جمعه ۱۳ تیر ۱۴۰۴
۱۵:۴۹ - ۲۰ شهریور ۱۳۹۸ کد خبر: ۹۸۰۶۰۵۳۹۷
محیط زیست و گردشگری

محمد شکرچی‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی:

ریسک وقوع سیلاب در ایران ۴برابر شده است

محمد شکرچی‌زاده,اخبار اجتماعی,خبرهای اجتماعی,محیط زیست
مطالعات سازمان هواشناسی بین‌المللی نشان می‌دهد با توجه به پدیده تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین، ریسک وقوع سیلاب در منطقه‌ای که ایران نیز در آن قرار دارد ۴برابر شده است.

 هنوز آثار سیلاب‌های بهاری امسال از مناطق سیل‌زده پاک نشده و عملیات عمرانی برای جبران خسارت‌های وارده به این مناطق ادامه دارد؛ سیلاب‌هایی که حدود ۳۰هزار میلیارد تومان خسارت وارد کردند و احتمال وقوع دوباره آنها نیز کم نیست. سازمان هواشناسی بین‌المللی، با توجه به پدیده تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین، مطالعاتی درباره ریسک وقوع سیلاب در مناطق مختلف کره زمین انجام داده و براساس این مطالعات، ایران در منطقه‌ای قرار گرفته که ریسک وقوع سیلاب در آن حدود ۴برابر افزایش یافته است. با این حساب، عقل سلیم حکم می‌کند هر کاری برای جلوگیری از تکرار حوادث مشابه انجام شود.

در این میان مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی دست‌به‌کار تدوین آیین‌نامه سیلاب شده و آنگونه که محمد شکرچی‌زاده، رئیس این مرکز به همشهری می‌گوید،تلاش می‌کند با جمع‌آوری اطلاعات و بازبینی دستورالعمل‌های موجود، راهکارهایی برای جلوگیری از تشدید خسارت‌های سیلاب ارائه کند. به عقیده شکرچی‌زاده، در چند دهه گذشته بخش عمده تمرکز در موضوع مقابله با حوادث و بلایای طبیعی معطوف به بحث زلزله بوده و خطر سیل تا حدودی مغفول مانده است ازاین‌رو تدوین آیین‌نامه‌ای برای سیلاب اقدامی ناگزیر و الزامی است. در ادامه گفت‌وگوی محمد شکرچی‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی با همشهری را بخوانید.

پس از وقوع سیلاب‌های سهمگین در اواخر سال گذشته و اوایل سال‌جاری، بحث‌هایی درباره ریشه‌یابی دلایل تشدید خسارت سیلاب مطرح شد و مرکز تحقیقات نیز برای انجام مطالعات مربوط به حوزه زیرساخت‌های راه، مسکن و شهرسازی وارد عمل شد. این مطالعات به کجا رسیده است؟

ما در چند دهه اخیر کلاً در موضوع مقابله با حوادث و بلایای طبیعی بیشتر بر زلزله متمرکز بوده‌ایم و خطر سیل را به‌خصوص با گستردگی سیلاب‌های اخیر پیش‌بینی نمی‌کردیم. در این سیلاب‌ها حدود یک‌سوم کشور با حوادث سیل مواجه شد و براساس اطلاعات جمع‌آوری شده مجموع خسارت‌های آن به بیش از ۳۰هزار میلیارد تومان رسید که ۱۰هزار میلیارد تومان آن خسارت به جاده‌ها، پل‌ها و زیرساخت‌های حمل‌ونقل بود. ازیک‌طرف ماجرا، سیلاب‌های امسال غیرمترقبه و غافلگیرکننده بود از نقطه مقابل، با توجه به این خسارت‌ها و با توجه به اینکه احتمال تکرار این اتفاقات همچنان وجود دارد، توجه به درس‌های سیلاب و جمع‌بندی تجربیات آن را ناگزیر و الزامی می‌کند.

درباره اینکه احتمال وقوع این سیلاب‌ها وجود دارد، مطالعاتی انجام شده یا بر مبنای طبیعی بودن وقوع سیل این احتمال را مطرح می‌کنید؟

مطالعات سازمان هواشناسی بین‌المللی با توجه به پدیده تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین ریسک سیلاب را برای کل کشورها بررسی کرده و در این مطالعات ایران در منطقه‌ای قرار گرفته که ریسک سیلاب در آن ۴برابر شده، پس احتمال وقوع سیلاب در آینده بیشتر هم شده است. نکته دیگر اینکه سیلاب و زلزله یک تفاوت بزرگ دارند که ضرورت توجه به سیلاب را افزایش می‌دهد. وقتی یک زلزله شدید در منطقه‌ای رخ می‌دهد، انرژی زمین آزاد می‌شود و تا چند سال در آن منطقه زلزله بزرگی نخواهیم داشت اما در مورد سیلاب تبخیری در اقیانوس انجام می‌شود و با حرکت باد و جریان هوا و تغییر فشار هوا بارش رخ می‌دهد و هیچ تضمینی برای دوره آرامش وجود ندارد.

مطالعات انجام شده در مرکز تحقیقات و آیین‌نامه سیلاب چه نقشی در مواجهه با سیلاب خواهد داشت؟

نکته اول در مواجهه با سیلاب‌های اخیر این بود که بتوانیم نقاط ضعف و موضوعات کمتر مورد توجه قرار گرفته را شناسایی کنیم و درس بگیریم تا هم راه برای مدیریت مهار بارش‌ها فراهم شود و هم از بروز خسارت‌های جدی در زیرساخت‌ها و ابنیه جلوگیری شود. به‌خصوص که وضع اقتصادی دولت به‌گونه‌ای نیست که قادر باشد چنین خسارت‌های سنگینی را سریعاً جبران کند. پس بهترین راهی که در موضوع سیلاب باقی می‌ماند پیشگیری است. به همین دلیل از نخستین روزهای وقوع سیلاب، مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی ۱۱گروه کارشناسی به استان‌ها و مناطق سیل‌زده فرستاد و اطلاعات جامعی را جمع‌آوری کرد که براساس این اطلاعات، مشکلات و کاستی‌ها ارزیابی و راهکارهای رفع آنها مشخص شود و امکان بهبودبخشی تاب‌آوری تأسیسات، ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها فراهم آید.

در این ارزیابی‌ها چه مسائلی مشخص شد و آیا راهکاری برای رفع آن ارائه شد؟

یکی از مواردی که بسیار قابل‌توجه قرارگرفت این بود که باید دستورالعمل و آیین‌نامه‌های قبلی مربوط به طراحی پل‌ها، راه‌ها، دیوارهای حائل و ابنیه مورد بازنگری قرار بگیرد و برخی از مفروضات مهندسی مانند دوره بازگشت، عمق آب‌شستگی و... را بازبینی کنیم تا در جریان بازسازی مناطق سیل‌زده و ساخت ابنیه جدید در مناطق دیگر، راه بر تکرار خسارت بسته شود. همچنین درنتیجه این مطالعات مشخص شد در حوزه شهرسازی نیز باید در دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های مربوط به طرح‌های جامع و تفصیلی، موضوعات هیدرولیک، هیدرولوژی و ارزیابی ریسک برای سیل نیز مانند مبحث زلزله انجام شود؛ چراکه مطالعات شهرسازی تاکنون سیل را ضعیف دیده و مبنای محاسبات آن خشکی محور بوده است. ضمن اینکه بررسی‌های ما نشان داد در ساختمان‌سازی‌های مناطقی که در معرض سیل قرار داشتند یا دارند، راهکارهای ارائه شده در مبحث ۶مقررات ملی ساختمان رعایت نشده است؛ راهکارهایی که می‌توانست به مقاومت ساخت‌وسازها در برابر سیل کمک کند و از این رو اجرای آن جدی‌تر دنبال شود.

در این بررسی‌ها قرار است دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های قبلی اصلاح شوند یا آیین‌نامه جدیدی تدوین خواهد شد؟

از زمان سیلاب، به دستور وزیر راه کمیته‌هایی برای جمع‌بندی اطلاعات موجود و آیین‌نامه‌های قبلی تعیین شد تا با حذف مفاد تکراری و ایجاد بندهای ضروری و جدید، مجموعه‌ای منسجم از دستورالعمل نهایی و مناسب داشته باشیم. البته بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد اگر همین دستورالعمل‌های موجود رعایت می‌شد، میزان خسارت‌های وارده ۳۰تا ۴۰درصد کمتر بود ضمن اینکه بازبینی آیین‌نامه‌ها و قوانین حوزه راه، مسکن و شهرسازی امری معمول است و مثلاً آیین‌نامه ۲۸۰۰که به مقاوم‌سازی ساختمان مقابل زلزله اختصاص دارد تاکنون ۴بار ویرایش شده و ویرایش پنجم آن نیز به‌زودی ابلاغ می‌شود.

چه تغییراتی در دستورالعمل‌ها ایجاد شده است؟

مثلاً در آیین‌نامه‌های موجود، برای ساخت یک پل، شرایط مورفولوژی مشخص برای بستر رودخانه‌ها پیش‌بینی می‌شد که مبنای ساخت پل قرار می‌گرفت اما در سال‌های اخیر با کم آب شدن رودخانه‌ها، در بسیاری نقاط به‌صورت مجاز یا غیرمجاز دست‌اندازی‌ها  برای برداشت ماسه از بستر رودخانه‌ها انجام شد که رژیم هیدرولیک رودخانه را تغییر می‌دهد و در گذر زمان زمینه‌سازی آسیب به پایه پل‌ها می‌شود.

بنابراین در طراحی‌ها، ضمن اینکه باید با توجه به دوره بازگشت، تغییرات مورد نیاز را انجام دهیم، حتماً باید مطالعات بالادست و پایین‌دست را نیز داشته باشیم و مهم‌تر اینکه در طول عمر سازه پل، تمهیداتی برای جلوگیری از اتفاقاتی اندیشیده شود که می‌تواند وضعیت رودخانه را تغییر دهد. نکته این است که تعداد تأسیسات زیربنایی آسیب‌دیده در سیلاب‌های اخیر بسیار زیاد است و بررسی تمام این پل‌ها و راه‌ها نیاز به کارهای کارشناسی عمیق و منابع مالی گسترده‌تری دارد. همین بررسی‌های انجام شده توسط مرکز تحقیقات و جامعه مهندسان مشاور اثبات می‌کند که ما به بازبینی مفروضات نیاز داریم و باید این مطالعات با قدرت ادامه پیدا کند.

این مطالعات فقط برای کاهش تخریب سیلاب‌های آینده کارایی دارد یا برای وضع موجود هم پیشنهاد‌هایی ارائه می‌کند؟

آنچه در این مطالعات تحت عنوان تدوین آیین‌نامه سیلاب در دستور کار است، تلاش می‌کند ساختار مهندسی و اجرا را به سمتی ببرد که احتمال بروز خسارت‌ها را کاهش دهد اما همزمان در نتایج ارزیابی‌های صورت گرفته در مناطق سیل‌زده نیز حقایقی به‌دست‌آمده که به اصلاح وضعیت موجود کمک می‌کند. این یک واقعیت است که حتی اگر طراحی و مدیریت سازه‌ها درست باشد، اقداماتی مانند رسوب‌برداری و لایروبی نیز باید انجام شود تا مبادی باز بماند و سیلاب به سازه‌ها و ساختمان‌ها خسارت نرساند در حالی که مثلاً در ماجرای سیل استان گلستان، بخش زیادی از خسارت‌های وارده ناشی از رسوب بستر رودخانه و لایروبی نشدن آن بود. در مطالعات اخیر، این موارد شناسایی و برای اصلاح به دستگاه‌های مسئول ارجاع داده شده است.

در تدوین آیین‌نامه سیل، آیا براساس منطقه‌بندی عمل می‌شود یا کلاً دستورالعمل‌هایی برای اجرا در کل کشور ارائه خواهد شد.؟

در این آیین‌نامه نقشه‌های خطر سیل مانند کاری که در حوزه زلزله انجام شده، تهیه می‌شود و مناطق با توجه به شرایط اقلیمی و خطرهای بالقوه در پهنه‌بندی سیل مورد توجه قرار می‌گیرند. در جریان مطالعات کارشناسی، اطلاعات پایش ساختمان‌های واقع در حریم مسیل‌ها به دستگاه‌های اجرایی ارسال می‌شود و در مواردی که ساختمان یا سازه‌ای در حریم و مسیل است باید تخریب و تخلیه شوند. همچنین همزمان با تدوین این آیین‌نامه، اقداماتی برای مقاوم‌سازی ساختمان‌های موجود نظیر پایداری‌سازی‌ ترانشه‌ها، شیروانی‌ها و بستر رودخانه‌هایی که با برداشت غیرمجاز مواجه بوده‌اند در دستور کار سازمان راهداری و شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور قرار گرفته اما با مشکل محدودیت منابع مالی مواجه است و باید بیشتر سرمایه‌گذاری کنیم.

احمدمیرخدایی

  • 16
  • 3
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
ویژه سرپوش