سرنوشت طرح‌ ترافیک ۹۸ پایتخت چه زمانی مشخص می‌شود؟

در سال‌های گذشته، ماه‌های آذر و دی، ماه‌های ثبت‌نام مشمولان سهمیه‌های خاص طرح ترافیک بودند. در شرایطی که سال گذشته با تصمیم‌گیری دیرهنگام برای تعیین تکلیف طرح ترافیک در شورای شهر پایتخت، طی شدن فرآیند ثبت‌نام حتی به ماه‌های ابتدایی امسال هم رسید، امسال هم تا میانه دی ماه تازه صحبت‌هایی درباره بررسی طرح ترافیک مطرح است؛ با این تفاوت که این بار نه تنها سهمیه طرح‌ها که خود محدوده و شکل اجرای طرح هم در حال بررسی دوباره است.

سال گذشته شورای شهر تهران ساعت طرح ترافیک را افزایش داد و البته روزهای پنجشنبه را از شمول روزهای طرح خارج کرد. همچنین تعرفه تردد روزانه در طرح ترافیک نیز بر اساس فاکتورهایی مثل سهمیه معلولان و جانبازان و خودروهای هیبریدی، معاینه فنی و معاینه فنی برتر و ساعت ورود و خروج از طرح متفاوت تعیین شد، ضمن اینکه قرار شد از کسانی که سهمیه روزانه را تهیه نکرده‌اند، در صورت ورود به طرح، علاوه بر جریمه راهنمایی و رانندگی، عوارض ورود به طرح هم به صورت بدهی در حساب شهروندی محاسبه شود. شکل ارائه سهمیه‌های طرح ترافیک هم تغییر کرد و برای اولین بار نام گیرندگان طرح ترافیک خبرنگاری هم اعلام شد. هرچند مجموع این تغییرات از دید برخی با انتقادهایی همراه بود، اما برخی دیگر هم معتقدند مجموع این تغییرات مثبت بوده است.

در ماه‌های گذشته انتشار اخباری درباره بررسی برای تغییر در محدوده طرح ترافیک ۹۸ در کمیسیون‌های شورای شهر تهران خبرساز شد. گفته می‌شد که شورای شهر در حال بررسی افزایش دایره طرح ترافیک به طرح زوج و فرد است. این موضوع البته در ساحت رسانه‌ای پاسخ‌ها و اظهارنظرهایی از سوی چهره‌های شورای شهر تهران، مسئولان شهرداری پایتخت و البته فرماندهان انتظامی و پلیس راهور را به دنبال داشت. با این حال در پاسخ به این واکنش‌ها اعلام شد که این موضوع تنها در حال بررسی است و هنوز هیچ تصمیمی درباره آن گرفته نشده است.

سه شرط پلیس برای هر‌گونه تغییر در طرح ترافیک و زوج و فرد

با این حال و در میانه گمانه‌زنی‌ها درباره سرنوشت طرح ترافیک ۹۸، دیروز سردار حسین رحیمی رئیس پلیس پایتخت در حاشیه اجرای ششمین مرحله از طرح دستگیری سارقان و مجرمان حرفه‌ای شهر تهران در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت ادغام طرح ترافیک و زوج و فرد از سال آینده گفت: «در این زمینه جلسات کارشناسی مختلفی برگزار شده است. این مسئله باید بررسی شود و ما سه شرط مهم را برای هر‌گونه تغییر در نحوه اجرای طرح ترافیک و زوج و فرد بیان کرده‌ایم. نخست اینکه این طرح زحمتی برای مردم ایجاد نکرده و سبب افزایش رضایتمندی آنان شود». وی افزود: «دو شرط دیگر نیز این است که طرح منجر به کاهش آلودگی هوا شده و سبب تسهیل در ترافیک و عبور و مرور شود».

پاسخ معاونت ترافیک شهرداری تهران به نقدها درباره طرح ترافیک فعلی

در شرایطی که موضوع چگونگی طرح ترافیک سال آینده هنوز معلوم نیست، معاونت حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران با انتشار اطلاعیه‌ای در مورد «ادعاهای نادرست» درباره طرح ترافیک فعلی توضیحاتی را ارائه کرده است که چه بسا برای شفاف‌سازی درباره تغییرات آتی طرح نیز به کار بیاید. این معاونت در اطلاعیه خود در‌این‌باره نوشته است: «اخیرا موج تازه‌ای در چند رسانه علیه عملکرد معاونت حمل‌و نقل و ترافیک شهرداری به راه افتاده که به طور مشخص، موفقیت‌های طرح ترافیک جدید را هدف گرفته است». به عنوان مثال در این اطلاعیه درباره «کاهشی بودن روند درآمدهای ناشی از طرح ترافیک در سال ۹۷» آمده است: «اولا هدف از اجرای طرح ترافیک جدید، کنترل ترافیک و در حد امکان کاهش آلودگی هوا بوده است، نه کسب درآمد بیشتر. نکته جالب اینکه انتقاد از کاهش درآمد توسط کسانی مطرح می‌شود که در ابتدا مدعی بودند هدف طرح ترافیک جدید، افزایش درآمد شهرداری است!

ثانیا روند درآمدهای ناشی از طرح ترافیک جدید، کاهشی نیست و رو به افزایش است. با‌توجه به اینکه در طرح ترافیک جدید، فروش سالانه حق تردد در محدوده حذف شده و نرخ عوارض بنا به شاخص‌هایی چون زمان تردد و سطح آلایندگی خودروها به صورت روزانه محاسبه می‌شود، لذا درآمدها به صورت مقطعی کاهش یافته و از شکل یکباره در اول سال به کل سال منتقل شده است. البته مجموع درآمدهای حاصل از طرح ترافیک جدید از سال‌های قبل بیشتر بوده‌ اما نه به علت افزایش‌ بلکه به این علت که دیگر از تخلفات خودروهایی که تردد غیرمجاز دارند، چشم‌پوشی نمی‌شود و عدالت بیشتری بین همه در برابر قانون مراعات می‌شود. اما به طور کلی میزان تحقق درآمد تا امروز کمتر از سال پیش بوده که این موضوع با در نظر داشتن اهداف اصلی طرح ترافیک، توجیه‌پذیر است». این اطلاعیه همچنین درباره ادعای «افزایش بار ترافیکی در محدوده طرح» آورده است: «[این ادعا] کاملا با مشاهدات مردمی و میدانی و داده‌های مرکز کنترل ترافیک، در تعارض است. بار ترافیکی محدوده و نیز خارج از آن پس از اجرای طرح ترافیک جدید، در نیمه اول و همچنین نیمه دوم سال تا زمان حاضر، کاملا کمتر شده است و حتی مردمی که هر روز در محدوده طرح ترافیک تردد دارند نیز این تغییر را کاملا احساس می‌کنند. اما به نظر می‌رسد که برخی عزیزان منتسب به شورای شهر، در این زمینه عمدا قصد دارند مطالب را وارونه جلوه دهند».

در این مطلب به نقدها و ادعاهایی مثل «برداشت سقف مبلغ عوارض تردد از حساب شهروندی کاربران، بابت رزرو حق تردد»، «عدم درج رقم بدهی طرح ترافیک در استعلام عوارض توسط دفاتر خدمات الکترونیک شهر» و «افزایش تردد غیرمجاز در محدوده طرح» نیز پاسخ‌هایی داده شده است.

طرح ترافیک خبرنگاران حذف می‌شود؟

در میان دغدغه‌های عام شهروندان تهرانی درباره محدوده و مبلغ عوارض طرح ترافیک، سهمیه‌های طرح ترافیک برای گروه‌های خاص هم همواره مورد توجه است. این روزها در میان بررسی‌های مربوط به طرح ترافیک سال آینده، موضوع سهمیه‌ها و به ویژه سهمیه خبرنگاران هم در حال بازبینی و بازنگری است. علی پیرحسین‌لو، مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران روز دوشنبه از جلسه کمیته فرهنگ و رسانه شورای شهر تهران درباره موضوع طرح ترافیک خبرنگاران خبر داده بود.

وی به ایلنا گفت: «روز دوشنبه ۱۷ دی‌ماه دومین جلسه کمیته فرهنگ و رسانه شورای شهر درخصوص این موضوع برگزار شد. در جلسه قبلی پیشنهادهای کلی و بحث‌هایی در مورد اصلاح شیوه توزیع طرح خبرنگاری و دغدغه‌های اصحاب رسانه‌ها مطرح شده بود و در جلسه دوم پیشنهادهای مکتوب اعضا به بحث گذاشته شد. قرار است در جلسه بعد براساس جمع‌بندی پیشنهادها، در این زمینه اقدام به تصمیم‌گیری کنیم. البته عجله‌ای هم در این زمینه وجود ندارد و باید دید روند بحث‌ها چگونه پیش می‌رود». وی در توضیح نتایج این جلسات، از عزم برخی اعضا درباره حذف طرح ترافیک خبرنگاران در سال ۹۸ و شیوه‌های جایگزینی آن خبر داد. ارائه کارت‌های اعتباری به خبرنگاران برای استفاده از مترو و اتوبوس (که امسال نیز برای خبرنگارانی که از سهمیه طرح ترافیک استفاده نکردند اختصاص یافت)، اضافه شدن تاکسی به شمول استفاده از این کارت‌ها، مهم‌ترین پیشنهاد جایگزینی است که به گفته پیرحسین‌لو از سوی مدیران برخی خبرگزاری‌ها ارائه شده است. اعطای یارانه ریالی مستقیم به رسانه‌ها توسط شهرداری نیز از دیگر راه‌های مطرح شده بوده است.

مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران درباره اصلاح روند توزیع طرح ترافیک نیز می‌گوید: «‌همانند سال قبل، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تمایل دارد تا توزیع طرح ترافیک خبرنگاران در اختیار این ارگان باشد و تشکل‌های صنفی نیز معتقد هستند توزیع طرح ترافیک خبرنگاران باید در اختیار آنها باشد. اما در نهایت افراد اذعان داشتند توزیع طرح ترافیک در سال ۹۷ عادلانه‌تر از سال‌های پیش بوده و اشکالات کمتری به آن وارد بوده است، به همین دلیل اغلب تاکید می‌کردند که می‌توان بدون یک تغییر اساسی، همین طرح ترافیک فعلی را اصلاح کرد. مثلا یک پیشنهاد این بود که رسانه‌هایی که به هر نحوی از بودجه و امکانات دولتی و عمومی استفاده می‌کنند، طرح ترافیک خبرنگاری دریافت نکنند و طرح با تخفیف صرفا به رسانه‌های بخش خصوصی تعلق گیرد».

ارائه سهمیه بر اساس رتبه‌بندی وزارت ارشاد، سابقه و دوره فعالیت بیشتر و نظم انتشار بهتر یا قرارگیری دفتر در محدوده طرح از هم دیگر مواردی بوده که برای تاثیرگذاری بر روند توزیع سهمیه طرح پیشنهاد شده‌اند. با این حال پیرحسین‌لو اشاره می‌کند که هیچ کدام از این بحث‌ها نهایی نشده و ظرف یکی دو هفته آینده درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود.

به هر ترتیب باید منتظر بود تا اجزای گوناگون طرح ترافیک ۹۸، بعد از بررسی‌های تخصصی، در شورای شهر مورد بررسی نهایی و تصویب قرار گیرند. با این حال شاید بهتر باشد که شورای شهر با تصمیم‌گیری سریع‌تر دراین‌باره، سازوکار طرح را پیش از فرا رسیدن سال جدید به انجام برساند و تصمیم‌گیری درباره طرح ترافیک ۹۸ را به ماه‌های ابتدایی این سال نیندازد. هر چند به نظر می‌رسد طرح ترافیک، با گذشت چند دهه از اجرای آن، فراتر از این بررسی‌ها و بحث‌های سالانه‌ نیاز به یک بازنگری کلی و سازوکاری مشخص برای پرهیز از این دوباره‌کاری‌ها و آزمون و خطاهای سالانه داشته باشد.