روزنامه جهان صنعت نوشت: در حالی که رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه روز دوشنبه در نخجوان با الهام علی‌اف همتای آذربایجانی خود دیدار کرد، یک انفجار مهیب در خانکندی واقع در قره‌باغ کوهستای باعث شد تا طبق آماری که تا ظهر سه‌شنبه منتشر شده بیش از صدها نفر کشته و زخمی شوند.
براساس گزارش‌های منتشرشده این اتفاق به دلیل انفجار یک تانکر سوخت در پمپ بنزینی در خانکندی افتاده و حالِ بسیاری از مجروحان از جمله برخی نیروهای صلح‌بان روسیه به شدت وخیم اعلام شده است.
این مساله از آنجا حائز اهمیت است که روز دوشنبه اردوغان بلافاصله پس از بازگشت از نیویورک به نخجوان رفت و با الهام علی‌اف در این شهر دیدار کرد. از سوی دیگر هفته گذشته شاهد بودیم نیروهای جمهوری آذربایجان در تهاجمی جدید به قره‌باغ کوهستانی این منطقه را تصرف کرد و طبق توافقی قرار شد علاوه بر اینکه نیروهای مسلح ارمنی در این منطقه خودمختار سلاح‌های خود را تحویل دهند، حدود ۱۲۰ هزار نفر از شهروندان ارمنستان نیز از قره‌باغ کوهستانی خارج شوند. به همین دلیل انفجار شامگاه دوشنبه در پمپ بنزینی اتفاق افتاد که در مسیر تخلیه ارمنی‌ها به سمت ارمنستان قرار داشته است.
گفتنی است قره‌باغ کوهستانی منطقه‌ای است که عمده ساکنان آن ارمنی هستند و از زمان جنگ اول قره‌باغ زیر نفوذ ارمنستان قرار داشته، اما در سال ۲۰۲۰ و همزمان با شروع جنگ دوم قره‌باغ و با شکستی که ارمنستان متحمل شد، اکنون این منطقه به دست آذربایجان افتاده و باکو در طول ۳ سال گذشته دامنه نفوذ خود را در آنجا گسترش داده است.
ابهامات انفجار در خانکندی
انفجار بزرگ در پمپ بنزین خانکندی در شرایطی اتفاق افتاد که اکنون نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان به واسطه عقب‌نشینی در مقابل جمهوری آذربایجان در شرایط دشواری قرار دارد. هر چند که تا لحظه تنظیم این گزارش عاملان این انفجار مشخص نشده‌اند، اما خبرها حاکی از آن است که از صبح سه‌شنبه دور جدیدی از نافرمانی مدنی در مناطق مختلف پایتخت ارمنستان آغاز شده و معترضان برخی از خیابان‌ها را مسدود و آمد و شد را مختل کرده‌اند.
همچنین در حالی که اوایل این هفته اعلام شد یک طرح کودتا برای برکناری پاشینیان شکست خورده و حدود ۸ نفر نیز در این رابطه دستگیر شده‌اند، طی روزهای اخیر معترضان در مقابل پارلمان ارمنستان نیز تجمع کرده بودند. همچنین وازگن مانوکیان اولین نخست‌وزیر ارمنستان نیز پیش‌تر اعلام کرده بود ارمنستان به مدت سه روز از اوایل صبح تا شامگاه فلج خواهد شد.
از سوی دیگر در شرایطی که روز دوشنبه یک هیات آمریکایی متشکل از سامانتا پاور رییس سازمان توسعه بین‌المللی و یوری کیم کفیل دستیار امور اروپا و اوراسیای وزارت امور خارجه این کشور به ارمنستان سفر کرده‌اند، روابط میان ارمنستان و روسیه نیز به شدت تیره شده است؛ به طوری که مسکو روز دوشنبه به صراحت اعلام کرد پاشینیان ترجیح داده به جای همکاری با روسیه در جهت صلح به دامن آمریکایی‌ها پناه ببرد. این موضوع در حالی از سوی مسکو مطرح شده که نخست‌وزیر ارمنستان چند روز قبل اعلام کرده بود مناسبات امنیتی ما نیاز به بازنگری دارد و توافقاتی مانند پیمان امنیت جمعی با روسیه کارکرد خود را از دست داده است.
مانور اردوغان و علی‌اف در نخجوان
از دیگر تحولات مهم درخصوص منطقه قفقاز این است که روز دوشنبه اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه در شهر نخجوان با الهام علی‌اف رییس‌جمهوری آذربایجان دیدار کرد. در این دیدار که به منظور افتتاح خط لوله اغدیر به نخجوان و مجتمع نظامی این شهر انجام شد، الهام علی‌اف در صحبت‌های معناداری بار دیگر صحبت از احداث کریدور زنگزور را مطرح کرد و مدعی شد که متاسفانه زنگزور غربی توسط مقامات شوروی از آذربایجان جدا شد و به این ترتیب ارتباط جغرافیایی قسمت اصلی آذربایجان و نخجوان قطع شد.
لازم به ذکر است جمهوری آذربایجان و منطقه خودمختار نخجوان به وسیله ارمنستان از یکدیگر جدا شده‌اند. از این رو باکو به دنبال این است که راه ارتباطی دو منطقه را با ایجاد دالانی در مرز مشترک میان ایران و ارمنستان برقرار کند؛ امری که نه‌تنها ژئوپلیتیک منطقه را تغییر می‌دهد، بلکه برای امنیت ملی ایران را تهدیدزاست، زیرا تنها از یک جنبه راه ارتباطی و ترانزیتی ایران به ارمنستان، گرجستان، روسیه و اروپا را قطع کرده و کنترل آن را به دست باکو می‌دهد. از این رو مقامات ایران بارها تاکید کرده‌اند که هرگونه تغییر مرزها را به عنوان خط قرمز امنیت ملی کشور قلمداد می‌کنند. به همین دلیل فارغ از درگیری‌هایی که در قره‌باغ وجود دارد، بحث بلندپروازی‌ها و دامن زدن به تنش‌ها از سوی علی‌اف آن هم برای قطع مرز ۴۴ کیلومتری ایران و ارمنستان به هیچ عنوان نمی‌تواند از سوی تهران نادیده گرفته شود.
البته هرچند اردوغان روز گذشته درباره کریدور جعلی زنگزور اعلام کرد ترکیه از کریدور صلح‌آمیز بین آذربایجان و ارمنستان برای اتصال نخجوان حمایت می‌کند، اما اگر ایروان با چنین چیزی مخالفت کند، کریدور می‌تواند از ایران عبور کند که این ایده‌ای مثبت است، اما به گفته اغلب کارشناسان چنین اقدامات تحریک‌آمیزی آن هم در مرزهای مشترک در صورتی که بی‌پاسخ بماند، زمینه جاه‌طلبی‌های بیشتر از سوی علی‌اف را فراهم خواهد کرد.
- 10
- 4
