تعداد مجردان قطعی در ایران بیش از ۵ میلیون نفر است/ ثبت ۲۰۰۰ طلاق با مدت ازدواج زیر یکسال در بهار ۹۹

 هم تحصیلات دانشگاهی دارد، هم شغل و هم درآمدی که می‌تواند کفاف یک زندگی معمولی را بدهد؛ با این حال همچنان در ۴۰ سالگی مجرد است و حسرت تشکیل خانواده و یک زندگی آرام را در دل دارد. خودش از گرانی‌ها و توقعات بی‌جای بعضی دختران برای ازدواج گله‌مند است؛ چیزهایی که پسران را از ازدواج دور کرده و به تبع آن بسیاری از دختران نیز مجرد و تنها مانده‌اند... .

۴۸ ساعتی هست که روایت پردرد این دختر ۴۰ ساله  در فضای مجازی دست به دست می‌شود و بسیاری بر آن حرف‌هایش مُهر تایید می‌زنند. او یک نفر از جمعیت یک میلیونی «مجردان قطعی» کشور است که با وجود تمایل فطری به ازدواج، امکان آن را نداشته‌اند و حالا افراد مجردی هستند که دیگر ازدواج کردن‌شان تقریبا منتفی است.

حداقل یک میلیون 

صحبت‌هایم را با دکتر «امیرمحمود حریرچی» جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، با نگاهی به آمار مجردان قطعی در کشور آغاز می‌کنم و او می‌گوید: در صورتی که دختران و پسران از ۳۵ سالگی عبور کنند، اما هنوز مجرد باشند وارد دوره تجرد قطعی می‌شوند و احتمال ازدواج‌شان پایین می‌آید. با این حساب حداقل یک میلیون مجرد قطعی در کشور داریم اما به اعتقاد من باید آمار زنان و مردانی را هم که طلاق گرفته‌اند و دیگر ازدواج نکرده‌اند، به آمار مجردان قطعی اضافه کنیم که با در نظر گرفتن آن‌ها، بیش از ۵ میلیون نفر در کشور ما از داشتن خانواده و همسر محروم‌اند.

باز هم دهه شصتی‌ها

دکتر حریرچی به آماری هم اشاره می‌کند که مربوط  به «دهه شصتی‌ها» است. همان گروه ۱۷ میلیون نفری کشور که خاطرات تلخ‌شان در دوره‌های مختلف زندگی کم نیست؛ از کلاس‌های ۴۰ نفره مدرسه بگیرید، تا ظرفیت محدود قبولی‌های دانشگاه و نبود فرصت شغلی کافی و دیگر مصائب آن‌ها. حالا به گفته دکتر حریرچی، دهه شصتی‌ها در بین مجردان قطعی هم باز رکورددارند و باید این مصیبت را هم تحمل کنند: «یک‌چهارم پسران و یک‌چهارم دختران دهه شصتی مجرد مانده‌اند که بخشی از آن‌ها جزو مجردان قطعی به حساب می‌آیند و برخی نیز در خطر تنهایی همیشگی قرار دارند». طبق این آمار دکتر حریرچی، از حدود ۸.۵ میلیون پسر و ۸.۵ میلیون دختر دهه شصتی، ۲.۱ میلیون پسر و ۲.۱  میلیون دختر هنوز مجردند؛ مجردهایی که در بازه‌های سنی ۳۰ تا ۳۹ سال قرار می‌گیرند.

کسی از ازدواج فراری نیست اما...

درباره چرایی این مجرد ماندن‌ها که صحبت می‌کنیم، دکتر حریرچی موضوع را واکاوی می‌کند و می‌گوید: طبیعتا همه انسان‌ها به دلیل ویژگی‌های طبیعی، اجتماعی و غریزی دلشان می‌خواهد تشکیل خانواده بدهند و از زندگی کنار همسرشان لذت ببرند؛ این طور نیست که بگوییم جوانان ما تمایلی به ازدواج ندارند. اما وقتی به شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه نگاه کنیم، متوجه می‌شویم چرا آن‌ها از ازدواج گریزان‌اند.

بالا رفتن میانگین سن ازدواج

وی می‌افزاید: به دلیل همین مشکلات، میانگین سن ازدواج در دختران به ۲۸ و ۲۹ سال و در پسران به ۳۲ و ۳۳ سال رسیده است. نکته نگران‌کننده دیگر این‌که، در کنار بالا رفتن سن ازدواج، خیلی از زوج‌ها پس از تشکیل خانواده تمایلی به فرزندآوری ندارند که دلیل اصلی آن هم مشکلات اقتصادی است. بماند که متاسفانه آمار طلاق هم وحشتناک است و به ازای هر ۴ ازدواج یک طلاق در ازدواج‌های زیر ۵ سال داریم. این‌ها همه نشان می‌دهد که نهاد خانواده در کشور ما نیاز به حمایت جدی‌تری دارد.

حمایت از خانواده؛ توسط که و چگونه؟

از این استاد جامعه‌شناس، درباره مسئولیت این حمایت و نحوه آن می‌پرسم و او پاسخ می‌دهد: مسئولیت اصلی بر عهده دولت و حاکمیت است اما متاسفانه مسئولان تلاش می‌کنند از زیر بار این حمایت‌ها شانه خالی کنند. با این شرایط سخت اقتصادی، وقتی  تعداد بالایی از جمعیت کشور زیر خط فقر هستند، چطور می‌شود توقع داشت یک زوج جوان تشکیل خانواده بدهند. همه این مشکلات را می‌بینند اما آن وقت برخی مسئولان دولتی می‌گویند بهتر است دختران ما زیر ۲۰ سال مادر شوند! وی تصریح می‌کند: مسئولان مدام درباره پیری جمعیت، کاهش آمار ازدواج، افزایش آمار طلاق و پایین آمدن نرخ تولد در کشور هشدار می‌دهند و ابراز نگرانی می‌کنند اما با این پند و اندرزها مشکلی حل نمی‌شود، بلکه باید دولت و مجلس حمایت‌ها از خانواده را تقویت کنند.

جای خالی قوانین کارآمد

دکتر حریرچی می‌افزاید: وجود قوانین کارآمد یکی از مهم‌ترین حمایت‌ها در این حوزه است، به‌خصوص در حمایت از دخترانی که ازدواج می‌کنند. البته قوانینی مثل مرخصی زایمان را داریم اما چه فایده که با گذشت ۸ سال از تصویب آن، هنوز ضمانت اجرایی ندارد و مادران ما نگران‌اند که بعد از زایمان، امنیت شغلی‌شان را از دست بدهند.

فرهنگی که احیا خواهد شد

او ادامه می‌دهد: اگر دولت حمایت‌های خود را افزایش دهد، تردیدی نداشته باشید که فرهنگ تشکیل خانواده دوباره جایگاه خود را پیدا می‌کند و اخلاق‌مداری در جامعه حاکم می‌شود، در غیر این صورت باید نگران افزایش آمار آسیب‌های اجتماعی از جمله بیشترشدن تعداد مجردان قطعی باشیم که این مجردماندن به خودی خود آسیب‌ها و بی‌اخلاقی‌های دیگری را به دنبال دارد.

نگرانی از افزایش آدم‌های تنها و افسرده

دکتر حریرچی با اشاره به این‌که بسیاری از کشورهای جهان با چنین مشکلاتی در جامعه خود مواجه بوده‌اند، می‌گوید: دولت‌های این کشورها برای حل این مشکلات، حمایت‌هایشان را از متاهلان افزایش دادند و برای فرزندآوری مشوق‌هایی تعیین کردند. این‌ها راه‌حل‌های مشخصی است که باید در کشور ما هم اجرایی شود، در غیر این صورت تعداد آدم‌های تنها و افسرده بیشتر و بیشتر می‌شود.

قوانین اجرا نشده، قوانین در دست اجرا

طی سال‌های اخیر قوانین متعددی به اسم قانون‌های حمایت از خانواده در کشور تصویب شده است؛ همان قوانینی که به گفته دکتر حریرچی، اجرای آن‌ها دقیق و کامل نبوده و نتوانسته حامی تمام‌قد خانواده باشد. مجلس یازدهم هم طی ماه‌های اخیر طرح «جمعیت و تعالی خانواده» را به عنوان مشوق ازدواج و فرزندآوری آماده کرده است که امید می‌رود بتواند راه‌حلی برای این مشکلات باشد. 

ثبت ۲۰۰۰ طلاق با مدت ازدواج زیر یکسال در بهار ۹۹/ چرا گاهی نمی‌توان زندگی مشترک را ادامه داد؟

بر اساس آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، در حالی در سه ماهه بهار سال جاری ۲۱۹۸ طلاق به ثبت رسیده است که طول مدت ازدواج این طلاق‌ها کمتر از یک سال بوده است. این در حالیست که برای ازدواج‌های یک تا پنج ساله نیز ۹۹۸۲ طلاق در همین بازه زمانی به ثبت رسیده است.

به گزارش ایسنا، اگرچه آمار طلاق‌های ثبت شده در بهار سال ۹۹ برای ازدواج‌های کمتر از یک سال  ۶۷۵ مورد و برای ازدواج‌های یک تا پنج سال  ۱۶۱۴ مورد نسبت به بهار سال گذشته کاهش داشته است اما سوال اینجاست که چرا برخی زوج‌های جوان نمی‌توانند زندگی مشترک را تحمل کنند و به طلاق روی می‌آورند؟. 

دکتر آزیتا کشاورز، هیئت علمی دانشگاه و مدیر تیم تخصصی خیانت و طلاق انجمن ازدواج و خانواده در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: می‌توان گفت طلاق هنگامی رخ می‌دهد که شرایط یک رابطه بحرانی می‌شود، به گونه‌ای که این شرایط در فعالیت اجتماعی آن‌ها نیز تاثیر مخرب می‌گذارد. در چنین شرایطی افراد قادر به تحمل استرس‌های ایجاد شده نیستند، رابطه مخرب و غیر قابل هدایت می‌شود به گونه‌ای که با توهین و شکستن حریم یکدیگر، تحقیر و تهدید، چشم انداز امیدوار کننده‌ای در رابطه دیده نمی‌شود.

این خانواده درمانگر تصریح کرد: هیچ مشاوری حق ندارد به زوجین بگوید که آن‌ها به درد هم نمی‌خورند و باید طلاق بگیرند اما در چنین شرایط بحرانی افراد نیاز دارند با کمک مشاورین دورنمایی از زندگی خود را ببینند و تصمیمی بالغانه‌ای برای ادامه آن بگیرند.

برخی شکست های بهبود نیافته ازدواج قبلی را در رابطه بعدی تکرار می کنند 

کشاورز در ادامه به بیان عوامل موثر در طلاق زوجین پرداخت و گفت: از جمله این عوامل، ازدواج افراد زیر ۱۸ سال است که گاهی به دلیل ازدواج زود هنگام به طلاق می‌انجامد. حتی بعضی اوقات ازدواج مجدد افراد پس از طلاق نیز به طلاق مجدد ختم می‌شود چراکه آن‌ها یادنگرفته‌اند چگونه با سوگ پس از جدایی، خشم، مواجهه با زخم‌های قدیمی از ازدواج گذشته ،کنار بیایند از این رو شکست‌های بهبود نیافته ازدواج قبلی را در رابطه بعدی تکرار می‌کنند. در چنین شرایطی دریافت مشاوره پس از جدایی و پیش از ازدواج مجدد به شدت توصیه می‌شود.

به گفته این روانشناس، اختلاف در الگوهای باوری زوجین، اختلاف در سلیقه و ارزش‌ها، بیکاری، سطح توان اقتصادی زوجین و ناتوانی در تحقق خواسته‌ها، اختلاف در سطح تحصیلات، طلاق والدین  ـ مطابق با پژوهش‌ها فرزندانی که والدین آن‌ها طلاق گرفته‌اند مستعد این هستند که در رابطه خودشان نیز با طلاق مواجه شوند چراکه مهارت حل مسئله را نیاموخته‌اند ـ و خیانت، ناسازگاری و اختلالات جنسی ، اختلالات روانی واختلالات شخصیتی و... از جمله عمده دلایل طلاق زوجین است.

زوجین مهارت حل تعارضات را نیاموخته‌اند

این خانواده درمانگر با تاکید بر عدم آموزش مناسب برای ازدواج به جوانان توسط والدین ادامه داد: اغلب زوجین مهارت حل تعارضات و مشکلات را نیاموخته اند وهمچنین تعداد اختلافات و تعارضات موجود در یک رابطه مهم نیست، آنچه مهم است مهارت حل این تعارضات است.

از خیانت سایبری زوجین در فضای مجازی تا اعتیاد به فضای مجازی

کشاورز با اشاره به فاکتور اعتیاد و اثرات خانمان برانداز آن بر افزایش طلاق افزود: ما باید اعتیاد خانواده‌های ایرانی را دریابیم، گاهی فشار عاطفی بسیار زیاد بر روی افراد، طرد شدگی و کاهش وابستگی به همسر و زندگی منجر به اعتیاد زوجین به سیگار، مواد مخدر، تماشای فیلم‌های مستهجن و... می‌شود.

مدیر تیم تخصصی خیانت و طلاق در انجمن ازدواج و خانواده، جدی نگرفتن مشکلات شخصیتی، روحی و روانی همسران را از جمله عوامل موثر در جدایی دانست و ادامه داد: اضطراب، افسردگی، بیماری‌های رفتاری یا دو قطبی و... می‌توانند منجر به فرسایش روابط و افزایش آمار طلاق شوند. همچنین نقش رسانه‌های اجتماعی را در بروز اختلافات میان زوجین نمی‌توان نادیده گرفت چراکه روابط نامتعارف زوجین در شبکه‌های اجتماعی ولو اینکه منجر به خیانت سایبری نشوند با ایجاد اعتیاد به فضای مجازی و استفاده ی بیش از حد از موبایل به طور حتم دعواهای بی‌پایان، برآورده نشدن تمنای زوجین از یکدیگر و در نهایت دوری را ایجاد می‌کند.

همسر گزینی بالغانه و دوری از ازدواج عجولانه

وی معتقد است که جوانان باید به سمت همسر گزینی بالغانه پیش روند چراکه اغلب جوانان  به علت علاقه بیش از حد به یکدیگر نسبت به ازدواج عجولانه تصمیم می‌گیرند و دوران شناخت از یکدیگر را به حداقل می‌رسانند. همسر گزینی نابالغانه اغلب منجر به طلاق می شود. این صبوری در رابطه باعث می‌شود حتی اگر در رابطه‌ای مشکلاتی ایجاد شود زوجین با صبوری و تاب آوری و آن مشکلات را حل می‌کنند و عجولانه تصمیم به ازدواج نمی‌گیرند.

تطابق مهم‌تر از تفاهم است/شخصیت کُشی در روابط زناشویی ممنوع

این استاد دانشگاه درباره درک متقابل و تفاهم زوجین تصریح کرد: مهم تر از تفاهم در روابط، تطابق است. تطابق به این معناست که زوجین بدون تغییر در شخصیت خود و با شناخت کافی نسبت به خود، هویت و خواسته‌های خود با ویژگی‌ها و شخصیت همسر خود به تطابق می‌رسند. زوجین با استفاده از تطابق مذاکره می‌کنند و بدون تغییر یکدیگر به نظرات هم احترام می‌گذارند تا به درک متقابلی از یکدیگر برسند.

این روانشناس اظهار کرد: درواقع آنچه منجر به طلاق می‌شود سوءتفاهم زوجین است. از جمله این سوءتفاهمات موانع ارتباطی، ارتباطات غلط، گوش ندادن به حرف یکدیگر، غرور، سرزنش یکدیگر، احساس برتری بر یکدیگر، حسابگری در رابطه، قضاوت، دعواهای کش‌دار و ادامه دادن بحث‌های گذشته، کند و کاو در گذشته و گشتن درون زباله‌های اخلاقی و ارتباطی گذشته هستند.

به گفته کشاورز، زوجین با شخصیت کُشی از طریق اسم گذاشتن بر روی همسر و استفاده از  واژه های توهین آمیز نظیر کچل، خپل و... می‌توانند رابطه عاطفی خود را تخریب کنند. از این رو لازم است زوجین یکدیگر را با واژه زیبا خطاب و حتی با واژه‌های زیبا نام یکدیگر را در موبایل خود ذخیره کنند.

وی با تاکید بر اینکه تفاهم کامل و نبودن مشکل  در هیچ رابطه‌ای ممکن نیست، ادامه داد: کناره گیری مکرر ، ترک محیط، قهر کردن‌ها، سکوت پس از دعوا، خود را محق دانستن، تهدید، تحقیر، انتقاد و گله کردن طولانی مدت می‌تواند روابط را دچار اختلال کند. تطابق در ازدواج مهم تر از تفاهم است چراکه گاهی تفاوت ها ازدواج را لذت بخش تر می کند از این رو باید تطابق را آموخت.

این روانشناس ادامه داد: برای مثال تطابق در نام گذاری فرزند،تربیت کودک ،تطابق در انتخاب رشته ی تحصیلی و تطابق در انتخاب ازدواج فرزند و... از جمله تطابق‌های است که زوجین باید در زندگی مشترک به کار گیرند.

اهمیت تاب آوری در رابطه زناشویی/همیشه صبر منجر به حفظ رابطه نمی‌شود

کشاورز به اهمیت تاب آوری در تداوم روابط نیز اشاره کرد و گفت: زوجین باید اختلاف سن خود را در نظر بگیرند و همیشه همسر مد نظر داشته باشد که شاید تمایلات خانم به دلیل سن کم‌تر اوست و لازم است با خانم کنار آید و تاب بیاورد به خواسته‌های او احترام بگذارد و حتی بالعکس در شرایطی خانم با ویژگی‌ها و شخصیت آقا کنار بیاید.

مدیر تیم تخصصی خیانت و طلاق در انجمن ازدواج و خانواده همچنین این را هم گفت که همیشه صبر و کنار آمدن با شرایط منجر عدم طلاق و حفظ روابط نمی‌شود چراکه نمی‌توان با صبر در کنار همسر معتاد، همسر دارای اختلال رفتاری و مشکلات روانشناختی و... زندگی کرد. تحمل و صبر باید بر پایه منطق شکل گیرد ، تشخیص آن با مراجعه به متخصصان و روانشناسان انجام می‌شود. گاهی این تاب آوری به تخریب روابط کمک می‌کند و مخرب است. از سوی دیگر برخی اختلافات کوچک و بهانه‌ها مغرضانه و قابل تدبیرند و باید از آن‌ها جلوگیری کرد تا منجر به طلاق نشوند.

عشق درست چه ویژگی‌هایی دارد؟

به گفته این استاد دانشگاه، یک عشق کامل و درست جاری بین زن و شوهر از سه بعد صمیمت، شور و اشتیاق و تعهد در نسبت‌های تقریبا مساوی تشکیل می‌شود. صمیمیت به علاقه، گرمی رابطه، محبت، نزدیکی و در قید و بند یکدیگر بودن معطوف می‌شود. شور و اشتیاق به زمینه‌های جنسی و فیزیکی میان دو نفر مربوط می‌شود به طوری که دیدار و بودن آنها کنار هم را شیرین و لذتبخش می‌کند. به بیان دیگر این بخش به انگیزه و هیجان زن و مرد ارتباط دارد. تعهد به یکدیگر نیز به معنای تلاش برای حفظ رابطه با توجه به دلایل اخلاقی است. روابط نیازمند مراقبت هستند تا از گزند زمانه در امان بمانند.

این خانواده درمانگر همچین معتقد است که زمانی رابطه عاطفی میان زن و مرد به‌ درستی حفظ می‌شود که زوجین به هر سه جنبه مثلث عشق به طور تقریبا یکسان اهمیت دهند. محبت و علاقه باید در کنار اشتیاق بودن با هم قرار بگیرد تا کامل‌تر شود و از آن سو دو نفر متعهدانه برای حفظ این رابطه بکوشند. هر زن و مردی باید سه ضلع این مثلث را در زندگی خود بسنجد تا متوجه شود در کجای رابطه ضعف وجود دارد. رابطه آرمانی زمانی شکل می‌گیرد که دو نفر برای تقویت هر سه بعد مثلث عشق بکوشند.

والدین حتی با هدف خیرخواهی در مسائل زوجین دخالت نکنند

این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم دخالت نکردن والدین در اختلافات میان زوجین تصریح کرد: خانواده‌ها حتی با هدف خیرخواهی نباید وارد روابط زوجین شوند. گاهی خانواده‌ها با هدف خیرخواهی دائما راجع به روابط زوجین به آن‌ها تذکر می‌دهند در حالی که با این دخالت‌ها نه تنها مشکلات را حل نمی‌کنند بلکه کیفیت روابط زوجین را هم کاهش می‌دهند.

وی در ادامه به والدین توصیه کرد: والدین عزیز، به حد و مرزها احترام بگذارید، شاید شما فرزندان خود را به خوبی بشناسید اما همسران آن‌ها را به خوبی نمی‌شناسید و نمی‌توانید با تذکرات خود صمیمیت میان آن‌ها را افزایش دهید. زوجین باید خود، مشکلات ارتباطی خود را حل و از روابط خود مراقبت کنند. درباره نحوه مواجهه با اختلافات، نحوه عشق ورزیدن، مدیریت سوتفاهمات و... مطالعه کنند، مشاوره بگیرند  تا کیفیت رابطه خود را افزایش دهند.

حریم خانواده جدید خود را مشخص کنید

کشاورز خطاب به زوجین گفت: مشخص کردن مرز و حریم‌های خانواده جدید با خانواده اصلی و اجتماع از ضروریات خانواده سالم است. مرز اطلاعاتی به معنای حفظ اطلاعات زندگی به ویژه اختلافات و اطلاعات جنسی، مرز مالی به معنای همان مثال همیشگی چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است، مرز تصمیم گیری به معنای اینکه خود زوج تصمیم بگیرند و نظرات دیگران به عنوان مشورت استفاده کنند و درنهایت خود تصمیم گیرنده باشند و همچنین مرز عاطفی و جنسی و مرز روانی به معنای بحث نکردن درباره دیگران و روابط گذشته باید در خانواده جدید مشخص شود.

لزوم آشنایی قضات با شیوه‌های سیستم خانواده درمانی در جهت کاهش آمار طلاق

وی برای کاهش آمار طلاق توصیه کرد: علاوه بر آموزش مهارت‌های زندگی و مشاوره پیش از ازدواج، نیاز هست تا قضات دادگستری با شیوه‌های علمی سیستم خانواده درمانی اجرا شده در مراکز مداخله بیشتر آشنا شوند، باید تصمیمی اتخاذ کرد تا زوجین متقاضی طلاق پیش از مراجعه به دادگاه ابتدا توسط مشاور (مددکار اجتماعی) مستقر در دادگاه مشاوره شوند و در صورت امکان بهبود زندگی مشترک به مراکز مشاوره ارجاع داده شوند، اینگونه قطعا از فشارهای کاری وزارت دادگستری کاسته می‌شود. همچنین اساسی ترین راه برخورد اصولی در رده‌های بالای سیاست‌گذاری کشوری و استانی جهت به رسمیت شناختن مراکز مداخله و قانونی کردن ارتباط دستگاه‌های قضائی خانواده با سیستم‌های مشاوره تحت نظر سازمان بهزیستی است.

پیش از ازدواج به مشاوران با تجربه رجوع کنید

مدیر تیم تخصصی خیانت و طلاق در انجمن ازدواج و خانواده در پایان افزود: توصیه بنده  به جوانان عزیز پیش از ازدواج این است که حتما بدون رو دربایستی به کیلینیک های مشاوره جهت مرحله آشنایی و امر ازدواج و شناخت بهتر یکدیگر مراجعه کنند و با مطالعه کتاب های مشاوره قبل از ازدواج ،گواهینامه ازدواج خود را دریافت کنند و اگر کاندیدای ازدواج شان مبتلا به بیماری جسمی است، حتما هر دو به پزشک مربوطه شان مراجعه و اطلاعات خود را درباره بیماری‌ها از جمله بیماری‌های سرطان، کلیوی، قلبی و ام اس و... بالا ببرند. همچنین با مراجعه به مشاوری مطلع و با تجربه ، اطلاعات خود را صیقل دهند و مشاوره ، آموزش ، مداخله و گاهی درمان دریافت کنند چراکه یک مشاور قبل از ازدواج می تواند ازدواج جوانان را تسهیل کند، به دخالت خانواده ها احترام بگذارد و فرصتی را در جهت کسب موافقت خانواده‌ها برای ازدواج جوانان ایجاد کند.