نامه مهم اساتید مدیریت به روحانی: تجدید نظر کنید/ ۱۰ راهکار حیاتی برای مبارزه با کرونا

به گزارش همشهری آنلاین، ۲۸ تن از استادان مدیریت دانشگاه‌های سراسر کشور در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور ضمن ارائه راهکارهایی برای خروج از بحران کرونا، آمادگی خود را برای کمک به بهره‌گیری از قابلیت‌ها و توانمندی‌های گسترده موجود در کشور جهت خدمت شایسته به این مرز و بوم اعلام کردند.

متن نامه بدین شرح است:

«جناب آقای دکتر حسن روحانی

رئیس محترم ‌جمهور

سلام علیکم

احتراماً، همان‌طور که مستحضر هستید گسترش سریع و خارج از کنترل شیوع ویروس کرونا به نحوی که در کمتر از ۳ هفته از یک یا دو استان به تمام استان‌های کشور سرایت نموده و در سطح بین‌المللی نیز به تمامی کشورها گسترش یافته است، ضرورت قاطعیت و سرعت عمل در تصمیم‌گیری و اقدامات پیشگیرانه عالمانه را بیش از پیش مشهود می‌سازد. شیوع روزافزون این ویروس و نرخ فزاینده مرگ و میر تاسفبار ناشی از آن در ایران اسلامی همچون برخی کشورهای اروپایی، نگرانی جدی را در بین استادان مدیریت کشور از نحوه رسیدگی و تصمیم‌گیری و روند اقدامات صورت گرفته تاکنون در رابطه با اینگونه بحران‌های طبیعی و انسانی برانگیخته است. با توجه به سوابق موفقیت و شکست و تجارب ناگوار به جای مانده از ضعف عملکرد سیستم اجرایی کشور در موارد پیشین علیرغم زحمات و جانفشانی‌های مسئولان مربوطه، امضاءکنندگان این نامه طرح موارد زیر را از منظر بیان دغدغه و ارائه مشورت مشفقانه به حضرتعالی به عنوان عالی‌ترین مقام اجرایی و مسئول اجرای قانون اساسی و ریاست شورای عالی امنیت ملی در راستای مطالبه مشارکت جدی‌تر اقشار دانشگاهی در کمک به اصلاح امور بر خود فرض می‌دانند:

۱) اگرچه مدیریت بحران‌های طبیعی به سبب ماهیت خاصی که دارند، بیش و پیش از آن‌که با ادبیات جنگی توصیف شوند نیازمند تشخیص‌های علمی و کارشناسانه و تدبیرهای هوشمندانه‌ای هستند که تنها در پیوند نظام دانایی و نظام تصمیم‌گیری کشور حاصل می‌شود؛ ولی با توجه به احتمالات جنگ بیولوژیک و تاکید صریح مقام معظم رهبری بر «شهید بودن آنان که برای حفظ سلامت مردم تلاش می‌کنند»، شرایط حاضر دال بر موقعیت خاصی است که قاطعیت دوران جنگ از سنخ کلام تاریخی امام (قدس سرّه) که "محاصره آبادان باید شکسته شود" را نیز تداعی می‌کند. متأسفانه تاکنون چنین رویکرد قاطع و چابکی در مدیریت بحران مذکور را شاهد نبوده‌ایم. جانفشانی‌های کادر درمان و شهادت عزیزان حوزه سلامت و دیگر سازمان‌های فعال در این عرصه بیش از آن‌که نتیجه منطقی جدال هوشمند با بحران طبیعی یا جنگ بیولوژیک باشد، نتیجه عدم استفاده موثر از تمامی ظرفیت¬های بالقوه و بالفعل کشور به صورت هم افزاست.

۲) علیرغم تبعات اولیه گسترده و جدی بهداشتی و درمانی شیوع ویروس کرونا و محوریت وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در این حوزه؛ وجوه متعدد این پدیده پیچیده بویژه ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و سیاسی- امنیتی آن بیانگر لزوم نگرش جامع در ارتقاء جایگاه ستاد مدیریت بحران با ایفاء نقش دستگاه‌های اجرایی مختلف کشوری و لشگری به ریاست رئیس جمهوری به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور یا معاون اول وی و با داشتن اختیارات تام از سوی فرماندهی کل قوا برای به‌کارگیری کلیه ظرفیت‌های قابل استفاده در قوای سه‌گانه و نیروهای مسلح و سازمان صدا و سیما و با جلب همکاری گسترده بخش خصوصی و مردمی هست تا بتواند تصویری روشن از وضعیت جامعه و برنامه اقدام و عمل دولت و حکومت و تقسیم کار ملی را به نمایش بگذارد. فقدان یکپارچگی ساختاری بین نیروهای عمل‌کننده غیرنظامی و نظامی مرتبط با مدیریت این بحران در چارچوب ستاد فرماندهی واحد یکی از چالش‌های کلیدی است که رفع آن نیازمند اقدام فوری است.

۳) متاسفانه از ابتدای ورود این ویروس به کشور رویکرد به نمایش گذاشته شده توسط مسئولان اجرایی کشور نشان خوبی از توجه به حساس بودن شرایط و مخاطرات جدی ناشی از عدم کنترل سریع و قاطع شیوع آن و لزوم هشیاری و مقابله همگانی با این ویروس ناخوانده ارائه نمی‌دهد. اگر اصرار به ادامه فعالیت ادارات و دستگاه‌های اجرایی غیر ضروری برای شرایط بحران باشد و اقدامات بازدارنده جدی برای جلوگیری از سفرهای نوروزی و جابجایی جمعیتی درون و بین شهرها برای کنترل شیوع را بعمل نیاید، آیا می-توان امیدی به نرسیدن تعداد مبتلایان به نقطه بحرانی و آوار شدن جمعیت انبوه خارج از ظرفیت بر نظام بهداشت و درمان و کنترل پیامدهای فاجعه بار آن برای خانوارها و کشور داشت؟!

۴) گستره روزافزون کشورهای درگیر در بحران شیوع ویروس کرونا و همچنین پیامدهای تحریم‌های ظالمانه که موجب عدم کفایت امکانات پزشکی و دارویی کشور برای مواجهه با این بیماری همه‌گیر شده است، مستلزم فعال شدن جدی وزارت خارجه برای دریافت کمک از همه کشورها و نهادهای موثر بین‌المللی و شکلدهی به همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بویژه با کشورهای اروپایی و آسیایی دارای جایگاه اثرگذار در شورای امنیت و دیگر سازمان‌های بین‌المللی و بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های موجود بین‌المللی برای کنترل آثار این بحران جهانی با حفظ اصول سیاست خارجی کشور است.

۵) بازیابی سریع نقش موثر مجلس شورای اسلامی در کمک به مدیریت بحران از طریق رفع فوری خلاءها و فراهم نمودن اختیارات قانونی مورد نیاز دستگاه‌های اجرایی مربوطه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های نظارتی آن در انسجام‌بخشی به همراهی و همکاری نهادهای اجرایی مختلف کشور امری ضروی است. مبادا به نحوی عمل شود که مردم در میانه بحران احساس بی‌مجلسی کنند!

۶) همکاری و هماهنگی با قوه قضائیه برای شکل‌گیری سامانه قضایی ویژه به منظور رسیدگی فوری و عادلانه به تخلفات و ناکارآمدی‌های فردی و نهادی در مدیریت بحران و اطلاع‌رسانی سریع آن در راستای ایجاد فضای بازدارنده از احتکار، گران‌فروشی و اقدامات مجرمانه در این شرایط حساس ضروری است.

۷) بهره‌گیری از ظرفیت فقهی و اجتماعی مراجع معظم تقلید برای دستیابی به همراهی موثر مقلدان ایشان با الزامات دوران کنترل شیوع؛ و همچنین استفاده از صاحبنظران دانشگاهی و حوزوی برای جلب مشارکت عامه مردم در تامین منابع و افزایش تاب‌آوری مصیبت‌زدگان و مبتلایان و خانواده‌های آنان نیازمند توجه ویژه است.

۸) مبارزه با کرونا هزینه دارد و ابتلا به آن نیز بسیار پرهزینه‌تر بوده و افزون بر هزینه‌های مستقیم درمان، موجب بروز خسارت و هزینه‌های عدیده‌ای برای افراد و گروه‌های درگیر خواهد شد. توصیه می‌شود درباره اقشار آسیب‌پذیرتر جامعه، سرعت عمل بیشتری در تامین امکانات لازم برای فراهم‌سازی حداقل معاش خانواده مبتلایان و کمک به کاهش خسارات وارده با توجه به ظرفیت‌های قانونی در اختیار دولت همچون بند الف تبصره ۱۴ قانون بودجه سالجاری صورت گیرد. در شرایط تحریم و کمبود منابع مالی قابل تخصیص عمومی، با توجه به ظرفیت چشمگیر مشارکت¬های مردمی و حمایت نخبگان و گروه‌های مرجع، برنامه‌ریزی برای بهره‌گیری از آن درجهت جبران کمبودها ضروری است.

۹) دامنه گسترده و طول دوره نامعلوم این بحران و پیامدهای آن در ایجاد اختلال جدی برای تولید و فعالیت‌های اقتصادی بویژه در حوزه کسب و کارهای خدماتی، بیانگر شدت خسارات اقتصادی وارده به کسب و کارها و ناکافی بودن تمهیدات صورت گرفته تاکنون می‌باشد. با توجه به سهم بالای بخش خدمات و کسب و کارهای کوچک از تولید ناخالص و اشتغال کشور، آسیب‌شناسی از شرایط اینگونه کسب و کارها و طراحی راهکارهای حمایتی ضروری با بهره‌گیری از ظرفیت علمی دانشکده‌های مدیریت در سطح کشور از جمله اولویت‌های اساسی است.

۱۰) با توجه به شواهد و تجربیات گذشته در بحران‌های سیل و زلزله در مناطقی از کشور که در پاره‌ای موارد شائبه کاهش اعتماد عمومی به نهادهای رسمی کشور را به ذهن متبادر می‌نمود، شکل‌گیری کمیته جلب مشارکت شخصیت‌های حقیقی و حقوقی و نخبگان و مردم با لحاظ استقلال عمل اجرایی آنها و نظارت عالیه ستاد مدیریت بحران ضروری است.

۱۱) با توجه به اهمیت برخورداری از سواد رسانه‌ای آحاد جامعه در کمک به مدیریت افکار عمومی بویژه برای مواجهه با تحرکات مخرب رسانه‌های خارج از کشور و توانمندسازی آنها در مقابله با آثار روانی بحران، شکل‌گیری تیم کارشناسی و فنی از متخصصان دانشگاهی و غیردانشگاهی با جامع‌نگری رسانه‌ای بخصوص برای مدیریت فضای مجازی از اولویت‌های جدی هست.

۱۲) با توجه به دغدغه‌های بیان شده فوق، در راستای استقرار اثربخش و کارامد چرخه مدیریت بحران ملی توجه به الزامات زیر بسیار حیاتی است:

۱.    ایجاد کارگروهی مشتکل از بدنه نخبگی و جامعه علمی مدیریتی کشور. در این راستا استادان مدیریت کشور آمادگی خود را برای تعامل با مدیران اجرایی کشور در جهت رسیدن به راهکارهای اجرایی و عملیاتی در چنین شرایط ویژه¬ای اعلام می¬دارند؛

۲.    توجه دادن بیش از پیش اذهان ملی به استمرار و تشدید وضعیت بحرانی اوضاع در کشور برای جلب توجه و مشارکت آنها در فرونشانی آلام و مصائب، تقویت پیشگیری‌ها، کاهش بار ظرفیت‌های مقابله و اثربخش‌تر کردن اقدامات مدیریتی و عملیاتی مدیریت بحران کشور؛

۳.    تقویت مستمر چابکی مدیریت واحد و یکپارچه برای هماوردی با بحران ملی از طریق شناسایی ظرفیت‌های همکاری و هماهنگی تمامی ارکان تصمیم‌گیری در کشور (نهادهای فراقوه‌ای، قوای سه‌گانه، بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیر دولتی و سازمان‌های مردم‌نهاد و آحاد جامعه)؛

۴.    لزوم پرداختن به ابعاد فکری و نظری الزامات حکمرانی و رهبری ملی تحت شرایط فشار و اضطرار در ذهن بازیگران اصلی در عرصه مواجهه با بحران ملی؛

۵.    یکپارچگی و سرعت عمل تصمیم‌گیری سه قوه در راستای اجرای اثربخش چرخه مدیریت بحران ملی؛

۶.    پیوند هوشمندانه طرح‌ریزی ملی سامانه مدیریت بحران با توجه به الزامات و ویژگی‌های خاص برنامه‌ریزی و کنترل بحران در مناطق، استان‌ها، شهرها و روستاها؛

۷.    هدایت رسانه‌ای افکار عمومی ایرانیان برای ارتقای همدلی و حفظ سلامت ملی همگانی؛

۸.    تقویت ساز و کارهای پایشی و کنترلی اثربخش مدیریت بحران و ایجاد بانک اطلاعاتی و نظام آماری کارآمد و واحد به عنوان یگانه مرجع قابل اعتماد برای همگان و مبنای تصمیم‌گیری و اعلام وضعیت بحران در کشور؛

۹.    خلأیابی مستمر خط مشی‌ها و راهبردها برای تقویت چابکی و آمادگی کشور برای مقابله اثربخش با بحران فعلی و امکان استمرار آن؛

۱۰.    مستندسازی تجربیات بدست آمده و علت‌یابی ناکارامدهای ساختارهای موجود (سازمان مدیریت بحران، سازمان پدافند غیرعامل و...) و تمهیدات ساختاری برای مقابله هوشمندانه و فعال با بحران‌های احتمالی طبیعی و انسانی در آینده.

ما استادان دانشکده‌های مدیریت کشور با شناخت مناسب از ظرفیت‌های نظام دانایی و دانشگاه‌های کشور و درک شرایط خطیر جاری و مخاطرات اساسی ناشی از سوءتدبیر و بی‌عملی در این موقعیت، آمادگی خود را برای کمک به بهره‌گیری از قابلیت‌ها و توانمندی‌های گسترده موجود در کشور جهت خدمت شایسته به این مرز و بوم اعلام می‌داریم. انتظار می‌رود با تعامل مستمر بین نظام اجرایی و قشر فرهیخته دانشگاهی، و بهره‌گیری از شیوه مدیریت اثربخش در بحران‌های عصر حاضر؛ آیندگان تصمیمات و اقدامات صورت گرفته را تحسین نموده و بیرون آمدن موفق از این آزمون الهی درس‌های ارزشمند و قابل ارایه‌ای برای نسل‌های آتی در پی داشته باشد.

و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته

رونوشت:

دفتر مقام معظم رهبری جهت استحضار

رئیس محترم مجلس شورای اسلامی جهت استحضار

رئیس محترم قوه قضائیه جهت استحضار

برخی از استادان مدیریت کشور و اعضای انجمن مدیریت دولتی ایران:

۱-    دکتر مجتبی امیری از دانشگاه تهران

۲-    دکتر علی اصغر پور عزت از دانشگاه تهران

۳-    دکتر احمد پویانفر دانشگاه خاتم

۴-    دکتر فاطمه ثقفی از دانشگاه تهران

۵-    دکتر احمد جعفر نژاد از دانشگاه تهران

۶-    دکتر منصوره حورعلی از دانشگاه پیام نور واحد شاهرود

۷-    دکتر علی حیدری از دانشگاه تهران

۸-    دکتر حسن دانایی فرد از دانشگاه تربیت مدرس

۹-    دکتر سید مهدی ذوالفقارزاده از دانشگاه تهران

۱۰-    دکتر طاهر روشندل اربطانی از دانشگاه تهران

۱۱-    دکتر عبدالحمید شمس از مؤسسه عالی پژوهش و مرکز آموزش مدیریت دولتی

۱۲-    دکتر سید مهدی شریفی از دانشگاه تهران

۱۳-    دکتر منوچهر شجاعی از دانشگاه تهران

۱۴-    دکتر طیبه عباسی از دانشگاه تهران

۱۵-    دکتر عزت اله عباسیان از دانشگاه تهران

۱۶-    دکتر علی اکبر فرهنگی از دانشگاه تهران

۱۷-    دکتر حمید رضا فلاح لاجیمی از دانشگاه مازندران

۱۸-    دکتر آرین قلی پور از دانشگاه تهران

۱۹-    دکتر مجید مختاریان پور از دانشگاه تهران

۲۰-    دکتر محمد مرادی از دانشگاه تهران

۲۱-    دکتر رضا ملک زاده از دانشگاه فردوسی مشهد

۲۲-    دکتر عباس منوریان از دانشگاه تهران

۲۳-    دکتر عباس نرگسیان از دانشگاه تهران

۲۴-    دکتر نادر نقشینه از دانشگاه تهران

۲۵-    دکتر علیرضا نوروزی از دانشگاه تهران

۲۶-    دکتر محمد ولی پور خطیبی از دانشگاه مازندران 

۲۷-    دکتر حمید رضا یزدانی از دانشگاه تهران

۲۸-    دکتر حمید رضا یوسفی زنوز از دانشگاه خوارزمی»