پرنده‌ها دنیا را چگونه می‌بینند؟

انسان سال‌ها نمی‌دانست حیوانات دیگر دنیا را چگونه می‌بینند. خوشبختانه تحقیقات علمی اخیر دنیای شگفت انگیز تنوع بینایی حیوانات را به روی ما گشوده است. مثلا مغز سنجاقک آن قدر سریع کار می‌کند که حرکات را به صورت حرکت آهسته می‌بیند، مار‌ها سیگنال‌های حرارتی مادون قرمز را از اشیای گرم دریافت کرده و با آن طعمه خود را ردیابی می‌کنند، و فرم چشم اسب‌ها و گورخر‌ها طوری است که بینایی پیرامونی دارند تا در صورت لزوم از خطر فرار مکنند. همچنین، حشرات چشم مرکب دارد که از هزاران لنز ریز تشکیل شده و شبیه کندوی عسل است؛ بنابراین جای تعجب نیست که بینایی حیوانات متفاوت باشد، اما یک گونه از حیوانات از همه متمایزتر هستند: پرندگان.

وقتی به حیوانات نگاه می‌کنید می‌بینید که واقعا موجودات عجیبی هستند. مثلا آیا می‌دانستید که پنگوئن‌ها فقط می‌توانند مزه شور و ترش را تشخیص دهند؟ یا پالیلا، پرنده‌های بومی هاوایی، دانه‌های گیاهی را می‌خورند که حاوی مقادیر بالای سم است و به راحتی هر حیوان کوچک دیگری را می‌کشد؟ یا کبوتر‌ها در تشخیص رنگ از همه حیوانات روی زمین بهتر هستند و در ماموریت‌های نجات و جستجو استفاده می‌شوند؟ پرندگان مختلف قدرت‌های مختلف و روش‌های مختلفی برای کار با حواسشان دارند، اما یک چیز در مورد بیشتر پرندگان مسلم است: برتری آن‌ها در مقایسه با انسان از نظر بینایی.

مقایسه گرافیکی دامنه طیفی انسان با پرندگان. از آنجا که پرندگان تتراکرومات هستند، چهار رنگ را می‌بینند: فرابنفش، آبی، سبز و قرمز. در حالی که ما تریکرومات هستیم و فقط سه رنگ می‌بینیم: آبی، سبز و قرمز.

توجه داشته باشید که رنگ ارغوانی روشن فرابنفش در تصویر نشان داده شده تا آن را برای ما قابل مشاهده کند، این یک رنگ کاذب است، چون طبق تعریف، نور فرابنفش رنگ ندارد.

جو اسمیت، متخصص پرنده شناسی، توضیح می‌دهد که پرندگان توانایی شگفت انگیزی برای دیدن طیف کامل رنگ‌هایی دارند که برای ما انسان‌ها نامرئی هستند. دانشمندان در سال ۲۰۰۷ با استفاده از طیف سنجی نوری، رنگ‌های ۱۶۶ گونه پرنده آوازخوان آمریکایی را تحلیل کردند که از نظر ما هیچ تفاوت ظاهری بین دو جنس نر و ماده آن‌ها وجود نداشت. از دیدگاه انسان، در ۹۲درصد از گونه ها، نر‌ها و ماده‌ها کاملا یکسان بودند. اما تحقیقات نشان داد این پرندگان رنگ‌هایی دارند که چشم ما قادر به دیدن آن نیست، اما جنسیت آن‌ها را از هم متمایز می‌کند.

مثلا پرنده سینه‌زرد نر، سینه زرد دارد، اما پرندگان پر‌های فرابنفشی هم روی سینه آن می‌بینند که نرها را از ماده‌ها متمایز می‌کند. در آزمایش دیگری دانشمندان سینه‌زرد‌های نر و ماده تاکسیدرمی شده را در طبیعت قرار دادند تا ببییند همتایان زنده آن‌ها چه واکنشی نشان می‌دهند. نر‌ها به سینه‌زرد‌های نر حمله کردند و سعی کردند برای به دست آوردن ماده‌های تاکسیدرمی شده بر نرها پیروز شوند؛ بنابراین بدیهی است که آن‌ها چیزی را می‌توانند ببینند که ما نمی‌بینیم.