آغاز اصلاحات هدایت‌شده در چین

 به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، بسیاری از مردم بر این باورند که قرنطینه کووید تلاش‌های نجات را با مشکل مواجه کرده یا قربانیان را در خانه‌هایشان به دام انداخته است. اگرچه مقامات این دلیل را انکار کردند اما نظرات خشمگینانه رسانه‌های اجتماعی را فرا گرفت و ساکنان به خیابان‌های شهری که آتش‌سوزی در آن شعله‌ور شد، ریختند. اکنون اپیزود تراژیک اُرومچی، مرکز منطقه سین‌کیانگ، شدیدترین فوران خشم عمومی را علیه حزب کمونیست حاکم در سال‌های اخیر به راه انداخته است. در شهرهای سراسر چین این آخر هفته، هزاران نفر با شمع و گل گرد هم آمدند تا برای قربانیان آتش‌سوزی عزاداری کنند. در محوطه‌های دانشگاهی، دانشجویان مراسم برگزار کردند و به نشانه اعتراض خاموش بسیاری از آنها پلاکاردهای سفید که رویش چیزی ننوشته شده بود، در دست گرفته بودند.

در شانگهای، در چالشی نادر و جسورانه برخی از ساکنان حتی خواستار کناره‌گیری حزب کمونیست و رهبر آن، شی‌ جین‌پینگ شدند. این توفان اعتراضات، فشارهای جدیدی را بر «شی» تنها یک ماه پس از اینکه او برای سومین بار به‌عنوان رئیس حزب انتخاب شد، ایجاد کرد و وضعیت او را به‌عنوان مسلط‌ترین رهبر چین در دهه‌های اخیر به چالش کشید. به گفته بسیاری از ناظران منبع گسترده‌تر عصبانیت، استراتژی «کووید صفر» او است که به دنبال حذف عفونت‌ها با قرنطینه، تعطیلی‌های گسترده و آزمایش‌های انبوه است. این امر مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا را بسیار کمتر از جاهای دیگر نگه داشته است؛ اما همچنین بسیاری از شهرهای چین را به رکود نزدیک کرده، زندگی و سفر صدها میلیون نفر را مختل کرده و بسیاری از مشاغل کوچک را مجبور به تعطیلی کرده است. اعتراضات در چین نسبتا نادر است. به‌ویژه در زمان شی، حزب اکثر ابزارها را برای سازمان‌دهی مردم برای مقابله با دولت حذف کرده است.

در این دکترین، مخالفان زندانی، رسانه‌های اجتماعی به‌شدت سانسور شده‌اند و گروه‌های مستقل برای فعالیت‌های حقوق بشری با ممنوعیت روبه‌رو شده‌اند. اعتراضاتی که در شهرها و روستاها رخ می‌دهد اغلب شامل کارگران، کشاورزان یا سایر افراد محلی می‌شود که با از دست دادن شغل، اختلافات مربوط به زمین، آلودگی یا سایر مسائل محدودکننده، آسیب دیده‌اند؛ اما فراگیر شدن محدودیت‌های کووید چین، کانونی برای خشم ایجاد کرده که فراتر از طبقه و جغرافیا است. کارگران مهاجری که در طول هفته‌ها قرنطینه با کمبود مواد غذایی و بیکاری دست و پنجه نرم می‌کنند، دانشجویان دانشگاهی که در محوطه دانشگاه نگهداری می‌شوند، متخصصان شهری که از محدودیت‌های سفر رنج می‌برند، همگی قربانی سیاست کووید صفر هستند و ریشه‌های ناامیدی آنها یکسان است.

حالا در کشوری که مقامات آن تحمل کمی برای مخالفت آشکار دارند، تظاهرات‌کنندگان در اعتراض به محدودیت‌های کووید به روش‌های ظریف‌تری روی آورده‌اند. در شانگهای، تظاهرات به یک اعتراض خیابانی تبدیل شد و در آن بسیاری برگه‌های سفید را به نشانه سرپیچی ضمنی در دست داشتند. در پکن، دانشجویان دانشگاه تسینگ‌هوا تابلوهایی را برافراشتند که معادله ریاضی را نشان می‌دهد که توسط فیزیکدان روسی الکساندر فریدمن ابداع شده است که نام خانوادگی او در زبان چینی هماهنگی برای «انسان آزاد» است. در اینترنت به‌شدت سرکوب‌شده چین، جایی که پیام‌های مثبت فراوان ارسال و پیام‌های منفی پاک می‌شود، معترضان به کنایه متوسل شدند: آنها پست‌هایی پر از حروف مثبت چینی از جمله «بله»، «خوب» و «درست» را ارسال کردند تا به این طریق نارضایتی خود را با دور زدن سانسور نشان دهند.

این پیام‌ها -خلاقانه و اغلب کنایه‌آمیز - از جمله پیام‌هایی بودند که در آخر هفته گذشته لحن اعتراض‌ها را در سراسر چین به خود اختصاص دادند. خشم مردم نسبت به اقدامات قرنطینه، تقریبا سه سال پس از همه‌گیری شعله‌ور شده و به سرعت تبدیل به یکی از جسورانه‌ترین نمایش‌های مخالفت علیه چینی‌ها شده است. برخی از معترضان تا آنجا پیش رفتند که مستقیما مقامات را محکوم کردند و آنها را با زبانی گاه مضحک و صریح محکوم کردند یا حتی از شی جین‌پینگ، رهبر چین خواستار کناره‌گیری شدند. اما در کشوری که مقامات آن تحمل بسیار کمی برای مخالفت آشکار دارند، بسیاری از آنها از طریق روش‌های ظریف‌تر اعتراض کردند و از جمله برجسته‌ترین آنها همان صفحات سفید بدون نوشته بودند که در شانگهای، پکن و دیگر شهرها در حجم بالایی مورد استفاده قرار گرفت.

سرکوب به همراه اصلاح

الجزیره در گزارشی می‌گوید که پلیس چین در عین حال که شروع به سرکوب اعتراضات کرده است، همزمان قرار است اصلاحاتی در حوزه سیاست‌های کووید این کشور اعمال شود. خبرنگار این شبکه خبری می‌گوید: حضور شدید پلیس در شهرهایی که تظاهرات در آنها برگزار شده بود، به‌شدت محسوس بود و افسران در شانگهای چند تظاهرات‌کننده را بازداشت کردند و با اتوبوس بردند. همچنین آنها برای جلوگیری از تجمع مردم موانعی در کنار خیابان تعبیه کردند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، تظاهرات دیگری روز دوشنبه در پکن برگزار شد؛ اما یکی از معترضان به این خبرگزاری گفت که پلیس پکن با او و پنج تن از دوستانش که در این تجمع شرکت کرده بودند، برخورد کرده و خواستار اطلاعاتی درباره تحرکاتشان شده بود. او گفت که در یک مورد، یک افسر پلیس پس از اینکه دوستش از پاسخ دادن به تلفن آنها خودداری کرده بود، به خانه‌اش رفته بودند. این خانم در ادامه می‌گوید: «کسانی که به در منزل دوستش رفته بودند از او درباره من سوال کرده بودند و از وی پرسیده بودند که آیا من به رودخانه لیانگما رفته بودم یا نه؟‌از وی همچنین پرسیده بودند که چند نفر به آنجا رفته بودند و چه ساعتی آنجا بودم.»

یاکیو وانگ، محقق ارشد چین در دیده‌بان حقوق بشر به الجزیره گفت: «مردم فقط خواستار رفع محدودیت‌ها نیستند، بلکه خواستار آزادی، حاکمیت قانون و دموکراسی هستند. مردم نسبت به سیاست کووید خشم فروخورده دارند؛ اما در عین حال می‌دانند که دلیل اینکه ما همچنان سیاست‌های توهین‌آمیز و غیرعلمی کووید را داریم، سیستم سیاسی است؛ زیرا یک مرد در پکن -شی جین‌پینگ- آن را می‌خواهد. آنها نقطه‌ها را به هم وصل می‌کنند.»

شیوع ویروس کرونای بسیار مسری موسوم به اُمیکرونِ بی‌اف-۷ شدیدترین مواجهه پکن برای مقابله با ویروس از زمان شناسایی اولین موارد این ویروس در سه سال پیش در شهر ووهان است. ژانگ جون، سفیر چین در سازمان ملل، به الجزیره گفت که چین نمی‌تواند از سیاست کووید صفر دوری کند. کمیسیون ملی بهداشت چین روز سه‌شنبه ۳۸هزار و ۶۴۵مورد جدید ابتلا به این ویروس را گزارش کرد که اندکی نسبت به رکوردهای چند روز گذشته کاهش یافته است. از زمان شروع آخرین شیوع، هفت نفر - همه آنها بالای ۸۰سال - در چین جان خود را از دست داده‌اند. گلوبال‌تایمز، یک روزنامه دولتی چین نوشت که چندین شهر اکنون در حال «بهینه‌سازی» پاسخ خود «برای انجام اقدامات هدفمندتر و مبتنی بر علم برای مهار شعله‌ور شدن» هستند.

این روزنامه در ادامه می‌گوید: «مقامات تاکید کرده‌اند که بهینه‌سازی و تعدیل اقدامات به معنای کاهش پیشگیری و کنترل و همچنین لغو محدودیت‌های کووید-۱۹ یا «دست کشیدن» از مبارزه با ویروس نیست. به گفته رسانه‌های دولتی، تحویل و خدمات حمل‌ونقل از روز سه‌شنبه مجددا در ارومچی آغاز شد و پروازها به برخی شهرهای دیگر چین نیز از سر گرفته شد.در شهر جنوبی گوانگژو، که حدود ۱۹میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند، به ساکنان گفته شده است کسانی که در خانه می‌مانند، مانند افراد مسن یا دانش‌آموزانی که در کلا‌ های آنلاین شرکت می‌کنند، نیازی به انجام روزانه آزمایش کووید-۱۹ ندارند. در جنوب غربی چونگ‌کینگ، افرادی که در مناطقی زندگی می‌کنند که هیچ مورد مثبتی در پنج روز اخیر نداشته‌اند، نیازی به شرکت در آزمایش انبوه نخواهند داشت. همچنین در پایتخت، مقامات روز یکشنبه تاکید کردند که دسترسی آتش‌نشانی و ورودی‌های اجتماع را نمی‌توان در طول قرنطینه مسدود کرد.

واکنش کاخ سفید

فوران غیرمنتظره اعتراضات در چین به خاطر قرنطینه‌های کووید، جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده را با آخرین چالش خود برای حمایت از دموکراسی و مبارزه با یک کشور خودکامه مواجه کرده است. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، تظاهرات درباره قرنطینه‌های کووید چالشی برای رئیس‌جمهوری آمریکا است که اصرار دارد تا از کشورها برای برقراری دموکراسی دفاع کند. اما کاخ سفید روز دوشنبه با احتیاط به صحنه‌های شهروندان چینی در محکوم کردن سیاست‌های این کشور در برابر کووید صفر و احیای سانسور گسترده واکنش نشان داد.

در بیانیه‌ای جان اف.کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی گفت: «ما مدت‌هاست که گفته‌ایم هرکسی حق اعتراض مسالمت‌آمیز را در ایالات متحده و در سراسر جهان دارد.» کربی، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه و پنتاگون که به‌طور مکرر با چنین سوالاتی مواجه تنها به این جمله بسنده کرد: «رئیس‌جمهور قرار نیست به جای معترضان در سراسر جهان صحبت کند. آنها از جانب خودشان صحبت می‌کنند.» مقامات دولتی که از برخی اعتراضات دیگر کشورها حمایت بیشتری کرده‌اند، می‌گویند که این شرایط قابل مقایسه نیست و آنها تردید دارند که اعتراضاتی که در پایان هفته در خیابان‌های پکن و شانگهای برگزار شد، ادامه یابد یا اینکه درخواست‌ها برای پایان دادن به محدودیت‌های کووید یک درخواست اساسی برای تغییر دولت باشد.