به گزارش رویداد۲۴ ،ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) از جمله بیماری‌هایی است که می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات متعددی مانند زگیل تناسلی و برخی سرطان‌ها، از جمله سرطان دهانه رحم، واژن، مقعد و حتی نواحی دهان و گلو شود. یکی از راه‌های پیشگیری مؤثر در برابر این ویروس، واکسنی به نام «گارداسیل» است.
سازمان‌های معتبر بهداشتی جهان از جمله سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کنند که بهترین زمان تزریق این واکسن، دوران ۹ تا ۱۴ سالگی برای دختران و پسران است؛ زیرا در این بازه سنی بیشترین سطح ایمنی ایجاد می‌شود. البته بزرگسالان هم می‌توانند این واکسن را دریافت کنند، هرچند میزان اثربخشی آن در سنین بالاتر کاهش می‌یابد.
ویروس HPV؛ تهدیدی برای سلامت عمومی
بررسی مقالات تایید نشده از سوی مراجع و سازمان‌های رسمی کشور، نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۵ اگرچه آمار سراسری هنوز محدود است، اما روند ابتلا به ویروس HPV در ایران نگران‌کننده است. چند سال پیش، رئیس وقت انجمن مددکاران اجتماعی ایران تخمین زده بود که دست‌کم یک میلیون نفر در کشور به این ویروس آلوده شده‌اند. پنج سال بعد، گزارش‌ها از احتمال اپیدمی شدن زگیل تناسلی در ایران حکایت داشت.
مطالعات علمی همان سال نیز شواهدی جدی ارائه دادند؛ برای مثال، پژوهشی نشان داد حدود ۵ تا ۱۳ درصد از زنان ایرانی ناقل ویروس HPV بودند. همچنین تحقیقی دیگر روی کارگران جنسی در تهران حاکی از آن بود که ۳۱ درصد از آنها نتیجه آزمایش مثبت داشته‌اند.
با این حال، کمبود و محدودیت عرضه گارداسیل در کشور باعث شده برخی از خانواده‌ها برای تهیه آن ناچار شوند چندین برابر قیمت واقعی هزینه کنند. این موضوع نه تنها فشار مالی سنگینی بر بیماران و خانواده‌هایشان تحمیل کرده، بلکه فضای نگرانی و تردید نسبت به ضرورت دریافت واکسن را در جامعه به‌وجود آورده است.
دسترسی ناعادلانه و تأثیر بر طبقات مختلف جامعه
کارشناسان معتقدند نظام توزیع دارو وظیفه دارد دسترسی عادلانه به دارو‌های حیاتی را تضمین کند، در این مورد دچار ضعف جدی بوده است. سازمان غذا و دارو که مسئول نظارت بر این فرآیند است، تاکنون توضیح شفافی درباره اینکه واکسن‌ها بر چه اساسی بین داروخانه‌ها توزیع شده‌اند، ارائه نداده است. این عدم شفافیت باعث ایجاد شبهاتی درباره وجود رانت و فساد در فرآیند توزیع شده و زمینه را برای فعالیت سودجویان فراهم کرده است. زمانی که تنها تعداد محدودی داروخانه به واکسن دسترسی دارند، آنها می‌توانند قیمت را به دلخواه تعیین کنند، زیرا مصرف‌کنندگان چاره‌ای جز خرید ندارند. در چنین شرایطی، حتی اگر قیمت‌ها چندین برابر شود، مردم حاضرند برای تهیه آن هزینه کنند.
علیرضا سالم، عضو شورای عالی داروخانه‌های کشور، در گفت‌و‌گو با رویداد۲۴ درباره وضعیت واکسن گارداسیل و مشکلات پیش‌آمده پیرامون عرضه این واکسن توضیحاتی ارائه داد و گفت: «در حال حاضر تولید و عرضه واکسن ایرانی کاملا متوقف شده است. پیش‌تر هم ظرفیت تولید این واکسن چندان بالا نبود و از آن استقبال چندانی نشد، چراکه پزشکان تمایل چندانی به تجویز آن نشان نمی‌دادند. اخیراً نیز مجدداً شاهد جمع‌آوری این واکسن بودیم، اما دلیل آن برای من مشخص نیست. اکنون بخش زیادی از داروخانه‌ها حتی برای خرید واکسن ایرانی اقدامی نمی‌کنند.»
گارداسیل متعلق به طبقه مرفه؟
سالم در ادامه به استقبال مردم از واکسن خارجی گارداسیل اشاره کرد و گفت: «در مقابل، مردم نسبت به واکسن خارجی استقبال بیشتری دارند. به‌ویژه طبقه متوسط و ضعیف جامعه در استفاده از واکسن دچار مشکل شده‌اند و عملاً این روند به‌گونه‌ای پیش می‌رود که تنها طبقه مرفه توانایی خرید این واکسن را دارد.»
او می‌گوید که وقتی پای جان و سلامت بیمار در میان باشد، حساسیت نسبت به قیمت کاهش می‌یابد، اما افزایش مداوم قیمت‌ها باعث شده بسیاری از مردم امکان خرید نداشته باشند. برای نمونه، واکسن سه‌گانه که قیمت آن پیش‌تر حدود ۶ میلیون تومان بود، اکنون به بیش از ۱۱ میلیون تومان رسیده است. چنین روندی در واکسن آنفلوآنزا هم مشاهده می‌شود. در نتیجه، عملاً موضوع درمان و پیشگیری در دسترس طبقه مرفه قرار گرفته و سایر اقشار از آن محروم می‌شوند.
افزایش آگاهی مردم و رشد چشمگیر مراجعان
سالم در ادامه از افزایش ۱۰۰ درصدی مراجعه مردم برای خرید واکسن گارداسیل نسبت به چند سال گذشته شده خبر داد و گفت: «مردم نسبت به این بیماری آگاه‌تر شده‌اند و برخی برای پیشگیری و برخی برای درمان آن به داروخانه‌ها می‌آیند.»
عضو شورای عالی داروخانه‌های کشور در ادامه درباره آمار ابتلا به ویروس HPV توضیح داد: «آمار دقیق در این زمینه از سوی وزارت بهداشت اعلام نمی‌شود، اما براساس مشاهدات می‌توان گفت میزان مراجعه‌کنندگان برای درمان یا کنترل بیماری‌های مرتبط با HPV در مطب‌های پوست طی ۱۰ سال گذشته چیزی بالغ بر ۱۰۰ درصد افزایش یافته است. در همین حال، بخش قابل توجهی از مردم به دلیل شدت نگرانی‌ها برای پیشگیری اقدام به تزریق واکسن می‌کنند؛ حتی بسیاری از افراد بالای ۲۷ سال که خارج از سنین استاندارد تزریق هستند، برای واکسیناسیون مراجعه دارند.»
او در پایان تأکید کرد: «گسترش بیماری HPV و افزایش قیمت واکسن گارداسیل، به‌ویژه نوع خارجی آن، زنگ خطری جدی برای سلامت عمومی جامعه است. لازم است سیاست‌گذاران حوزه سلامت به‌طور جدی به این موضوع ورود کنند تا سلامت جامعه قربانی مسائل اقتصادی نشود.»
بر اساس آمارهای جهانی منتشر شده، تا فوریه ۲۰۲۵، ۱۴۸ کشور عضو WHO واکسن HPV را در برنامه ملی واکسیناسیون خود قرار داده‌اند. در سال ۲۰۲۳، پوشش متوسط دریافت دوز اول در دختران ۹–۱۴ سال حدود ۶۱.۶ درصد بوده و پوشش کامل (تمام دوزها) ۴۷.۶ رصد.
تا نوامبر ۲۰۲۴، ۱۴۳ کشور (حدود ۷۴ درصد از اعضای WHO) واکسن HPV را برای دختران در تقویم ملی واکسیناسیون دارند و ۴۷ کشور (حدود ۲۴ درصد اعضا) این واکسن را برای پسران نیز در نظر گرفته‌اند.
- 9
- 5
