گفته می شود مجتمع مایاک، اولین سایت هسته‌ای شوروی بود و اندکی پس از جنگ جهانی دوم در نزدیک شهر چلیابینسک ساخته شد، مایاک یک سایت نظامی سرّی بود که در تولید پلوتونیوم تخصص داشت.
پایگاه به شدت خطرناک بود و زباله های حاوی تشعشعات در رودی نزدیک ریخته میشد و زباله های سفت و جامد در سایت دفن می گردید و دودی آلوده به هوا برمی‌خاست و در سال ۱۹۵۳ میلادی نخستین پیامد آن آشکار شد و یکی از کارگران بر اثر تشعشعات به بیماری مبتلا و در نهایت یکی از پاهایش قطع شد. اما فاجعه بزرگ در ۲۹ سپتامبر ۱۹۵۷ میلادی رخ داد و یک تانکر حاوی زباله‌های هسته‌ای در مجتمع تولید پلوتونیوم مایاک در شوروی سابق منفجر شد که به فاجعه کیشتیم نیز مشهور است.
سیستم خنک کننده این تانکر با مشکل مواجه شد و در نتیجه دمای داخل تانکر به شدت بالا رفت و سبب بروز یک انفجار شیمیایی شد. تا زمان منفجر شدن کسی از این اختلال آگاه نشده بود. بر اثر این انفجار ابری غیرقابل دید از مواد رادیوآکتیو تا ارتفاع ۱۰۰۰ متری به هوا بلند و در محدوده‌ای به وسعت ۲۳ هزار کیلومتر متربع پخش شد و بر زندگی ۲۷۰ هزار نفر اثر گذاشت و فقط ۱۱ تن جان سالم به در بردند. در تمام منطقه، جنگل‌‌های سوزنی از بین رفتند. کشاورزان در روستای مجاور گمان می کردند که جنگ هسته‌ای شروع شده است و در مدت زمان اندکی، پس از آن ۳۰۰ تن از مردم این روستا بر اثر مسمومیّت با رادیواکتیو جان خود را از دست دادند.
امروزه میزان سرطان در این روستا پنج برابر بیش از مکان های مجاور غیرآلوده است و همینطور موارد ابتلا به سرطان و اختلالات جسمی موروثی در روستای Muslumovo ثبت شده است. یک پزشک اطفال افشا کرد که ۹۰ درصد از کودکان این منطقه از اختلالات وراثتی رنج می برند و ۷ درصد فقط در سلامت کامل به سر می برند.
اتحاد جماهیر شوروی درباره این انفجار و پیامدهای آن برای اهالی منطقه سکوت کرد. تنها ۳۲ سال بعد، در سال ۱۹۸۹ میلادی شوروی حادثه را به مقام‌‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش کرد. دو سال پیش از آن، تولید پلوتونیوم در تاسیسات مایاک متوقف شده بود.
- 18
- 6
