دانستنی‌هایی درباره زوال عقل؛ دلایل و عوامل خطر!

به گزارش عصر ایران به نقل از" مدیکال نیوز تودی"، زوال عقل عروقی پس از بیماری آلزایمر دومین نوع رایج زوال عقل محسوب می شود. این شرایط اغلب بر ذهن، استدلال و دیگر فرآیندهای تفکر تاثیرگذار است.

علاج زوال عقل عروقی امکان دارد به کند کردن یا گاهی اوقات پيش‌گيري از پیشرفت آن کمک کند. در ادامه با زوال عقل عروقی بیشتر اشنا می شویم.

زوال عقل عروقی چیست؟

زوال عقل عروقی زمانی رخ می دهد که خونرسانی محدود به مغز به سلول های این اندام آسیب می رساند. بدون جریان خون کافی به مغز، سلول ها می توانند دچار آسیب دیدگی یا مرگ شوند. روند ترمیم در این سلول ها کند است و بدن نمی تواند همواره آنها را جایگزین کند.

علایم امکان دارد بطور غیرمنتظره شکل بگیرند، مانند پس از یک سکته مغزی (stroke) یا یک رویداد ایسکمیک. در موارد دیگر، اسیب سلولی میتواند به مرور زمان بیشتر شود. در این شرایط، علائم به تدریج بدتر خواهند شد.

آثار زوال عقل عروقی از نظر شدت ممکن است از خفیف تا شدید گسترده شوند. علائم می توانند اثر چشمگیری بر کیفیت زندگی فرد داشته و بر توانایی وی برای زندگی مستقل تاثیر بگذارند.

دلایل و عوامل خطر

علت پیدایش زوال عقل عروقی عدم جریان خون کافی در مغز است. شرایط مختلفی حال چه بصورت تدریجی و چه بصورت تصادفی امکان دارد موجب چنين محدودیتی شوند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :

سکته مغزی

یک سکته مغزی زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی منتهی به مغز پاره شده یا توسط یک لخته خون مسدود شود. سکته مغزی میتواند اثرهای بسياري بر بدن داشته باشد که یکی از آنها ابتلا به زوال عقل عروقی است.

رگ های خونی اسیب دیده یا باریک شده

رگ های خونی اسیب دیده یا باریک شده منتهی به مغز امکان دارد باعث زوال عقل عروقی شوند. به همین دلیل، شرایطی که به مرور زمان به رگ های خونی اسیب می زنند یا موجب باریک شدن آنها شوند ممکن است خطر زوال عقل عروقی را نیز افزایش دهند.

عوامل خطر دیگر

خطر زوال عقل عروقی با افزایش سن معمولا بسیار می شود. همچنين عوامل خطر و شرایط دیگری ممکن است خطر رگ های خونی آسیب دیده و زوال عقل عروقی را افزایش دهند که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره نمود :

- سیگار کشیدن 

- چاقی (Obesity)

- ریتم های نامرتب قلب

- کلسترول بالا

- فشار خون بالا (Hypertension) 

- آترواسکلروز

- دیابت

- پیشینه خانوادگی حمله قلبی یا سکته مغزی (stroke) 

علائم

آثار زوال عقل عروقی از فردی به فرد دیگر میتواند متفاوت باشد و به مکانی که جریان خون به مغز بيش ترین محدودیت را دارد، بستگی دارد. از جمله علایم زوال عقل عروقی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

- پیچیدگی در تمرکز

- آشفتگی عمومی

- سردردی غیرمنتظره یا بی حسی یا فلج در یک سمت صورت یا بدن که بازتاب دهنده علایم سکته مغزی است

- دشواری در توجه

- دشواری در تجزیه و تحلیل مشکلات یا موقعیت ها

- دشواری در تصمیم گیری

- تحریک پذیری

- بیماری افسردگی یا تغییرات خلقی

- تغییرات شخصیتی

در برخی موارد، همانند زمانیکه علائم بعد از یک سکته مغزی شکل می گیرند، دلیل ممکن است به راحتی قابل تشخیص باشد. در این موارد، پزشک امکان دارد علایم را به عنوان زوال عقل پس از سکته مغزی معرفی کند.

در موارد دیگر، علایم به مرور زمان شکل گرفته و ممکن است فورا برای فرد مشهود نباشند.

تشخیص

هیچ آزمایش واحدی برای تعیین این که فردی به زوال عقل عروقی مبتلا است یا خیر وجود ندارد. در ابتدا، پزشک یک معاینه بدنی را انجام خواهد داد و درباره سابقه پزشکی و علائم پرسش هایی را مطرح می کند.

پزشک ممکن است ازمایش هایی را برای بررسی دلایل احتمالی دیگر که موجب علایمی مشابه میشوند ، انجام دهد که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره نمود :

آزمایش های عصب شناختی

پزشک احتمالا آزمایش های عصب شناختی را برای بررسی توانایی های ذهنی فرد، از جمله موارد زیر توصیه خواهد کرد:

- استدلال

- حافظه

- حل مسئله

- قضاوت

- برنامه ریزی

این ازمایش ها به پزشکان در تشخیص انواع مختلف زوال عقل کمک می کنند. به طورمثال ، از دست دادن حافظه در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر بیشتر شایع است، در شرایطی که مشکلات در سازماندهی، حل مساله، و توجه ممکن است با زوال عقل عروقی پیوند خورده باشند.

ازمایش خون

پزشکان ممکن است از تست های آزمایشگاهی برای بررسی شاخص های سلامت که در سابقه پزشکی اخیر فرد مشخص نیستند، استفاده کنند. این ممکن است شامل آزمایش هایی برای بررسی سطوح قند خون یا کلسترول باشد.

پزشک ممکن است آزمایش های اضافه برای کمک به رد احتمالات دیگر که ممکن است موجب علایمی مشابه شوند مانند کم بود ویتامین ها، کم خونی و اختلال های تیروئید را تجویز کند.

ازمایش های تصویر‌برداری

ازمایش های تصویر‌برداری مغز میتوانند به پزشکان در تعیین مکان هر گونه اسیب یا تغییرات مشهود در خود مغز، مانند اثر آسیب ناشی از یک سکته مغزی (stroke) ، کمک کنند.

اسکن های ام آر آی (MRI) 

اسکن های ام.آر.آی از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی برای تولید تصاویر با جزئیات زیاد از مغز استفاده می کنند. این میتواند به پزشکان در بررسی دقیق تغییرات در مغز ناشی از سکته های مغزی، حملات ایسکمیک گذرا، یا مشکلات ديگر در رگ های خونی کمک کند.

سی تی اسکن

یک پزشک ممکن سی‌ تی اسکن (Computed tomography) را برای بررسی تغییرات مشهود در مغز یا رگ های خونی تجویز کند. طی یک سی‌تی اسکن ، تصویر پرتو اکس از جهات مختلف گرفته شده و به یک تصویر سه بعدی تبدیل می شود.

اسکن های فراصوت

پزشک ممکن است یک اسکن فراصوت را برای بررسی شرایط سرخرگ های کاروتید که سرخرگ های اصلی منتهی به مغز هستند را توصیه کند. اسکن های فراصوت از فرکانس های بالا برای تصویربرداری از بافت های نرم مغز مانند سرخرگ ها استفاده می کنند.

ازمایش های دیگر

پزشکان برای بررسی نشانه های اسیب عصبی احتمالا آزمایش های دیگر از جمله موردهای زیر را انجام خواهند داد:

- تعادل و هماهنگی

- حس لامسه

- واکنش ها

- قدرت عضلانی، از جمله مقایسه یک سمت بدن با سمت دیگر برای بررسی تغییرات

درمان

در حال حاضر، درمانی ریشه کن کننده برای زوال عقل عروقی وجود ندارد زیرا راهی برای معکوس کردن اسیب وارده به مغز وجود ندارد. با این وجود، کنترل برخی عوامل خطر ممکن است به کند کردن یا توقف پیشرفت شرایط کمک کند.

یک برنامه درمانی معمول برای زوال عقل عروقی حاوی اقداماتی برای مدیریت این شرایط و کنترل هر گونه عامل خطر می شود.

پزشک با فرد و خانواده وی برای ارائه یک برنامه درمانی شخصی سازی شده همکاری خواهد کرد.

درمان به طور معمول شامل مصرف دارو یا تراپی هایی برای درمان هر گونه بیماری قلبی عروقی زمینه ای می شود که ممکن است به کاهش خطر سکته مغزی (stroke) یا رویدادهای ایسکمیک دیگر کمک کند. داروها میتوانند به مدیریت برخی علایم، از جمله مشکلات حافظه کمک کنند.

مراقبت

پزشکان اغلب انجام اقداماتی برای مراقبت از سلامت فرد و کاهش عوامل خطر برای زوال عقل عروقی را توصیه خواهند کرد.

مراقبت خانگی و اقدامات پیشگیرانه حتی اگر فردی به زوال عقل عروقی مبتلا باشد، هم چنان مفید هستند.

برخی از نکاتی که برای مدیریت زوال عقل عروقی می توان مد نظر قرار داد عبارتند از:

- ورزش منظم

- حفظ وزن سالم

- مصرف یک رژیم غذایی (diet) سالم

- حفظ فشار خون سالم

- کاهش کلسترول

- خودداری یا ترک سیگار

- پرهیز یا محدود کردن مصرف الکل

- کنترل یا پيش‌گيري از دیابت (Diabetes)

- کاهش سطوح استرس

پیش اگهی

پیش آگهی به عوامل مختلفی از جمله اینکه فرد تا چه حدی به برنامه درمان خود و نکته های مراقبت خانگی ارائه شده از طرف پزشک متعهد باشد، بستگی دارد.

زوال عقل به طور کلی و زوال عقل عروقی بعد از یک سکته مغزی (stroke) میتوانند طول عمر مورد انتظار یک فرد را کوتاه کنند. این شرایط برای هر فردی متفاوت است.

اقدامات درمانی و جلوگیری میتوانند به افزایش طول عمر و کیفیت زندگی یک فرد کمک کنند.