مرکز پژوهش‌های مجلس:کسی ابرهای ما را ندزدیده است!

سیناپرس ،سازمان‌های شرکت‌کننده در انجام این پژوهش، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، وزارت نیرو، شرکت مدیریت منابع ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سازمان هواشناسی کشور، مؤسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، سازمان زمین‌شناسی و پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری هستند.

موضوع مورد بررسی در این پژوهش نیز این است که آیا بارورسازی ابرها در بالادست می‌تواند باعث کاهش بارش در پایین‌دست شود؟ یعنی زمانی که در ایران ابرها از سمت غرب به سمت شرق حرکت می‌کنند(چراکه عموماً جبه‌های هوای تأثیرگذار از سمت دریای مدیترانه و غرب کشور وارد ایران می‌شوند)، در جایی از غرب، مثلاً در کشور ترکیه بارور شوند و ریزش داشته باشند، این اقدام بر میزان پتانسیل بارش آن‌ها تأثیری می‌گذارد؟

کاهش بارش ربطی به بارورسازی ابرها ندارد

به‌طورکلی نتیجه‌ای که این گزارش گرفته این است که این کار می‌تواند تا ۱۰درصد روی میزان بارش اثرگذار باشد، اما از آن‌جایی که این اقدام هزینه گزافی به خود اختصاص می‌دهد و نیاز به سرمایه‌گذاری بسیار زیاد دارد، انجام مستمر آن چندان به‌صرفه و حتی امکان‌پذیر به نظر نمی‌رسد.

مطابق اطلاعات موجود در سایت سازمان جهانی هواشناسی نیز ترکیه در دو مقطع زمانی در دهه ۹۰ این اقدام را انجام داده است و بعد از آن دیگر هیچ پروژه جدیدی در این زمینه اجرا نکرده است. بنابراین مطابق ادعای این گزارش، آن‌چه که ما به‌عنوان کاهش بارش‌ها در کشور مشاهده ‌می‌کنیم، ناشی از بارور شدن ابرها در غرب کشور و  نرسیدن باران آن‌ها به کشور ما نیست.

نکته مهم دیگر این است که هرچند که بارورسازی ابرها می‌تواند تا ۱۰درصد از سامانه بارشی را کاهش دهد، اما چون روی هر سامانه بارشی قابل اجرا نیست درنهایت تأثیر آن در کل بارش یک سال آبی بسیار کمتر از چیزی است که ما در حال حاضر شاهد آن در کشور هستیم. چراکه ما تقریباً با ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت آن روبرو هستیم. درنتیجه می‌توان مطمئن بود که این اتفاق درنتیجه بارورسازی ابرها شکل نگرفته است.

بارورسازی ابرها و استحصال آب‌های ژرف، مفید یا مضر؟

بارورسازی ابرها تکنیکی است که از طریق ایجاد هسته‌های مصنوعی شکل‌گیری قطره‌ها در آب و به روش پاشیدن مواد شیمیایی روی ابرها به‌وسیله موشک یا هواپیما انجام می‌شود. این کار کمک می‌کند تا هسته‌های اولیه آب در ابر شکل بگیرد، عملیات تقطیر سریع‌تر اتفاق بیافتد و قطرات بزرگ آب درنتیجه وزن‌شان به سمت زمین سقوط کنند و بارندگی شکل بگیرد.

بارورسازی ابرها به‌ویژه زمانی که دمای میانگین زمین افزایش پیدا کرده است و شکل‌گیری قطره‌های آب ممکن است که با تأخیر انجام شود، می‌تواند کمک مؤثری بر افزایش میزان بارندگی باشد، اما تأثیر این کار بر کاهش میزان بارش در نواحی دیگر همان‌طور که این گزارش هم مطرح کرده، حرفی بی‌پایه و اساس است.

براساس پژوهش انجام‌شده، در حوزه آب‌های عمیق هم هیچ‌گونه مطالعه دقیقی انجام نگرفته است و به دقت نمی‌دانیم که میزان این آب‌ها در کشور ما چقدر است؟ یا مقادیر قابل استحصال آن‌ها چقدر است؟ خطرات ناشی از استحصال آن‌ها چه می‌تواند باشد؟ و...

می‌دانیم که بر اساس تجربیات کشورهای دیگر، شواهدی وجود دارد که استحصال آب‌های ژرف سبب بروز زمین‌لرزه‌هایی شده است و همان‌طور که در این گزارش نیز آمده، این حوزه در کشور ما قبل از شروع هرگونه عملیات اجرایی، نیازمند مطالعه و بررسی دقیق‌تر است.

اشکال کار تنها مدیریت غلط آب است

درنهایت این گزارش نشان می‌دهد که ما هیچ راهی نداریم برای فرار از این واقعیت که مشکل کشور ما «مدیریت آب» است. یعنی راهی برای دور زدن این واقعیت وجود ندارد. ما باید یک بار برای همیشه بپذیریم که مدیریت آب در کشور ما خطا بوده و راه اشتباهی را طی کرده است و نیازمند اصلاح است. هیچ باور و راه جایگزینی مثل دست‌اندازی به آب‌های ژرف (که خودش می‌تواند هزاران مشکل دیگر ایجاد کند) یا بهانه‌جویی‌هایی مثل تاثیر بارورسازی ابرها بر کاهش بارش کشور، مشکل بنیادین و بزرگ آب در ایران، یعنی مدیریت آب را برطرف نخواهد کرد.

بنابراین بهتر است که این گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی که مرجعی قانونی و قابل استناد است، مورد توجه و استفاده دستورالعمل‌های جدید وزارت نیرو در مدیریت آب قرار گیرد و یک بار برای همیشه کمر به اصلاح مدیریت آب در کشور بسته شود.