آدم ربایی (گروگان گیری) یعنی چه؟/ ارکان تشکیل دهنده جرم آدم ربایی

شخصی که آدم ربایی را مباشرتا انجام داده به مجازات آدم ربایی محکوم می شود

آدم ربایی و گروگان گیری:

آدم ربایی به معنای سلب آزادی تن است و به انتقال یک شخص بدون رضایت او از محلی به محل دیگر با استفاده از اجبار، تهدید یا فریفتن گفته می شود. در تعریفی دیگر میتوان گفت که آدم ربایی به معنای سلب آزادی تن دیگری بدون رضایت او و با قصد نامشروع از راه جابجایی از محلی به محل دیگر است. این جرایم علاوه بر این که آزادی تن اشخاص را سلب می کنند، در اکثر اوقات صدمات بدنی (ضرب و جرح و قتل) و صدمات حیثیتی (ریختن آبرو، شرف و هتک ناموس) بر افراد وارد می کنند که غیر قابل جبران است و اکثراً با نوعی عنف، تهدید و اجبار یا حیله و نیرنگ با انگیزه های سوء همراه هستند.

گاهی اتفاق میافتد که بعضی اشخاص برای رسیدن به هدف خاصی مثل دستیابی به پول، انتقامگیری، وادار کردن دیگری به انجام دادن کاری خاص، شخصی را میربایند. به این جرم که در قانون مجازات اسلامی هم مجازات سنگینی در نظر گرفته شده است، آدم ربایی گفته میشود.

نحوه رسیدگی به جرم آدم ربایی

جرم آدم ربایی من جمله خشونت آمیزترین جرایم علیه اشخاص به حساب می آید. اصولا” جرایم از حیث نحوه ارتكاب رفتار مجرمانه به دو گروه جرایم آنی و مستمر تقسیم می شوند. جرم آنی عبارت است از جرمی كه در یك لحظه اتفاق می افتد ولی جرم مستمر من جمله جرایمی است كه در طول زمان بطور مستمر ادامه می یابد.

شاکی خصوصی در جرم آدم ربایی همان شخصی است که ربوده شده است 

مسئولیت رباینده

هر موقع فردی با حیله یا تهدید یا هر طریق دیگری، کسی را برباید یا آدم ربایی کند و آن شخص مفقود شود، رباینده ضامن دیه اوست مگر این که ثابت کند که ربوده شده، زنده است یا در صورتیکه فوت کرده به مرگ عادی یا علل قهری بوده که ارتباطی به او نداشته است یا چنانچه کشته شده دیگری او را به قتل رسانده است. این حکم در ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ پیش بینی شده است.

ارکان تشکیل دهنده جرم آدم ربایی

برای وقوع هر جرم و اجرای مجازات آن حصول سه رکن باید تایید گردد و تا هنگامی که به وسیله محکمه رسیدگی کننده محرز نشود، صادر کردن حکم بر آن وجاهت قانونی ندارد.

۱. عنصر معنوی: جرم آدم ربایی در صورتی محقق می شود که علاوه بر عنصر قانونی و مادی، عنصر روانی و معنوی را دارا باشد یعنی شخص باید سوء نیت و قصد مجرمانه برای ارتکاب جرم را داشته باشد و در غیر این صورت جرم فوق محقق نخواهد شد و انگیزه انجام دهنده جرم در عدم مسئولیت او بی اثر خوهد بود و مرتکب با هر انگیزه ای اعم از مطالبه وجه یا مال یا برای انتقام یا به هر منظور دیگر مرتکب آدم ربایی شود مجازات خواهد شد كه البته وجود انگیزه بزرگوارانه میتواند یکی از جهات مخففه موضوع ماده ۲۲ قانون مجازات اسلامی باشد و قاضی دادگاه میزان مجازات را تخفیف دهد.

۲. عنصر قانونی: عنصر قانونی جرم آدم ربایی ( گروگان گیری) هم ماده ۶۲۱ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی است که طبق این ماده، هرکس برای مطالبه وجه یا مال یا به قصد انتقام یا به هر منظور دیگر به عنف یا تهدید یا حیله یا به هر نحو دیگر شخصا یا به وسیله دیگری فردی را برباید یا پنهان کند، به حبس از ۵ تا ۱۵ سال محکوم خواهد شد. در صورتی که سن مجنی علیه، کم تر از ۱۵ سال تمام باشد یا ربودن توسط وسایل نقلیه انجام پذیرد یا به مجنی علیه آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود، مرتکب به بیشینه مجازات تعیین شده محکوم خواهد شد و در صورت ارتکاب جرایم دیگر به مجازات آن جرم هم محکوم می شود.

در مورد جرم آدم ربایی، تا کنون مقررات مختلفی وضع گردیده است

۳. عنصر مادی: انسان زنده که حداقل ۱۵ سال داشته باشد در غیر این صورت ممکن است مشمول آدم ربایی مشدد یا دزدیدن طفل تازه متولد شده یا مخفی کردن اموات قرار گیرد.

- رفتار مجرمانه: انتقال جسم مجنی علیه از محلی به محل دیگر با زور و تهدید و حیله؛ به طوری که مجنی علیه اراده ای از خود نداشته باشد.

- مرتکب و شکل ارتکاب: شخصی که دزدیده میشود می تواند به وسیله فرد و یا افرادی دزدیده شود که این افراد می توانند با مباشرت و معاونت یکدیگر مبادرت به عملی کردن جرم آدم ربایی کرده باشند.

- نتیجه مجرمانه: درست است که در ماده ۶۲۱ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی از نتیجه حرفی به میان نیامده ولی آدم ربایی از جرایم مقید بوده و نتیجه آن هم سلب آزادی از شخص ربوده شده است.

شرایط تحقق جرم آدم ربایی

رضایت نداشتن شخص ربوده شده یکی از شرایط تحقق آدم ربایی است. این شرط را میتوان مهمترین عنصر واقعیت جرم آدم ربایی دانست؛ در جرم آدم ربایی اساساً مباشرت و مشارکت مجرم در ارتکاب جرم شرط نیست و دزد بنا به تصریح ماده ۶۲۱ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، میتواند این جرم را توسط دیگری انجام دهد.

مجازات شروع به آدم ربایی

شروع به جرم، وضعیت ارتکاب جرمی است که عملیات اجرایی آن آغاز شده اما هنوز به پایان نرسیده و نتیجه حاصل نشده است. برای اینکه شروع به جرم جنبه کیفری داشته باشد، فرد باید عملیات مجرمانه را شروع کرده باشد. همچنین برای اینکه اقدام فرد مرتکب را شروع به جرمی بدانیم که قابل تعقیب و محاکمه قضایی است، خود او نباید از این کار دست کشیده باشد. بنابراین اگر کسی به اراده خود از عملیات اجرایی جرم آدم ربایی دست کشیده باشد و آن را نیمه کاره رها کند و اعمالی که انجام داده است نیز جرم نباشد، دیگر نمی توان به عنوان شروع به جرم او را محاکمه کرد.

شرایط تشدید مجازات آدم ربایی

- یکی از شرایط تشدید مجازات آدم ربایی، آسیب حیثیتی به شخص ربوده شده است. این فرض در صورتی مطرح می شود که شخص ربوده شده مؤنث یا پسربچه زیبا باشد. در غیر اینصورت، این مسئله باید از سوی شخص ثابت شود.

جرم آدم ربایی، مشمول مقررات جرایم آنی است

- از دیگر شرایط تشدید مجازات آدم ربایی اینست که سن شخص ربوده شده کم تر از ۱۵ سال تمام باشد.

- ایجاد آسیب جسمی به شخص ربوده شده که از شرایط تشدید مجازات آدم ربایی است. در اینجا باید گفت که آسیب حاوی آسیب های روحی و روانی در شخص هم می شود.

- عمل آدم ربایی با وسیله نقلیه باشد که اطلاق وسیله نقلیه در این باره، حاوی وسایل نقلیه غیرموتوری مثل دوچرخه هم می شود.

مجازات آدم ربایی چیست؟  

طبق ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی، مجازات آدم ربایی پنج سال تا پانزده سال حبس در نظر گرفته شده است و مجازات نوزاد ربایی بر اساس ماده ۶۳۱ قانون مجازات اسلامی شش ماه تا سه سال زندان در نظر گرفته شده است و در صورت ارتکاب جرایم دیگر به مجازات آن جرم هم محکوم می گردد.»  

هر کسی انسان آزادی را برباید و بفروشد باید دستش قطع شود؛ چون چنین شخصی مفسد فی الارض است. پس آدم ربایی در گروه بندی جرائم از نظر فقهی جزء جرائم تعزیری می باشد؛ چون جرائم حدّی محصور بوده و آدم ربایی جزء موردهای احصاء شده نیست؛ بدین ترتیب احکام عمومی جرم آدم ربایی همان احکام عمومی بقیه جرائم است.

جرم آدم ربایی معمولاً به صورت مخفیانه و دور از چشم دیگران صورت می گیرد

معاونت در آدم ربایی هم مجازات دارد

در شرایطی که عملا معاونت در جرمی در قانون تصریح نشده باشد، اعمال حداقل مجازات برای آن در نظر گرفته می شود که ۵ سال است ولی این نکته را باید در نظر داشت که چشم پوشی از ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی، در صورتیکه شخص رباینده یا معاون او، مرتکب جرم دیگری هم بشود از باب تعدی مادی جرم، مجازات خواهد شد. به عنوان مثال درصورتی که رباینده هم شخصی را برباید و هم اموال او را سرقت کند، علاوه بر مجازات آدم ربایی، به مجازات سرقت هم محکوم خواهد شد.

راه حل دستگیری آدم ربایان چیست؟

نخستین قدم در تله انداختن آدم ربایان، مراجعه به دادسرا و تقدیم شکواییه است. پس از انجام این کار باید منتظر انجام تشریفات و تحت پیگرد قرار گرفتن رباینده از طرف دادسرا باشید. پس از آن هم نامه ای به شما داده می شود تا آنرا به کلانتری محل ببرید تا از طریق آن بتوان استعلام های تلفن همراه را از مخابرات گرفت.

در این مدت زمان، دادسرا شهادت شهود را جمع آوری خواهد کرد و مأموران کلانتری بعنوان ضابطان دادگستری تحقیقات را شروع می کنند. در صورتی که بعد از انجام تحقیقات یقین حاصل شود که دزد کیست، مکان وی شناسایی شده، بازداشت می شود و به اشد مجازات خواهد رسید.

گردآوری: بخش جامعه سرپوش