چهار درصدي‌ها به‌راحتي در تهران يك برج ۲۷ طبقه كه از اساس خلاف است، مي‌سازند و متوليان اين بخش هيچ‌گونه تلاشي براي متوقف كردن اين پروژه باوجود دستور وزير راه‌و‌شهرسازي نمي‌كند.
هماهنگي شهرداري با برج‌ساز!
پیروز حناچی، دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به «قانون» درباره برج ۲۷ طبقه زرين هرمزان مي‌گويد:« پس از صدور حكم شوراي عالي معماري و شهرسازي، مالك برج به ديوان عدالت اداري درخصوص اين حكم شكايت كرد. ديوان عدالت اداري نيز دستور توقف نسبت به راي شوراي عالي معماري و شهرسازي صادر كرده است تا پرونده بررسي و راي پاياني آن صادر شود. اين دستور توقف، به‌صورت موقت است و البته اين مساله موجب سوءاستفاده مالك شده و طي اين مدت زمان، مالك اقدام به ادامه ساخت برج كرده است.
طبق قانون، شهرداري بايد اين پروژه را تا تعيين تكليف نهايي متوقف كند اما اين اتفاق از سوي شهرداري رخ نداده است. به‌نظر مي‌رسد كه شهرداري با اين موضوع هماهنگ است».
دليل انفعال چيست؟
حناچي درباره دلايل عدم توقف پروژه از سوي شهرداري عنوان مي‌كند:« راي ديوان يك فضا براي آنها به‌وجود آورده است. انتفاع سازماني براي شهرداري يا پولي كه از مالك گرفته، مهم‌ترين دليل انفعال شهرداري در اين مورد است. علت اصلي مخالفت شوراي عالي معماري و شهرسازي با اين پروژه بحث ايمني آن است. قبل از فاجعه پلاسكو اين موضوع مطرح شد. اگر اين برج ساخته شود، امكان امدادرساني به اين مجتمع از بين مي‌رود. همچنين متراژ اين برج نسبت به طرح اوليه كه يوناني‌ها براي عمران تكلار ارائه كرده بودند، بيشتر است». آنچه كه بيش از هر مساله‌اي موجب نگراني شده است، هشدارهای مدام سازمان آتش‌نشاني به هيات مديره برج‌هاي مجتمع هرمزان درخصوص عدم ايمني آن است. هشداري كه به هيات مديره‌اي بدون اختيار داده شده است.
راي دادگاه بر توقف برج ۲۷ طبقه هرمزان
یک ماه پس از ابلاغ مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در خصوص غیرقانونی بودن پروژه برج جدید ۲۷ طبقه در فضاهای مشاع مجتمع مسکونی هرمزان و صدور دستور صریح «توقف عملیات ساختمانی» و «خروج شرکت عمران تکلار از مجتمع»، قاضی دادگاه تجدید نظر شعبه ۱۰۶ قوه قضاییه نیز، در حکمی جداگانه این شرکت را محکوم كرده و دستور به رفع «تصرف عدوانی»، خروج و تحویل بخشی از زمین کارگاه ساختمانی به مسجد مجاور (مالک اصلی آن) داده است. این دو حکم قانونی به‌عبارت ساده‌تر نشان دهنده آن است که در ساخت این برج با زیرپا گذاشتن ضوابط و مقررات بالادستی، عملا به حقوق چند هزار نفر از مردم و ساکنین اين مجتمع تجاوز شده است.
عدم مالکیت شرکت عمران تکلار بر زمین پروژه، ناديده گرفتن ظرفیت‌های جمعیت‌پذیری، ترافیکی، خدماتی و ... منطقه در ساخت این برج و غصب زمین مسجد مجاور، تنها بخشي از تخلفات صورت گرفته است. از آنجا که پیمانکار ساخت مجتمع مسکونی هرمزان و نیز مسجد الزهرا (س) هر دو شرکت عمران‌تکلار بوده است، از سال‌ها پیش بخشی از زمین مسجد را برای سوءاستفاده در آینده، مخفیانه برای خود نگه‌داشته است.
اخطار به هيات مديره‌اي بي‌اختيار
چند روز پس از حادثه ساختمان پلاسکو، شهرداری منطقه دو اخطار تازه‌ای به برج‌های مسکونی هرمزان ابلاغ کرد که در آن تشریح شده بود به‌علت بسته شدن «تنها خیابان مرکزی و مدخل امدادرسانی تعدادی از برج‌ها»، در هنگام بروز هرگونه حادثه طبیعی یا انسان‌ساز، «امکان تردد، امدادرسانی و تخلیه اضطراری ساکنین به‌دلیل انسداد تنها معبر ورودی و دسترسی به برج‌های مذکور میسر نيست ». در این نامه مالکان مجموعه برج‌های مسکونی هرمزان مورد خطاب قرار گرفته شده‌اند، حال آنکه آنها هیچ اختیاری در مداخلات پیش آمده و انسداد معابر نداشته‌اند و شرکت عمران‌تکلار به‌شکلی خودسرانه با این پروژه غیر قانونی یا با فروش کاربری‌های مشاعی به‌غیر، این وضعیت را سبب شده است. چند روز پس از این اخطاریه، اخبار ۲۰:۳۰ شبکه دو گزارشی از این پرونده با این عنوان: «حکایت سازه‌ای که زور سازنده‌اش به قانون می‌چربه!» پخش كرده است اما بازهم خبري از اجراي قانون نبود.
برج هرمزان هر روز قد مي‌كشد
سازه فلزی برج ۲۷ طبقه در زمان ابلاغ مصوبه شورای عالی، چهار طبقه بود. یک ماه بعد، در زمان صدور حکم دادگاه هفت طبقه شده بود و امروز ساخت آن به طبقه یازدهم رسیده است. شرکت عمران‌تکلار با توانی مضاعف و صرف هزینه‌های بسیار کار را ادامه می‌دهد و آلودگی صوتی و محدودیت بصری فزاینده این پروژه، درست مقابل دیدگان و گوش‌های هزاران نفر از ساکنان مجتمع، به آنها که سال‌ها با تلاش و زحمت و استمداد از قانون برای احقاق حقوق خود کوشیده‌اند، همچنان ادامه دارد.
داستان هرمزان
مجتمع هرمزان، مجموعه‌ای از برج‌های بلندمرتبه مسکونی در شهرک قدس (غرب) تهران است که طرح آن در دهه ۱۳۵۰ تصویب و از همان زمان با تاسیس شرکت عمران‌تکلار (به سهامداری بانک عمران وقت و یک شرکت یونانی) اجرایی می‌شود. در طرح مصوب این مجتمع، ۱۷ برج ۱۴طبقه با تراکم‌هایی مشخص، به‌همراه تعداد محدودی کاربری آموزشی، تجاری و ورزشی (برای تامین نیاز سکنه مجتمع) پیش‌بینی شده است. بخش بزرگی از این طرح تا زمان حضور شرکت یونانی در ایران اجرا می‌شود. با خروج سهامدار یونانی در دهه۱۳۶۰، شرکت عمران‌تکلار زیر پوشش وزارت مسکن و شهرسازی وقت و بعدها بنیاد مسکن می‌رود. از آن سال‌ها به بعد، احداث مابقی طرح با اعمال تغییرات و گاهي تخلفاتی در کاربری‌ها، مساحت‌ها و تعداد طبقات برج‌های جدید همراه می‌شود؛ مثلا بخش عمده‌ای از فضاهای تفریحی و ورزشی اجرا نمی‌شود ولی در مقابل، برج‌هایی در این مدت ساخته می‌شوند که مساحت‌های بیشتری نسبت به طرح مصوب دارند؛ بعضی‌هاي‌شان به جای ۱۴الي۱۸ طبقه، بالای ۲۰ طبقه دارند.
سه برج مازاد ساخته شد
به هر ترتیب عمران‌تکلار که موظف بود پس از پایان ساخت هفدهمین برج از مجتمع خارج شود و اداره آن را به مالکین بسپارد، به بهانه‌های مختلفی در مجتمع می‌ماند و ساخت‌وسازهای جدیدی را آغاز می‌کند. در دهه ۱۳۸۰ در فضای مشاعی شرقی مجتمع، سه برج جدید و مازاد بر طرح مصوب احداث می‌کند (برج نگین و برج دوقلوی نسترن). این برج‌ها بدون اخذ مجوزهای لازم احداث می‌شوند که نتیجه آن این است که هم‌‌اکنون در مجتمع مسکونی هرمزان به‌جای ۱۷ برج طرح مصوب، ۲۰ برج وجود دارد. تخلف دیگر شرکت در این سال‌ها تبدیل فضای کوچک تجاری (با مساحت مصوب ۲۵۰۰ مترمربع) به مجتمعی بزرگ بالغ بر ۷۰۰۰مترمربع، با تعداد زیادی واحد اداری و تجاری است. در طرح مصوب، این فضای تجاری جهت خدمت‌رسانی داخلی به اهالی مجتمع پیش‌بینی شده‌است، حال آنکه عمران‌تکلار با افزایش مساحت، آن را تحت عنوان پروژه «مجتمع تجاری هرمزان» به غیر می‌فروشد. هرچند این فضای تجاری غیرقانونی به علت تخلفات آشکارش، سال‌هاست که به حکم دادگاه متوقف شده‌است اما همچنان بخشی از راه‌های دسترسی مجتمع به خاطر آن مسدود است.
غصب بخشي از زمین مسجد براي ساخت برج
اقدامات فوق در کنار تغییرات و تخلفات دیگری که در این سال‌ها عمران تکلار در نقاط مختلف مجتمع مرتکب شد، مانع از این نبود که همچنان فرصت سوءاستفاده از فضاهای مشاعی مجموعه نباشد. این شرکت در دهه ۱۳۹۰ دست به اجرای نقشه جدیدی زد و با خاکبرداری در قطعه دیگری از زمین‌های مشاعی، ساخت برج تازه‌ای را (به نام «برج‌زرین» یا «برج ۲۱») آغاز کرد. با آغاز خاکبرداری پروژه، اعتراض ساکنین مجتمع که سابقه تخلفات پیشین عمران‌تکلار را به یاد داشتند بالا گرفت و با همراه‌شدن رسانه‌ها، شورای عالی معماری و شهرسازی ایران، راسا به موضوع ورود کرد و دستور داد تا بررسی صحت اسناد و پروانه‌های این پروژه، عملیات اجرایی آن تا طراز همکف متوقف شود.
لغو مجوز برج هرمزان
چندماه بعد و در آذرماه ۱۳۹۵، این شورا نتیجه نهایی بررسی‌های خود را در قالب مصوبه‌ای خطاب به استاندار و شهردار تهران اعلام كرد. مصوبهياد شده به‌صراحت «پروانه صادره در خصوص برج زرین،(شماره۲۱) را خلاف ضوابط و مقررات طرح جامع و تفصیلی ساخت‌وسازهای تهران تشخیص داده» ،چرا که اولا احداث آن «بیشتر از سقف تراکمی مجاز (۲۵۰) مصوب» است و ثانیا «با استناد به ضوابط و طرح جامع و طرح تفصیلی تهران، احداث برج يادشده نیاز به مصوبه جداگانه کمیسیون ماده ۵ و شورای عالی شهرسازی و معماری تهران دارد». در حالی که در این پروژه مجوزهای مذکور اخذ نشده‌است.مصوبه قانونی شورای عالی معماری و شهرسازی ایران، قاطع و صریح است. در روز تصویب آن، اسکلت برج ۲۱ به طبقه سوم رسیده بود. مصوبه علاوه‌بر دستور به خروج شرکت عمران‌تکلار از مجتمع مسکونی هرمزان، تکلیف ساخت‌وساز انجام‌شده را نيزاین‌گونه مشخص می‌کند: «ساخت‌وسازهای مربوط به مجموعه ورزشی (که آن نیز تخلفی دیگر در این مجتمع است) و نیز برج شماره ۲۱ (موسوم به زرین) در حد وضع موجود متوقف و برای اختصاص به کاربری‌های خدماتی انتفاعی و غیرانتفاعی پشتیبان سکونت تثبیت شود». این مصوبه، به‌طور ضمنی بر مالکیت ساکنین هرمزان بر زمین و این پروژه صحه می‌گذارد.
سخن آخر
زور وزير راه و شهرسازي به چهاردرصدي‌ها نمي‌رسد و شهرداري نيز با عدم اجراي قانون، بستر امني براي آنها فراهم كرده است. در اين روزهاي داغ انتخابات، بازار برج‌سازان چهاردرصد نيز به‌شدت داغ است و از غفلت مسئولاني كه سرگرم انتخابات هستند سوءاستفاده كرده و هر روز بر طبقات برج‌هاي خود مي‌افزايند. درپايان تهران مي‌ماند و برج‌هاي آسمان‌خراشي كه در هيچ برنامه جامع و تفضيلي براي صاحبان‌شان برنامه‌ريزي نشده است و بايد بارها آنها را ديگر مردم شهر به‌دوش بكشند.
- 13
- 3
