آیا مرکبات آن‌ قدر که درباره‌شان تحقیق می‌شود، مفید هستند؟

برخی اخبار و اطلاعاتی كه روزانه در رسانه‌ها در خصوص بعضی میوه‌ها به‌خصوص مركبات منتشر می‌شود اغلب برگرفته از منابع بی‌نام و نشان اینترنتی یا تحقیقات نامعلومی است كه گاهی ابهاماتی درخصوص صحیح بودن آن به‌وجود می‌آید. گفت‌وگو با دكتر محمد علی زارعیان، پزشك و دستیار تخصصی طب ایرانی در مورد درستی یا نادرستی این اخبار گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. برخلاف توصیه كارشناسان به مصرف مركبات در دوران سرماخوردگی، اخباری منتشر شده مبنی بر این‌كه نارنگی وپرتقال به دلیل دارا بودن اسانس، راه‌های هوایی را تحریك و سبب بروز و تشدید سرفه در سرماخورده‌ها می‌شود و مصرف آن توصیه نشده است.

دكتر زارعیان می‌گوید در طب رایج مصرف مركبات به جهت دارا بودن میزان زیاد ویتامین C و پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی توصیه می‌شود، اما از دیدگاه طب سنتی مصرف مركبات با طعم ترش و شیرین به‌خصوص در نزله و زكام گرم با تعدیل گرمی و به دلیل خاصیت جلادهندگی با كمك به رقیق كردن و كاهش چسبندگی ترشحات تنفسی و گوارشی به حركت و تخلیه آنها كمك می‌كند. به‌طور كلی ترشی‌ها و نه اسانس مركبات می‌تواند محرك سرفه در ناحیه گلو باشد كه با افزودن عسل و نمك می‌توان این مشكل را رفع كرد. همچنین مصرف مركبات در دوران سرماخوردگی می‌تواند سبب سنگینی دستگاه گوارش شود كه با استفاده از آویشن می‌توان عمل هضم را آسان كرد.

كاهش استرس با بوییدن مركبات

گفته می‌شود برای كاهش اضطراب، استرس و تحریك‌پذیری، اسانس پوست پرتقال و نارنگی را استشمام كنید. در طب سنتی، بوها می‌توانند اثرات مثبت یا منفی داشته باشند. در مورد مركبات به‌واسطه معطر بودن اسانس‌شان مفرح و مقوی قلب و مغز هستند و برای رفع اضطراب و تحریك‌پذیری مفیدند. اما گاهی همین بوهای معطر در برخی افراد سبب بروز حساسیت می‌شود. بنابراین اگر بوها به درستی و مطابق با ذائقه افراد انتخاب شود، می‌تواند در كیفیت خواب، بهبود روحیه، ارتقای خلقیات، افزایش سطح ایمنی و كاهش استرس موثر باشند.

رفع سوزش ادرار با مركبات

باوری كه در طب رایج وجود دارد این است ‌كه با مصرف لیمو و سایر مركبات كه ترش مزه و اسیدی‌ است می‌توان ادرار را قلیایی كرد و از همین خاصیت جهت رفع سوزش ادرار و واژینال كمك گرفت. واقعیت این است كه با افزایش pHادرار و قلیایی شدن آن می‌توان به كنترل عفونت ادراری كمك كرد. اسیدهای ارگانیك موجود در مركبات می‌توانند با ورود به خون باعث قلیایی شدن ادرار شوند كه البته این موضوع در مورد اسیدهای غیرارگانیک كه در نوشابه یا سایر نوشیدنی‌های صنعتی استفاده می‌شود صدق نمی‌كند و همان خاصیت اسیدی را به ادرار می‌دهند. برخلاف طب رایج كه با قلیایی كردن ادرار قصد درمان دارد اما طب سنتی سوزش ادرار را ناشی از گرمی بالای بدن می‌داند و برای كاهش این حرارت مصرف مركبات را توصیه می‌كند.

خواص درمانی مركبات تلخ

در اثر ماندن برخی مركبات همچون لیمو شیرین یا آب گریپ فروت كه این روزها مصرف آن متداول شده مزه تلخی ایجاد می‌شود كه برخلاف تصور افراد می‌تواند خواص درمانی مفیدی برای بدن داشته باشد. به این طریق كه غلظت صفرا را كم كرده و انسدادهای كبدی را باز می‌كند و سبب رقت خون و صفرا و كاهش چربی و قند خون می‌شود. البته مصرف این مركبات برای كسانی كه آسپیرین و وارفارین استفاده می‌كنند سبب تداخل دارویی شده و خونریزی‌دهنده است.

فواید فیبرهای سفید

در مورد فیبرهای سفید رنگ چسبیده به پوست مركبات خواص درمانی زیادی همچون خاصیت ضدالتهابی، بهبوددهندگی ورم معده، كاهش قند و كلسترول خون مطرح است. به گفته دكتر زارعیان، حداقل كاركرد این فیبرها تسهیل عملكرد گوارشی است.

فیبرهای سفید رنگ مركبات قابض و مقوی و ضدالتهاب معده‌اند ضمن این‌كه همه فیبرها به كاهش چربی و قند خون كمك می‌كنند. توصیه می‌شود مركبات همراه با این فیبرها مصرف شوند.

دلیل مصرف نارنج با ماهی

در اغلب منابع اینترنتی مصرف ترشیجات، سركه و آبلیمو را همراه با ماهی منع كرده‌اند با این توجیه كه طبع سرد ترشیجات با طبع سرد ماهی ناسازگار بوده و سبب بروز مشكلاتی می‌شود. در مقابل نارنج را تنها مركبی معرفی می‌كنند كه به دلیل طبع گرم، می‌توان آن را همراه ماهی استفاده كرد. به گفته دكتر زارعیان طبع نارنج مشابه همه مركبات و ترشی‌ها سرد و تر است. اما به‌دلیل داشتن ته مزه تلخ درجاتی از گرمی را دارد، ولی این به معنی گرم بودن مزاج نارنج نیست. در طب سنتی تركیب تلخی و ترشی، گرمی و سردی را اصلاح می‌كند.

آب نارنج سرد است و گوشت آن مزاج معتدل رو به گرمی دارد. نارنج معتدل‌ترین نوع سردی است و كمترین عارضه را برای بافت‌های عصبی معده، رحم، پوست و مفاصل دارد. دلیل مصرف نارنج با ماهی این است كه ماهی غذایی لزج و غلیظ بوده و هضم سختی دارد كه مصرف آن همراه با نارنج سبب لطافت و نرمی و هضم بهتر گوشت آن می‌شود. گرم مزاجان می‌توانند با ماهی از سركه و نارنج استفاده كنند، اما در مزاج‌های سرد بهتر است ماهی همراه با ادویه‌های گرم و زنجبیل مصرف شود.