامید کرده بود این نشست در نهایت بدون صدور قطعنامه پایان یافت. در همین راستا نیز میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در نهادهای بین‌‌المللی مستقر در شهر وین در پیامی توئیتری نوشته بود «بحث بر سر راستی‌‌آزمایی و نظارت در ایران در دور فعلی نشست شورای حکام آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی پایان یافت. هیچ قطعنامه یا تصمیمی در این زمینه اتخاذ نشد. فقط تبادل دیدگاه صورت گرفت».
اما آیا این موضوع زمینه‌‌ساز برگشت قیمت‌ها در بازار ارز شد؟ هرچند تصور می‌شد این موضوع باعث ریزش دوباره قیمت دلار شود اما بعد از اعلام نتیجه شورای حکام، وزارت خزانه‌‌داری آمریکا اعلام کرد ۱۰ شخص و شرکت ایرانی را به اتهام انجام حملات سایبری به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرده است. جوزف بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز مدعی شده بود که مذاکرات احیای برجام به بنبست خورده است. این اخبار هرچند در نهایت دلار را وارد سیر صعودی خود کرد و دلار را تا نزدیکی کانال ۳۲ هزار تومان بالا برد اما سفر ابراهیم رییسی به نیویورک و سخنرانی وی در مقر سازمان ملل نیز موضوع دیگری است که نمی‌توان اثرات آن را بر بازار ارز نادیده گرفت.
پالس‌های سفر رییس‌جمهور
آنطور که به نظر می‌رسد در روزهای اخیر و به دلیل حضور ابراهیم رییسی در سازمان ملل، معامله‌گران دست از خرید و فروش‌های هیجانی کشیده‌اند. به عبارتی خریداران و فروشندگان منتظر اعلام دستاوردهای سفر رییس‌جمهور هستند تا بعد از آن مسیر ارزی خود در بازار را مشخص کنند. نگاهی به تابلوی معاملات بازار ارز نیز نشان می‌دهد که دلار در محدوده قیمتی مشخصی در نوسان است. اسکناس آمریکایی در این چند روز در محدوده قیمتی ۳۱ هزار و ۵۰۰ تا ۳۱ هزار و ۸۰۰ تومان بالا و پایین شده و تغییر چشمگیری در وضعیت قیمتی آن دیده نشده است. نگاهی به نمودار قیمتی دلار از زمان ریزش شدید این ارز خارجی تا اوج‌گیری دوباره آن نشان از دوره کوتاه ماندگاری آن در نرخ‌های قیمتی زیر ۳۰ هزار تومان دارد.
همان‌طور گفته شد دلار پیش از این و به دلیل ارائه متن پیشنهادی اروپا در خصوص مساله هسته‌ای ایران توانست تا کانال قیمتی ۲۸ هزار تومانی نزول کند. دوره کوتاه ماندگاری دلار در این کانال و صعود آن به سمت کانال ۲۹ هزار تومان نشان میداد که حتی خبرهای خوش برجامی نیز نمی‌تواند دلار را از نرخ واقعی آن دور کند. افزایش تدریجی اسکناس آمریکایی و حرکت آن به سمت نرخ‌های بالاتر در ادامه نیز نشان داد که تاثیر خبرهای برجامی در بازار بسیار اندک است به ویژه آنکه اختلافات سیاسی ایران و کشورهای غربی نیز بر سر مساله هسته‌ای کمرنگ نشد.
معامله‌گران در فاز احتیاط
بر اساس گزارش‌ها، آخرین نرخ معاملاتی دلار برابر با ۳۱ هزار و ۷۵۰ تومان بوده است که به دلیل پایین بودن حجم خرید و فروش‌ها تغییر زیادی در این نرخ ایجاد نشده است. هرچند تصور می‌شد به دلیل تجمعات چند روز اخیر در ایران دلار صعودی شود اما به نظر می‌رسد این موضوع موجب شده بازیگران ارزی با احتیاط بیشتری در موقعیت خرید و فروش قرار بگیرند. در عین حال معامله‌گران نیز نگرانند که بازارساز در وضعیت کنونی به اندازه‌ای میزان عرضه خود را بالا ببرد که در صورت خرید ارز دچار زیان شوند.
به این ترتیب می‌توان گفت که بازار این روزها تحت تاثیر اخبار سیاسی در فاز احتیاط قرار دارد و معامله‌گران را نیز نسبت به آینده قیمت دلار دچار سردرگمی کرده است. با این حال هر خبر منفی دیگری به سرعت می‌تواند مسیر ارزی معامله‌گران را تغییر دهد و بر هیجانات ارزی بازار بیفزاید. هرچند هنوز مشخص نیست که سفر ابراهیم رییسی به نیویورک چه دستاوردهایی برای مذاکرات سیاسی ایران و غرب به دنبال دارد، اما اگر این سفر با دستاورد مشخصی برای آینده سیاسی کشور همراه نباشد می‌تواند معامله‌گران را به سرعت در موقعیت خرید قرار دارد. در این شرایط باید منتظر اوج‌گیری دوباره دلار و عبور آن از سقف قیمتی ۳۲ هزار تومانی باشیم.
موتور محرکه رشد دلار
بنابراین همان‌طور که مشخص است اخبار و تحولات سیاسی می‌تواند دلیل اصلی خیز برداشتن دلار و یا حتی عقب‌نشینی آن باشد. اما در بلندمدت عوامل اقتصادی از قبیل کسری بودجه دولت، نقدینگی، تورم و رشد اقتصادی است که محدوده قیمتی دلار را مشخص می‌کند. در حقیقت کارشناسان تاثیر عوامل سیاسی بر قیمت دلار را مقطعی می‌دانند و بر این باورند که برای ترسیم نقشه ارزی بازار به تحولات شاخص‌های اقتصادی توجه کنیم. بدیهی است تداوم تحریم‌ها و کوتاه بودن دست دولت از دلارهای نفتی می‌تواند زنگ خطری برای دست‌درازی به منابع پولی برای جبران هزینه‌های جاری باشد که خروجی آن افزایش رشد پایه پولی، افزایش تورم و در نهایت افزایش قیمت دلار خواهد بود. با توجه به همکاری‌های اندک تجاری ایران با جهان نیز امکان حرکت قطار اقتصاد در مسیر رشد وجود نخواهد داشت. به این ترتیب سیگنال‌‌های منفی رسیده از برجام هرچند عامل روانی رشد قیمت دلار است اما در صورت تداوم شرایط بحرانی اقتصادی صعود دلار در مسیرهای افزایشی دور از انتظار نخواهد بود.
- 11
- 4
