شهرداری منطقه ۶ اصفهان، به تازگی با نصب یک بنر از شروع اجرای پروژه ای به نام« ساماندهی محوطه شمالی مصلی امام خمینی( ره)» خبر داده و هدف از اجرای این پروژه را نیز« افزایش کیفیت عبور و مرور و ساماندهی قبور» عنوان کرده؛ این بنر می گوید:« حفظ و مراقبت سنگ قبور گذشتگان و میراث گران سنگ شهر اصفهان برای ما مهم است» اما دوستداران میراث شهر می پرسند:اگر مهم است، پس چرا تعدادی از سنگ قبرها شکسته شده؟
گورستان تاریخی تخت فولاد اصفهان با قدمتی بیش از هزار سال، یکی از غنی ترین مجموعه های تاریخی کشور است که در فهرست میراث ملی کشور نیز به ثبت رسیده. این روزها که پروژۀ« ساماندهی محوطه شمالی مصلی» در تخت فولاد در حال اجراست، برخی عکس ها از شکستگی و آسیب دیدن برخی سنگ قبرهای این گورستان تاریخی خبر می دهند و همین امر باعث نگرانی دوستداران میراث فرهنگی شهر شده.
غلامرضا نصراللهی، نویسنده و پژوهشگر دراین باره به ایسنا می گوید:اصفهان قبرستان های زیادی داشته که امروز دیگر هیچ اثری از آن ها نیست حال آنکه اگر حفظ شده بود می توانست یک جاذبۀ گردشگری باشد و نام مشاهیر و چهره های برجسته ای که در این قبرستان ها دفن شده بودند را از فراموشی نجات بدهد.
او با اشاره به اینکه پیاده راه سازی در تخت فولاد یک کار غیرضروری بوده چراکه پیش تر نیز در این محدوده پیاده راه وجود داشته ادامه می دهد:اگر امثال این دخل و تصرف های سلیقه ای در درازمدت ادامه پیدا کند و روش علمی و دلسوزانه و مسئولانه ای برای نگهداری از بقعه ها و قبور تاریخی این قبرستان اتخاذ نشود، ما کم کم تخت فولاد را از دست می دهیم.
این پژوهشگر یادآور می شود که ساخت مصلی با توجه به جمعیت کنونی شهر اصفهان باید انجام می شد و تدارک دیدن ورودی های مناسب برای آن نیز به حق است اما این پروژه ها باید با نظارت کامل میراث فرهنگی و رعایت مسائل حفاظتی صورت بگیرد چون سنگ قبرهای تاریخی زیادی در تخت فولاد وجود دارد و تخریب آن ها بی احترامی به احیا و اموات است.
نصراللهی می افزاید:در جواب تذکراتی که ما می دهیم می گویند نظارت داریم، عکس و نقشه برداری کرده ایم و اجازه نمی دهیم سنگ ها بشکنند اما در عمل می بینیم بسیاری از سنگ قبرها آسیب های جبران ناپذیری دیده اند. اگر هم بگویند این شکستگی ها مربوط به پیش از اجرای این عملیات بوده می توانیم ثابت کنیم که برخی از این شکستگی ها و آسیب ها جدیداً ایجادشده است و این یعنی میراث فرهنگی و شهرداری به خوبی به مسئولیت نظارتی خود برای حفاظت از سنگ قبرها عمل نکرده اند.
او با اشاره به تجربۀ سایر کشورها در حفظ قبرستان های تاریخی توضیح می دهد:قبرستان های خارجی فضای سبز و جذابی دارد و مقابر تاریخی نیز در کنار این ساماندهی به خوبی حفظ شده اند اما در تخت فولاد چندین پروژۀ ناجور اجرا شده که موجب از دست رفتن سنگ قبرها شده است. برای نمونه تکیۀ خوانساری ها سنگ های نفیسی داشت که زمانی به خاطر پیاده راه سازی، آن سنگ قبرها را برداشتند و به مکان نامعلومی بردند، سپس جای آن ها پلاک های کوچکی گذاشتند که حاوی اسم و تاریخ فوت متوفی بود. این پلاک های کوچک بی ارزش کجا و آن سنگ قبرهایی که حاوی نقوش و شعرها و متن های زیبا بود؟ معتقدم که این شیوه جایگزین کردن یک خیانت است.
این پژوهشگر هشدار می دهد:مزار علمای سادات بهشتی از جمله پدر و اجداد شهید بهشتی اکنون در معرض خطر قرار دارد.
نصراللهی تأکید می کند که ما بعنوان یک علاقه مند به تاریخ و میراث فرهنگی مذهبی اصفهان، با هیچ شخص و نهادی دشمنی نداریم، قصدمان از بیان مشکلات تخت فولاد دلسوزی است، دوست داریم آن را سالم به دست نسل های بعدی برسانیم و به همین خاطر نسبت به خطراتی که آن را تهدید می کند حساسیت داریم.
ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان اما در گفت وگو با ایسنا اظهار می کند:پروژۀ ساماندهی محوطه شمالی مصلی به شرط ساماندهی وضع موجود قبور با حداقل مداخله، به تائید ما رسیده و با نظارت میراث فرهنگی در حال انجام است.
او ادامه می دهد:قبرهای این بخش از تخت فولاد چندان قدیمی نیست اما با این حال تأکید کرده ایم که این عملیات نباید موجب جابجایی یا شکسته شدن سنگ قبرها شود.
طاهری تصریح می کند:با بررسی هایی که صورت گرفته، قبل از برداشتن کلیۀ سنگ قبرهای این محدوده امر تصویربرداری و مستندنگاری آن انجام شده و به این ترتیب سنگ ها به همان صورت قبلی دوباره در جای خود نصب می شوند.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان با اشاره به اینکه از قرائن پیداست تعدادی از سنگ قبرها قبل از انجام این پروژه شکسته یا دارای ترک بوده اند، می گوید:ما نظارت و حساسیت و دقت خود را در این محدوده بالاتر برده ایم تا کار به خوبی پیش برود و امروز نیز مجدداً مکاتباتی را با متولیان و مجریان پروژه برای تأکید بر حفاظت و جلوگیری از اقدامات غیراصولی انجام دادیم.
سید علی معرک نژاد، مدیر مجموعه تخت فولاد نیز ماجرا را این گونه برای ایسنا روایت می کند:پروژۀ ساماندهی محوطۀ شمالی مصلی به درخواست مسئولان مصلی پیگیری و توسط پیمانکار شهرداری منطقه شش در حال اجراست اما چون این پروژه در محدودۀ تخت فولاد است، ما نیز بر انجام آن نظارت داریم.
او خاطرنشان می کند:در طرح جامع محدودۀ شمالی بعنوان یکی از فضاهای جرم خیز و ناامن شناسایی شد و به همین دلیل تصمیم بر آن شد تا با ایجاد سهولت در عبور و مرور و استفاده از المان های جذاب، این بخش را بعنوان یک فضای شهری مناسب در اختیار مردم قرار بگیرد. تمام این اقدامات نیز ملاحظات اساسی دارد و حفظ میراث تخت فولاد تحت تأثیر هیچ پروژه عمرانی ای قرار نمی گیرد.
مدیر مجموعه تخت فولاد با تأکید بر اینکه این فضا قرار نیست چیزی جز گورستان باشد، ادامه می دهد:طرحی که هم اکنون در حال اجراست قبلاً توسط کارشناسان میراث و ... مورد بررسی و اصلاح قرار گرفته و به شرط جابجا و تخریب و مخدوش نشدن قبور مجوز آن صادرشده است.
او یادآور می شود:همین سخت گیری ها باعث شد که پیمانکار قبل از انجام هر کار، از تمام قبوری که در مسیر بودند عکس برداری کند و به آن ها کدهایی اختصاص بدهد که هر سنگ را به عکس و اطلاعات پیشین متصل می کند. به همین خاطر خیلی دقیق می توان وضعیت کنونی سنگ قبرها را با وضعیت قبلی آن مقایسه کرد.
معرک نژاد خاطرنشان می کند:ما دو سه مراجعه کننده داشتیم که ادعا می کردند سنگ قبر عزیزانشان شکسته شده و با رجوع به بانک اطلاعاتی موجود به آن ها نشان دادیم که این ترک یا شکستگی قبل از عملیات نیز وجود داشته و اکنون به خاطر جابجایی برای ساماندهی زیر و اطراف قبر، بیشتر خود را نشان داده است.
مدیر مجموعه تخت فولاد با اشاره به اینکه هر ادعایی درباره شکسته شدن سنگ قبرها قابل بررسی است، می گوید:هر کس شبهه ای نسبت به شکسته شدن سنگ قبری دارد می تواند به ما مراجعه و وضعیت قبلی آن را مشاهده کند. ما نیز اگر شاهد اتفاق نادرستی باشیم سریع مداخله کرده و روند اصلاحی را پی می گیریم چنان که پیش تر نیز یک بار پروژه را متوقف کردیم و بعد از تذکر به پیمانکار و تأکید بر رعایت بیشتر همۀ جوانب امر، مجدداً کار از سر گرفته شد.
او تأکید می کند که مجموعۀ تخت فولاد عملاً در اجرای پروژۀ محوطه شمالی مصلی نقشی ندارد اما خود را مقید می داند که حافظ این گنجینۀ تاریخی باشد و در این راه از هیچ تلاشی فروگذار نمی کند.
- 19
- 2
