محو شدن مرزها در شمال سوریه

جاده جدیدی شهر «چوبان‌بی» ترکیه را به الباب، خواهر سوری‌اش متصل می‌کند. در شهر الباب پرچم‌های ترکیه و سوریه در کنار خیابان برافراشته شده‌اند و نشانه‌هایی از ساختمان‌های دولتی به زبان عربی و ترکی دیده می‌شوند و اولین بیلبورد این شهر به افتخار سربازان کشته شده ترکیه است که در جنگ آزادسازی الباب از دست داعش جان خود را از دست دادند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، الباب شهری که هنوز از جنگ می‌ترسد، پر از صحنه‌های ساختمان‌سازی است. در حال‌حاضر یک بیمارستان بزرگ که توسط ترکیه سرمایه‌گذاری شده، در حال تکمیل است. در همین راستا شنول اسمر، معاون فرماندار شهر غازی‌آنتپ برای توسعه الباب به این شهر اعزام شده است. دفتر وی در کنار یک ایستگاه محلی پلیس قرار دارد که در امتداد ساختمان کارگران ساختمان سازی است. اسمر می‌گوید: مهمترین دلیل حمایت ترکیه انسانیت است. ما این رفتار را عدالت برادری می‌نامیم زیرا ما از ۶۰۰ سال گذشته با یکدیگر در کنار هم زندگی کرده‌ایم.

او در این اظهاراتش به دوران امپراطوری عثمانی اشاره می‌کند که در جریان جنگ جهانی اول این امپراطوری فروپاشید. در حال حاضر ترکیه حضور خود را در شمال سوریه تقریبا دو سال پس از ورود نیروهایش به بهانه مدرن‌سازی این شهر با تاسیس موسسات امنیتی، مالی، نظامی و اداری خود تعمیق می‌کند. ترکیه اکنون در بیش از ۴۰۰۰ کیلومتر مربع از سرزمین سوریه نفوذ دارد. تقریبا یک چهارم جمعیت سوریه تحت کنترل مستقیم و غیرمستقیم ترکیه است. از این تعداد می‌توان به ۳.۶ میلیون پناهجوی مقیم ترکیه و دو میلیون مردم در ادلب اشاره کرد.

شبهاتی برای احیای امپراتوری عثمانی

افزایش سرمایه‌گذاری ترکیه در این منطقه شک و شبهاتی را درباره انگیزه‌های آنکارا برای احیای امپراطوری گذشته در شهرهای سوریه گسترش می‌دهد اما اهداف کلیدی استراتژیک دیگری درباره تعمیق این حضور وجود دارد. به طور بنیادین ترکیه در نظر دارد که دشمنان خود از جمله شبه‌نظامیان کرد سوری و مورد حمایت آمریکا را از این منطقه دور کند.

همچنین ترکیه که خود را به عنوان حامی اپوزیسیون سوریه اعلام می‌کند اکنون یکی از مذاکره کنندگان اصلی به همراه روسیه در شکل‌دهی آینده سوریه است. مسکو به ورود آنکارا به سوریه چراغ سبز نشان داده و ترکیه امیدوار است که بتواند واشنگتن را از کردها جدا کند.

نیکولاس هراس، مدیر مرکز امنیت جدید آمریکایی که مقر آن در واشنگتن است می‌گوید: مداخله ترکیه مهمترین مساله در بحران سوریه بعد از ورود روسیه در حمایت از بشار اسد در سال ۲۰۱۵ است. همچنین هایکو ویمن، رئیس پروژه عراق، لبنان و سوریه در گروه بین‌المللی بحران معتقد است که حضور نیروها در میدان نبرد و کنترل بخش‌هایی از جمعیت سوریه به طور حتم بدین معناست که هیچ راه حلی به جز همکاری با ترکیه امکان پذیر نیست.

جغرافیای استراتژیک برای ترکیه

در ابتدا ترکیه با اتحاد منطقه‌ای و غربی، به کمک مالی و تسلیحاتی شورشیان سوری با هدف سرنگونی اسد پرداخت؛ سپس ترکیه اعلام کرد که این کشور برای محافظت امنیت خود و ترس از رشد نفوذ شبه‌نظامیان کرد وارد سوریه شده است. آنکارا یگان‌های مدافع خلق را وابسته به پ.ک.ک می‌داند. این نیروهای کرد سوری در مبارزه علیه داعش با آمریکا متحد بودند.

در تابستان سال ۲۰۱۶ ترکیه عملیات نظامی خود را به همراه شورشیان سوری علیه یگان‌های مدافع خلق و داعش آغاز کرد. این عملیات در طول بیش از سه ماه درگیری میان نیروهای ترکیه برای بازپس‌گیری الباب و کشته شدن بیش از ۷۰ سرباز این کشور ادامه داشت اما این جنگ باعث همکاری با مسکو نیز شد. برای اولین بار نیروهای هوایی روسیه از نیروهای ترکیه حمایت کرد.

جغرافیای استراتژیک الباب این اجازه را به ترکیه داد که اوایل امسال یگان‌های مدافع خلق را از عفرین ریشه‌کن کند و حضور کردها در مرزش را کمرنگ کند. حضور ترکیه در شمال غربی سوریه باعث شده است که کردها به نیروهای دولتی سوریه نزدیک شوند.در حال حاضر آنکارا به دنبال تاسیس یک دولت به سبک اروپایی – ترکیه در منطقه سپر فرات است.

اسمر، این مقام ترکیه‌ای تشکیل یک بدنه دولتی ۲۱ نفره در الباب را با حضور نزدیک به ۱۵۰ نفر کارکنان ذی‌ربط ممکن می‌داند. او پیش‌بینی کرد که این شورا می‌تواند نزدیک به ۱.۷ میلیون دلار درآمد از اجاره‌ها،‌ تاکسی‌ها و ‌درآمدهای مالیات در سال ۲۰۱۸ جمع آوری کند.

اسمر اعلام کرد: ما خانه‌هایی را اینجا ساخته‌ایم و زمینه را فراهم کرده‌ایم و سوری‌ها این روند را پیش خواهند برد. بیشتر هزینه ترکیه صرف امور بهداشتی و آموزشی می‌شود. هزاران معلم توسط ترکیه حقوق می‌گیرند. مدارسی دوباره تاسیس شده است و همچنین بیمارستان ۱۷ میلیون دلار سرمایه گذاری شده توسط وزارت بهداشت ترکیه این ماه در الباب باز می‌شود. همچنین یک دانشگاه ترکیه در نظر دارد که شعبه‌ای در این شهر ایجاد کرده و همچنین دانشگاه‌های دیگر نیز می‌خواهند که دانشجویان سوری در ترکیه ثبت نام کنند.

ترکیه سربازان خود را از شهرها دور کرده است و بیشتر آنها در خارج از شهر حضور دارند. در شهر الباب ترکیه نزدیک به ۲۰۰۰ نیروی امنیتی سوریه از جمله ۱۰۰ زن آموزش دیده وجود دارد و اکنون آنها در ایستگاه‌های پلیس در الباب حضور دارند. برای تسهیل نقل و انتقالات مالی دفاتر پست ترکیه که به عنوان ترانسفر بانکی نیز عمل می‌کنند در شهرهای ترکیه حضور داشته و به لیر ترکیه نقل و انتقالاتی انجام می‌دهند.

احمد حسین طاهر، معاون مدرسه در جرابلس، نزدیک الباب که دست نیروهای ترکیه است، اعلام کرد: ۱۳۰۰ معلم در این شهر کار می‌کنند. وی گفت: ما اکنون در چند کلاس‌ زبان ترکیه یاد می‌دهیم و امیدواریم که این آموزش در تمامی کلاس‌ها انجام گیرد. زبان ترکیه یک الزام است. برادران ترک ما همه چیز به ما داده و با ما همکاری می‌کنند. زکریا حاج حسن، مهندس در الباب به دنبال تاسیس یک منطقه صنعتی است و امیدوار است تا سرمایه گذاران سوری را جذب کند.

اما از سوی دیگر یکی از اهداف ترکیه حفظ امنیت است. هزاران نیروی سوری با ارتش ترکیه برای آزادسازی مناطق همکاری کرده‌اند.

ادلب چالش بزرگتر ترکیه

همچنین مقامات ترکیه پیش بینی می‌کنند که در حال حاضر نزدیک به ۶۰ هزار مرد مسلح سوری در منطقه ترکیه حضور دارند که جایی برای رفتن و حامی‌ به جز ترکیه ندارند. درگیری‌های خونینی به طور مکرر میان آنها که بیشتر به دلیل نبود منابع، رقابت برای رهبری، اختلافات سرزمینی و ورود نیروهای جدید سوری بوده، رخ داده است. به طور مثال یکی از این موارد می‌توان به ادعای یک فرد مسلح برای تصاحب یک زمین بزرگ خالی از سکنه اشاره کرد که وی مدعی بود که این زمین از داعش باز پس گرفته شده اما صاحب محلی در این باره معترض بود و همین باعث درگیری میان دو طرف شد.

در حال حاضر گزارش‌هایی مبنی بر افراطی‌گری در میان شبه‌نظامیان سوری مطرح شده است. آنها برای زنان پوشش سختگیرانه اسلامی در نظر گرفته‌اند و همچنین خانه‌ها را از سکنه‌شان بازگرفته‌اند. یک مقام ارشد ترکیه دولت سوریه را مقصر این مساله می‌داند و می‌گوید این افراد به دنبال بی ثبات کردن منطقه ترکیه بوده و بر همین اساس هزاران نیروی مسلح سوری را از مناطق دیگر به این منطقه اعزام می‌کنند.

این مقام ترکیه اعلام کرد: اما ما به آنها اجازه وقوع چنین اتفاقی را نمی‌دهیم. این مساله بخشی از برنامه ارتش ماست. هدف ترکیه تلاش برای به پا خاستن سوریه است. زمانی که خلا قدرت وجود داشته باشد و ساختارهای اجتماعی ضعیف باشد شرایط به عقب بازمی‌گردد. اما چالش بزرگتر برای ترکیه، ادلب است که افراط گرایان بیشتر وابسته به گروه‌های افراطگرا مانند القاعده در آنجا حضور دارند. ترکیه در توافقی با روسیه پست‌های نظارتی در اطراف ادلب تشکیل داده‌ و سعی دارد تا شورشیان این منطقه بیشتر میانه‌رو باشند. اما همین پست‌ها می‌توانند باعث ایجاد اصطکاک‌هایی با نیروهای سوریه شوند.

محمد الشیخ، یک امدادگر ۲۵ ساله در الباب می‌گوید که او انتظار دارد ترکیه برای بیش از یک دهه کنترل شمال سوریه را در اختیار داشته باشد. او گفته ترکیه در خدمت انقلاب سوریه است و روسیه هم به دنبال سیستمی برای حفظ اتحاد سوریه؛ البته بدون اسد. به گزارش ایسنا، با این حال الشیخ معتقد است کنترل سوریه در عین حال می‌تواند بسیار پرهزینه و بی مهارت باشد. او گفته که برای تایید فعالیت سازمانش که در زمینه مدارس فعال است چندین ماه به خاطر بروکراسی و چک‌های امنیتی ترکیه معطل شده است. او می‌گوید، ترک‌ها باید به سوری‌ها کمک کنند نه اینکه بر آنها حکم‌فرمانی کنند. در حال حاضر اما آنها حکمرانی می‌کنند.