حدود پنج‌ماه پیش ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان‌سعودی، با صدور فرمانی فرزند محبوبش محمد را به‌عنوان ولیعهد جدید این کشور معرفی کرد و از آن زمان تاکنون او مانند زلزله‌ای پرقدرت زمین سیاست داخلی و خارجی عربستان را تکان داده است. حالا و در آخرین اقدام جنجالی عربستان سعودی، رهبران این کشور در اقدامی که بسیاری از ناظران آن را نتیجه صحنه‌گردانی محمد‌بن سلمان ٣٢ساله می‌دانند، دو نفر از اعضای کلیدی کابینه را از کار برکنار و ده‌ها شاهزاده و وزیر و مقام پیشین این کشور را بازداشت کرده است.
به گزارش تلویزیون العربیه متعلق به عربستان سعودی و خبرگزاری رسمی این کشور، بازداشت‌ها در نتیجه تحقیقات کمیته تازه‌تأسیس مبارزه با فساد است که ریاست آن را محمد بن‌سلمان بر عهده دارد. گرچه خبرگزاری‌های رسمی عربستان سعودی و دولتمردان این کشور نام و هویت بازداشت‌شدگان و جزئیات اتهام‌های واردشده به این افراد را اعلام نکرده‌اند، خبرگزاری رویترز به نقل از یکی از مقامات بلندپایه عربستانی که نام او مشخص نشده، اعلام کرد ولید بن طلال بن عبدالعزیز، تاجر میلیاردر عربستانی هم یکی از افراد بازداشت‌شده در صبح روز یکشنبه بوده است. شاهزاده متعب بن‌عبدالله، وزير گارد ملی و عادل فقیه، وزیر اقتصاد هم وزرای ارشد برکنارشده هستند.
آن‌طور که الجزیره گزارش داده، یکی دیگر از افراد بازداشت‌شده خالد تویجری، رئیس پیشین دادگاه سلطنتی عربستان و ولید ابراهیم، رئیس مرکز رسانه‌ای خاورمیانه است. نام برادر بن‌لادن و رئیس بنیاد مالی بن‌لادن در ریاض هم در بین بازداشت‌شدگان گزارش شده، هرچند مقام‌های عربستان هنوز این موضوع را تأیید نکرده‌اند. بنا بر اعلامیه رسمی از سوی پادشاهی عربستان که در تلویزیون دولتی العربیه منتشر شده، خالد بن‌عیاف، به جای شاهزاده متعب بن‌عبدالله، فرماندهی گارد ملی را بر‌عهده گرفته است. گارد ملی عربستان یکی از سه شاخه اصلی نیروهای مسلح آن کشور است و تحت نظارت وزارتخانه‌ای به همین نام اداره می‌شود.
اختیارات کمیته ضد فساد
به گزارش شبکه العربیه متعلق به عربستان سعودی، دست‌کم ١١ شاهزاده، چهار وزیر فعلی و چندین وزیر سابق از سوی کمیته مبارزه با فساد بازداشت شده‌اند. به گزارش برخي از خبرگزاري‌ها برخي از اين افراد در هتل «ريتز كارلتون» نگهداري مي‌شوند و حتي اجازه تماس با بيرون را ندارند. آن‌طور که العربیه گزارش داده، کمیته تحت رهبری محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان، به دنبال تحقیق درباره سیلی است که در سال ٢٠٠٩ به تخریب بخش‌هایی از جده منجر شد و همچنان پاسخ دولت به شیوع بیماری سندروم تنفسی خاورمیانه (مرس).
ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی، یک روز پیش از این بازداشت‌ها در بیانیه‌ای که در خبرگزاری رسمی این کشور منتشر شد، هدف تأسیس کمیته مبارزه با فساد را مبارزه با افراد ضعیفی عنوان کرده بود که منافع خود را بر منافع عمومی ارجح می‌دانند و ازهمین‌رو به‌طور غیرقانونی پول به جیب می‌زنند. ملک سلمان در بیانیه خود گفته این کمیته اجازه دارد متخلفان و افرادی را که در پرونده‌های فساد اداری حضور داشته‌اند، شناسایی و بازداشت کند. این کمیته همچنین دارای مجوز صدور حکم بازداشت، ممنوعیت سفر، افشا و بستن حساب‌های مالی و اوراق بهادار، ردیابی دارایی‌های افراد و جلوگیری از انتقال این دارایی‌هاست.
بلندپروازی‌های محمد بن‌سلمان
تغییر و تحولات اخیر عربستان سعودی تنها چند ماه بعد از آن صورت می‌گیرد که پادشاه سعودی فرزند خود را به‌عنوان ولیعهد جدید جانشین محمد بن‌نایف کرد. محمد بن‌سلمان که پیش از ولیعهدی، وزیر دفاع عربستان سعودی بود، در ماه‌های اخیر مسئول چندین تغییر عمده داخلی و خارجی این کشور بوده است و بسیاری از تحلیلگران بازداشت‌های اخیر را آخرین اقدام محمد بن‌سلمان برای تحکیم پایه‌های قدرت خود در پادشاهی سعودی می‌دانند.
او در چند ماه گذشته و در راستای طرح «چشم‌انداز ٢٠٣٠» به مجموعه‌ای از اصلاحات اقتصادی و اجتماعی به‌ویژه در حوزه زنان دست زده است. تحلیلگران می‌گویند او به‌دنبال پیاده‌کردن نظم جدیدی در عربستان سعودی است. فواز جرجس، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه اقتصاد لندن بر این باور است که محمد بن‌سلمان نه‌تنها به دنبال تحکیم قدرت خود در عربستان سعودی است بلکه چشم‌انداز آینده‌اش پادشاهی است و این چشم‌انداز را هم به واقعیت تبدیل می‌کند.
در حوزه سیاست خارجی، ایده‌های محمد بن‌سلمان به پاگرفتن جنگ در یمن و بحران خلیج‌فارس و دشمنی با قطر منجر شد و در بحث داخلی هم تغییر و تحولات چشمگیری صورت گرفته از جمله دادن اجازه رانندگی به زنان پس از سال‌ها تلاش پرهزینه فعالان زن این کشور و همچنان اجازه ورود زنان به ورزشگاه‌ها. او نه‌تنها عزیزکرده پدرش ملک سلمان است بلکه از حمایت کامل دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا هم بهره‌مند است و این حمایت را از طریق قراردادهای صدهامیلیارددلاری با آمریکا خریده است.
بلندپروازی‌های ملک سلمان جوان و بی‌تجربه در منطقه و مهم‌تر از همه مقابله با ایران، مسائلی است که ترامپ بارها آن را تأیید کرده است. برخی از کارشناسان می‌گویند عربستان سعودی با این اصلاحات ظاهری و حداقلی می‌تواند چهره خود را در جامعه جهانی تطهیر کند، هرچند برخی دیگر بر این باورند که عاقبت عربستان سعودی تحت فرمان محمد بن‌سلمان سقوط به پرتگاهی است که پول نفت هم نمی‌تواند این کشور را از آن بیرون بکشد.
- 12
- 5
