به گزارش ایسنا، مردم سامان هر ساله عزاداری حسینی را بسیار پرشور و با سوز و گداز خاصی برگزار می‌کنند.
از اولین روز دهه عاشورا دسته‌های عزاداری در مساجد، تکایا و حسینیه‌های مختلف شروع و اوج این عزاداری از عصر روز تاسوعا آغاز می‌شود.
پس از عزاداری روز تاسوعا مردم عزادار به مساجد رفته و عزاداری خود را ادامه می‌دهند و خود را برای انجام مراسم «چاق چاقو» آماده می‌کنند.
بعد از نیمه شب حدود ساعت ۱ یا ۲ بامداد از مساجد و تکیه‌ها به کوچه‌ها و خیابان‌های شهر رفته و عزاداری خود را با انجام مراسم «چاق چاقو» ادامه می‌دهند، این مراسم تا اذان صبح ادامه دارد.
در مراسم عزاداری چاق چاقو، نوحه خاصی خوانده می‌شود و همزمان با خواندن این نوحه عزاداران و شرکت کنندگان دو سنگ یا دو چوب خود را که در دست گرفته‌اند به همدیگر می‌کوبند.
در گذشته بیشتر از سنگ استفاده می‌شد، به این خاطر در گذشته تکه سنگ‌های صیقلی و صاف را جمع‌آوری کرده و در مراسم چاق چاقو از آن‌ها استفاده می‌کردند و امروزه ببیشتر از تکه چوب‌های صاف تراشیده شده‌ای که در پشت آن‌ها جای انگشت تعبیه شده است استفاده می‌کنند.
نوحه خوان‌های «چاق چاقو» افراد خاصی هستند که در خواندن این نوحه مخصوص تبحر خاصی دارند و این خواندن با سوز و گداز ویژه‌ای همراه است. از جمله نوحه خوان‌های با تبحر می‌توان به «مرحوم ناصر جعفرزاده» اشاره کرد.
خواندن نوحه با نوای سنج و طبل همراهی می‌شود، صدای به هم خوردن سنگ‌ها یکنواخت است، در کنار صدای نواختن سنج و طبل، برای دادن سوز و گداز بیشتری به این مراسم نی نیز نواخته می‌شود. در گذشته طبل نیز همراه این مراسم اجرا نمی‌شده است ولی این مراسم با نواختن ساز محلی «سرنا» که در سامان به آن «ساز چپی» می‌گویند همراه بوده است.
مردان سنگ کوبان می‌روند و با آهنگی حزن‌آمیز نوحه مخصوصی را به زبان ترکی می‌خوانند:
« ای خدا گین چالمسن
به گجه سحر اولماسن
گین چالار طوفان اولار
کرب و بلادا قان اولار
گین چالار طوفان اولار اصغر بقاز قان اولار
ای خدا گین چالمسن گهوارسه بوش قالمسن رباب پریشان اولماسن
ای خدا گین چالمسن شام غریبان اولماسن
ای خدا گین چالمسن زینب پریشان اولماسن»
این نوحه از دیر باز برای مسن‌ترها آشناست و اشک‌های آن‌ها را سرازیر میکند.
مراسم چاق چاقو در این شهر به قدری شناخته شده است که از استان‌های اهواز، اصفهان، تهران و شهرهای چهارمحال و بختیاری ساعت دو شب همه به این مراسم می‌آیند و از این مراسم را نظاره‌گر هستند.
پرشورترین عامل «چاق چاقو» خواننده نوحه یا نوحه‌گر آن است که متأسفانه با از دنیا رفتن نوحه خوان‌های قدیمی و مسن، از رونق و حال و هوای نوحه کاسته می‌شود و وارد کردن ابزاری مانند طبل به جای نواختن ساز سرنا این مراسم را کمی از اصل واقعی خود دور کرده است.
برخی از پیشکسوتان هیئات مذهبی اعتقاد دارند، زمانی که حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، برای آخرین بار در شب عاشورا بیعت خود را از یاران برداشت و خواست هرکسی می‌خواهد کربلا را ترک کند و جان خویش را به سلامت ببرد، اهل بیت خامس آل عبا سنگ‌ها را به هم می‌زدند تا صدای پای کسانی که خیمه گاه را ترک می‌کنند به گوش نرسد و آن‌ها با آرامش بیشتری کاروان حسینی را ترک کنند.
روایت دیگری نیز نقل می شود که افراد قبیله بنی اسد، موقعی که برای خاکسپاری شهدای کربلا آمدند در تاریکی هوا به محض یافتن اجساد مطهر شهدا با کوبیدن سنگ‌ها به هم دیگران را باخبر می‌کردند.
قدمت مراسم چاق چاقو در شهر سامان از زمانی که دهستان شهر سامان ایجاد شده وجود داشته و بیش از ۲۵۰ سال قدمت دارد، مراسم چاق چاقو در شهر سامان با شماره ثبت ۶۲۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
بعضی از مراسم‌ها منحصر به محل و جایگاه خاصی است گرچه مانند این نمونه‌ها در کشور وجود دارد اما تفاوت‌های زیادی بین آنان موجود است که لازم است هرکدام جداگانه به منظور ارتقاء و ترویج فرهنگ عاشورا حفظ و ثبت شوند.
امروز جبهه فرهنگی کشور نیازمند حضور نسل جوانی است که به واسطه همین آداب و رسوم خاص شهرها در عزاداری‌های محرم، به هیئات و دسته‌های عزاداری می‌پیوندند، اینگونه است که می‌توان حماسه عاشورا را در تاریخ جاودانه کرد.
- 16
- 2
