به گزارش حمایت، هر جامعه‌ای بر حسب اعتقادات و رسوم و سنن خود سبک زندگی و روشی برای خود دارد. هرچه بیشتر پیش می‌رویم، این سبک‌ها دچار تحول می‌شود و به عبارتی در طول زمان رفتارها، باورها و عادات مردم تغییر کرده است. داشتن یک سبک زندگی مشخص و به گفته کارشناسان سبک زندگی اسلامی همچنین سبک زندگی سالم مستلزم باید و نبایدهایی است که باید به آنها عمل کنیم. در همین راستا با حجت الاسلام رضا کاتب کارشناس دینی به گفت‌وگو نشستیم.
به عنوان نخستین سئوال، سبک زندگی سالم چیست؟
سبک زندگی روش و مشی است که افراد با استفاده از آیین‌ها،آموزش‌ها و تجربیات گذشتگان برای زندگی خود برمی‌گزینند و از این طریق روزگار خود را سپری می‌کنند. سبک زندگی سالم در جامعه ما بر پایه سادگی، ارتباطات و مراودات سالم و آیین‌ها و سنن خوب گذشتگان بنا شده است. آنچه که امروز در جامعه مورد غفلت واقع شده و به آن توجه کمی می‌شود سبک زندگی بر پایه سنت، آیین و مشی ماست. به عنوان مثال ساده زیستی یک از شیوه‌های سبک زندگی انسانی و اخلاقی ما بوده است که باعث می‌شود، مراودات و رفت و آمدهای ما بیشتر شود. اما هرچه ساده زیستی کمتر می‌شود و تشریفات افزایش پیدا می‌کند، موجب می‌شود که ارتباطات و رفت و آمدها در بین افراد کاهش یابد و ترویج این روش‌ها باعث ایجاد عادات جدید در بین افراد خواهد شد که این نوع سبک زندگی به شکل غربی است و هیچ شباهتی به‌زندگی ساده و سالم ما ندارد.
مثالی در این زمینه می‌زنید؟
نکته دیگر بحث کار و زندگی است و مسئله‌ای که در جامعه امروز مورد غفلت قرار می‌گیرد سلامت و نشاط روح و جسم است که در بحث سحرخیزی می‌توان به آن پرداخت. سحرخیزی و فعالیت‌های افراد از صبح زود در گذشته اهمیت زیادی داشت، مردم ما در گذشته به سحرخیزی اعتقاد داشتند و در دین و آیین ما بیان شده است که در طلوع آفتاب برکات خداوند بر زندگی انسان نازل می‌شود درصورتی‌که امروز جامعه به سمتی رفته است که مردم بیشتر افراد شب بیداری دارند و روزها دیر بیدار می‌شوند. این اتفاق مهم باعث می‌شود که افراد جامعه سلامت جسم و آرامش و آسایش خود را به راحتی از دست بدهند. در واقع انسان‌هایی که برنامه زندگی شان را بر مدار چرخش زمین و خورشید تنظیم نمی‌کنند، طلوع آفتاب بلند نمی‌شوند و غروب آفتاب استراحت نمی کنند، دچار مشکلات زیاد و بیماری‌های متعددی می‌شوند که زندگی و سلامت‌‌شان ضررهای بسیاری وارد می‌شود.
با توجه به این توضیحات معیارهای مورد قبول برای سبک زندگی سالم چیست؟
فراموش نکنید؛ سبک زندگی پدیده‌ا‌ی چند وجهی است که از چند نظر می‌توان آن را بررسی کرد و تحت تاثیر عوامل مختلفی از قبیل عوامل جسمی، اجتماعی،عوامل روحی و روانی ، عوامل فرهنگی و همچنین شاخصه‌های معنوی قرار دارد. هر قدر افراد دارای رشد اجتماعی بالایی باشند و بتوانند از طریق ارتباط با همدیگر زندگی خوبی داشته باشند، در انتخاب سبک و روش بهتری در زندگی خود و آیندگان تاثیرگذار هستند. سبک زندگی سالم یکی از ابعاد سبک زندگی اسلامی است و شامل اشکال خود انتخابی مانند انتخاب‌های خاص در غذا، لباس، ظاهر، اتومبیل، اشکال اوقات فراغت، تصمیم‌گیری درباره مصرف غذا، رعایت نکات ایمنی، بهداشت فردی و ... می شود. هر چه محیطی که فرد در آن زندگی می کند سنتی‌تر باشد به همان میزان انتخاب‌های فرد با دغدغه‌های کمتری در سبک زندگی فرد قرار می‌گیرد.
چه عواملی بر شکل‌گیری سبک زندگی تاثیر گذار هستند؟
اگر بخواهیم نشانه‌ای را برای سبک زندگی در نهاد خانواده بیان کنیم می‌توان از رفتار فردی و عادات عمومی، در ظاهر فرد، رفتار آنها، فعالیت‌های هنری و تکیه کلام‌های خاصی که در ارتباط با پدر و مادر، برادر و خواهر استفاده می‌شود. یک جامعه سالم از الگوها و شیوه‌هایی از رفتار عادی و آشکار شهروندانش برخوردار است که بر معیارهای اصولی از فرهنگ پویا، خانواده سالم، گروه‌های مرجع مفید، نهادهای کارا، شغل و جایگاه مناسب و طبقات اجتماعی بنا شده باشد که در این میان سبک زندگی افراد و تعامل ارتباطی وی با گزینه‌های نام برده خصوصا نهاد خانواده، تاثیر قابل توجه‌ای در افزایش سلامت جامعه دارد.
چگونه می‌توان سبک زندگی خود را تغییر و ارتقاء داد؟
تاکید و توجه به گسترش معیارهای سبک زندگی سالم از اولویت‌های کارشناسان و روانشناسان است. سبک زندگی فعلی باعث شده است که ما روز به روز با روش زندگی سابق‌مان فاصله بگیریم و با گذشته تفاوت‌های اساسی داشته باشیم .اگر ما به آیین و سنن گذشته خود بازگردیم و به آنها رجوع کنیم، مانند گذشته زندگی ساده، سالم، رفتارهای مناسب و آسودگی و آرامش خواهیم داشت. درواقع در این برهه از زمان اگر بخواهیم به سبک زندگی ماشینی خود ادامه دهیم و اینگونه غرق در فضاهای اجتماعی باشیم جامعه و کشور ما دچار آسیب‌های فراوانی می‌شود که جبران آن کار ساده‌ای به نظر نمی‌رسد و به سرعت قابل رفع نیست. همه ما مسئولیم برای حفظ سلامتی خود چیزهایی را یادبگیریم وبه آن عمل کنیم که باعث حفظ سلامت وبرخورداری از سلامتی کامل شود. علاوه براین دیگران را نیز تشویق و ترغیب کنیم تا با به‌کارگیری این روش‌ها که برای ادامه زندگی ضروری است در راه یک زندگی سالم، شاد و با طراوت و هدفمند گام بردارند. نباید فراموش کرد که کلید برخورداری از یک زندگی سالم برای استفاده هرچه بیشتر و بهتراز مواهب زندگی، انتخاب روشی مناسب وسالم است تا با اتخاذ این شیوه زندگی سالم، احساس خوبی از زندگی خود داشته باشیم.
اما گاهی شرایط محیطی وفرهنگی بر سبک زندگی افراد اثرگذار خواهد بود، این عوامل چگونه می‌تواند یک فرد را تحت تاثیر قرار دهد؟
بله، دیگران در انتخاب سبک زندگی ما تاثیر زیادی دارند، زیرا افراد از جامعه، محیط و خانواده جدا نیستند و شرایط محیطی و فرهنگی زندگی همه ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در واقع فرد بعد از آموختن یک‌سری از عناصر زندگی و فرهنگی محیط و تلفیق آن با ویژگی‌های شخصیتی خود الگوهای موجود را مورد بررسی قرار می‌دهد و یکی را انتخاب می‌کند. در واقع انتخاب‌ها و سلیقه‌ها برآمده از مجموعه آموخته‌هایی است که فرد در یک جامعه بدست می‌آورد. سلیقه انسان یعنی آن چیزی که ترجیح می‌دهد و آن را زیبا فرض می‌کند که نوعی انتخاب از بین الگوهای موجود است. افراد ممکن است در زندگی خود لزوماً از یک سبک تبعیت نکنند و در ابعاد مختلف دارای سبک‌های متفاوتی باشند. ممکن است در حوزه شغل دارای یک بعد متفاوت باشد و در حوزه زندگی درون خانه خود سبک دیگری را بپذیرد و به آن عمل کند. افرادی که دارای یک نوع انسجام فکری هستند، به طور معمول دنبال یک سبک واحد زندگی می‌روند اما در حوزه‌های مختلف ترجیحات مختلفی دارد که ناشی از سلیقه، تمایل و ترجیحاتی است که در زندگی پیدا کرده‌اند.
آیا سبک زندگی ما تاثیری هم بر تعاملات اجتماعی‌مان دارد؟
زندگی انسان بازتاب باورها، اندیشه‌ها و رفتارهای هر فرد است و باورهای نادرست و ناسالم باعث تخریب اندیشه و زندگی انسان می‌شود و بالعکس باورها و رفتارهای سالم باعث شکوفایی زندگی انسان خواهد شد. سبک زندگی هر فرد بر روابط میان خانواده‌ها و ارتباطات اجتماعی اثر مستقیم دارد و هرچه ما به سمت استفاده از تکنولوژی برویم و شبکه‌های اجتماعی نقش پررنگی داشته باشند، زندگی‌ها به سمت مراودات و ارتباطات کمتر پیش می‌رود. سبک زندگی جدید که امروزه بیشتر افراد به ویروس آن مبتلا شدند، باعث جدا شدن اشخاص از هم و گسست بین خانواده‌ها و دوستان شده است. بنابراین باید برای تغییر در این رویه فکری اساسی انجام داد.
- 15
- 4
